جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از قرون اولیه اسلامی، مفسّران و دانشمندان مسلمان به تحقیق در وجه اعجاز قرآن کریم همت گمارده و وجوه مختلفی را با مصادیق و شواهد قرآنی ذکر کرده‏اند. بعضی از این وجوه بر جنبه‏های لفظی و بلاغی و بعضی دیگر به جنبه‏های معنوی تأکید دارد. در این پژوهش با رویکردی تطبیقی وجوه اعجاز قرآن در دو تفسیر المیزان و المنیر مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش حاضر با بهره گیری از شیوه تحلیل محتوای متن و روش کتابخانه‌ای و اسنادی در جمع آوری داده‌ها، به تبیین اندیشه‌های دو مفسر در ماهیت و شاخصه‌های اعجاز قرآن همت گمارده و پس از آن، وجوه مورد تایید و نفی از دیدگاه دو مفسر پی جویی نموده است. همچنین وجوه نوظهور اعجاز قرآن به این دو تفسیر عرضه گردید تا از رهگذر آن تایید یا عدم تایید آن از سوی مفسران مشخص گردد. در راستای پژوهش مشاهده شد اندیشه‌های دو مفسر درزمینه‌ی اعجاز قرآن کریم اشتراک زیادی دارد. و وجوه مورد تایید این دو مفسر شامل اعجاز ادبی، اعجاز معارفی، اعجاز تشریعی، اعجاز اخبارغیبی، اعجاز علمی، اعجاز ازجهت پیراستگی از اختلاف و اعجاز از جهت امی بودن پیامبر می‌باشد. و همچنین برخی از وجوه نوظهور اعجاز همچون اعجاز تربیتی، اعجاز اقتصادی، اعجاز سیاسی و اجتماعی و اعجاز تاثیری مورد تایید این مفسران می‌باشد.

آزادی، مقوله‌ای است چند وجهی که اندیشمندان از زوایای گوناگون به آن پرداخته‌اند. تلقی‌های متفاوت از مفهوم آزادی به علاوه تأکید بر حوزه‌های مختلف حیات انسانی که از این تعاریف تأثیر پذیرفته‌اند ما را به اهمیت گفتگو جهت تفاهم بیشتر و عمیق‌تر از این مقوله رسانده است. از مبنایی‌ترین جوانب آزادی، موضوع «جبر و اختیار» است که قرنها مفسران، فیلسوفان و متکلمان فِرق اسلامی پیرامون آن بحثهای مفصل نموده‌اند. قلمرو چالش‌برانگیز دیگری که نوع تلقی از آزادی در آن تاثیر روزافزن نهاده، «سیاست و اجتماع» می‌باشد که محل تقابل بسیاری از روشن‌فکران و صاحب‌نظران دینی و غیر دینی بوده و هست. اما شاید بتوان حوزه «تعلیم و تربیت» را از کاربردی‌ترین حیطه‌های متأثر از آزادی دانست که به نظر می‌رسد نزد غالب اندیشمندان و مفسران در حاشیه قرار گرفته و مغفول مانده است.به دلیل گستره وسیع این مقوله، در تحقیق حاضر با استفاده از مجموعه آثار به جا مانده از عالمان دینی مذکور، تلاش شده تا مسأله آزادی در تمامی جوانب ارائه شده، جمع‌بندی گردد و راهکار عملیاتی، نوع ارتباط و تقدم و تأخر تلقی‌های مختلف از آن مورد بررسی قرار گیرد.نتیجه این فرایند، نشان می‌دهد که از نگاه مفسرین قرآن برای آدمی چهار مرحله آزادی به این ترتیب وجود دارد: 1- آزادی از جبرهای درونی و بیرونی موثر در انسان 2- آزادی فکر قبل از تعلیم 3- آزادی از اسارت بتها تا رسیدن به حریت (آزادی پس از تعلیم) 4- آزادی از حریت و رسیدن به مقام عبودیت.جز آزادی فلسفی که در وجود انسان هست و در شرایط خاصی فرصت ظهور و بروز می‌یابد، در برابر هر یک از مراحل فوق موانعی(رادع یا سلب‌کننده) وجود دارد که برای رفع آنها تا رسیدن به آن سطح از آزادی، نیاز به عواملی مستقل می‌باشد. امید است که این تحقیق کمکی باشد برای فهم و عمل به این تعالیم آسمانی و پرورش نسلی مومن و متقی و انقلابی، به روشی که آزادی و اختیار- این حقیقی‌ترین عنصر انسانیت-را از آدمی سلب نگردد.