جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این پژوهش، آموزه‌های هدایتی سوره ابراهیم با توجه به روایات تفسیر و گونه شناسی آنها می‌باشد. هدف از آن اهمیت بخشی به نقشی که روایات در فهم و تفسیر قرآن می‌توانند ایفا نمایند و نیز نیل به منظور آیات از طریق روایات معصومان علیهم السلام و فهم پیام‌های مورد تاکید در روایات تفسیری این سوره می‌باشد. در این سوره به آموزه‌های اعتقادی، توحید و معاد و نبوت پرداخته شده است. در این تحقیق که با شیوه‌ی کتابخانه‌ای و اسنادی و با روش تجزیه و تحلیل صورت گرفته است. در مجموع از تعداد 211 روایت به این نتیجه رسیده‌ایم که اکثر روایت وارد شده در ذیل این سوره از نوع روایات ایضاح مفهومی و سپس از نوع روایات تعیین مصداق و درصدد بیان مفاهیم آیات می‌باشند. که این روایات وارده در ذیل آیات موردنظر سبب وضوح در مفهوم آیات و تبیین آنها جهت فهم بهتر مخاطب گردیده است. و نیز روایات تفسیری این سوره از یک تنوع گونه‌ای برخوردار می‌باشد. پیام‌های مورد تاکید آیات و روایات ذیل آن در پنج دسته‌ی اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی، علمی و فقهی قرار می‌گیرند و بیشترین این آموزه‌ها مربوط به آموزه‌های اعتقادی می‌باشد که به موضوعاتی از قبیل توحید، معاد، نبوت، علم و قدرت الهی، آزمون‌ها و سنت‌های الهی در عالم آفرینش پرداخته است.

تفسیر گرانسنگ تسنیم، محصول تحقیق، تنظیم و تدوین درس تفسیر قرآن کریم حضرت آیت‌الله جوادی آملی است.<br /> از مهم‌ترین شاخصه‌های ساختاری و محتوایی تسنیم، روشمندی آن است. در این تفسیر، ذوق و سلیقهٴ شخصی، استحسانات عقلی و عرفی و پیش‌فرض‌های علوم گوناگون بر قرآن تحمیل نشده، دخالتی در تفسیر آیات ندارند. در نوشتار حاضر اصول و مبانی کلی حاکم بر شناخت و تفسیر قرآن بر اساس این کتاب قیم بررسی شده است.

چکیدهاین رساله با عنوان تفسیر روایی سوره‌های شمس، لیل، ضحی و انشراح بر پای? روایات اهل بیت (علیهم السلام) است. پژوهش و جستجو برای بازشناسی و دست‌یابی احادیث تفسیری، به اندازه اهمیتِ فهم حقیقت کلام الهی حایز اهمیت است. هدف از ارائ? این تحقیق دستیابی به صحیح‌ترین تفسیر سوره‌های مورد نظر با توجه به روایات معصومین، با هدف تأکید و اهمیّت بخشی به نقشی که روایات در فهم و تفسیر قرآن می‌توانند ایفا کنند است.روشی که در این تحقیق به کار رفته؛ گردآوری، تحلیل و تبیین مفاد روایات تفسیری اهل بیت (علیهم السلام) برگرفته از تفسیرهای روایی شیعه، و روایات تفسیری منسوب به پیامبر اکرم و معصومین (علیهم السلام) از تفسیر "الدر‌المنثور" با هدف شناخت مفهوم و تفسیر آیات سوره‌های شمس، لیل، ضحی و انشراح است. هر روایتی که به گونه‌ای به تبیین مفاد آیات بینجامد، حتی اگر در آن هیچ اشاره‌ای به آیه نشده روایت تفسیری است. لذا در این تحقیق از روایاتی هم که در آن به آیه اشاره نشده ولی مرتبط با مضمون آیه است برای فهم بهتر آیه بهره گرفته‌ایم. تحقیق مذبور دارای دو دامن? قرآنی و روایی است که دامن? قرآنی آن طایفه‌های آیات در تفسیر المیزان، با انتخاب چهار سوره از قرآن است و دامن? روایی آن مجموعه روایات تفسیری اهل بیت (علیهم السلام) از تفاسیر مأثور البرهان، نورالثقلین، الصافی و قمی و روایات تفسیری معصومین (علیهم السلام) در الدرالمنثور ـ‌‌از تفاسیر مأثور اهل سنت‌ـ است. در این تحقیق هر سوره یک بخش را به خود اختصاص داده است و مطالب آن در سه فصل به بیان مفاد ظاهری آیات و روایات تفسیری به همراه تحلیل روایات و هم‌چنین گونه‌شناسی روایات تفسیری و بیان پیام‌های هدایت بخش آیات و روایات پرداخته شده است. البته قبل از بخش اول چارچوب کلی تحقیق، تحت عنوان کلیات و مفاهیم تدوین و آورده شده است. اولین بخش این تحقیق را سور? شمس به خود اختصاص داده است. آیات این سوره در مورد نشانه‏های قدرت الهی و بیان عظمت، اهمیت و کثرت منافع آنها بوده، این مطلب را گوشزد می‌کند که اگر انسان بخواهد رستگار شود، باید باطن خود را تزکیه کند و گرنه از سعادت و رستگاری محروم می‌ماند. روایات این سوره هم با ذکر مصادیقی برای نشانه‌های الهی به تفسیر آیات پرداخته‌اند.سور? بعدی "لیل" است، مباحث مطرح شده در این سوره با محوریت نجات متقیان انفاق کننده و عذاب مکذبان بخیل است، در روایات هم به ذکر مصادیقی برای این متقیان و مکذبان پرداخته است.آیات سور? "ضحی" به نعماتی که خدا به پیغمبرش عطا کرده اشاره می‌کند و در ضمن آن گذشت? زندگانی پیامبر (صلی الله علیه و آله) را در نظر او مجسم می‏سازد، لذا درآخرین آیات به او دستور می‏دهد که با یتیمان و مستمندان مهربانی کند و نعمت‌های الهی را بازگو نماید. روایات شرح دهند? ذیل این آیات هم بر بیان موضوعاتی هم‌چون ذکر مواردی تحت عنوان نعمت‌های الهی و به یاد این نعم بودن و اظهار آنها پرداخته‌اند.آیات سور? "انشراح" بر سه محور دور می‏زند: یکی به بیان نعمتهای سه‏گانه شرح صدر، فرو نهادن سنگینی بار نبوت و بالا بردن نام حضرت که هر سه جنبه معنوی دارد اشاره دارد و دیگر بشارت به پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) از نظر بر‌طرف شدن مشکلات دعوت او در آینده و دیگر توجه به خداوند یگانه و تحریض و ترغیب به عبادت و نیایش است. مهمترین موضوعی که در روایات این سوره مطرح شده، پرداختن به امر نصب و بیان ولایت حضرت علی (علیه السلام) به عنوان مهمترین مصداق این امر است، البته موضوعات دیگری هم‌چون سبب شرح صدر پیامبر (صلی الله علیه و آله)، نشانه‌های شرح صدر و نمونه‌های رفعت نام حضرت هم در کنار بقی? مطالب ذکر شده است.

عنوان تحقیق حاضر تفسیر روایی سوره یوسف (آیات43 الی111) بر پایه روایات اهل بیت ? می‌باشد. باتوجه به اهمّیت نقش روایات تفسیری اهل بیت? در فهم دقیق قرآن هدف از نگارش این رساله فهم آیات مورد نظر با استفاده از آراء تفسیری ایشان و مقایسه مفاد ظاهری آیات با مفاد روایی و سپس فهم پیام‌ها و آموزه‌های مورد تأکید در آیات و روایات می‌باشد لذا آیات با توجه به موضوع، به چند دسته تقسیم شده و در دو دامنه معنایی قرآنی و روایی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. ابتدا با کمک تعدادی از تفاسیر اجتهادی و کتب لغت، مفاد ظاهری آیات بررسی شده و سپس با بهره‌مندی از روایات اهل بیت? در برخی از تفاسیر مأثور، مفاد روایی آیات نیز مورد بررسی قرار گرفته‌است با توجه به مفاد روایی 202 روایت بررسی شده ذیل آیات مورد نظر و مقایسه‌ با مفاد ظاهری آیات مشاهده شد در اکثر موارد با یکدیگر تطابق داشته و در بسیاری از موارد نیز معصوم?زوایای مختلفی از داستان را بیان نموده‌ است که در آیات به آن اشاره نشده ‌است. بطور کلی روایات وارده ذیل آیات مورد نظر سبب وضوح در مفهوم آیات و تبیین آن‌ها جهت فهم بهتر گردیده است. در مواردی نیز مباحث مطرح شده در روایت جای تأمّل و بررسی داشته‌است که باتوجه به قرائن نقلی و عقلی، تحلیل‌ها یا نقدهایی پیرامون آن‌ها ارائه شده ‌است. بخش دیگری از این تحقیق به گونه شناسی روایات اختصاص یافته است در این بخش روایات به پنج گونه‌ی سوره شناخت، معناشناخت، تأویلی، تطبیقی وتفسیری تقسیم شده‌اند بیشترین تعداد از روایات با آمار 173 روایت مربوط به گونه‌ی تفسیری پس از آن تطبیقی با تعداد 18 روایت و سپس سایر گونه‌ها می‌باشد.بخش پایانی این رساله که به بیان پیام‌ها و آموزه‌های هدایتی مورد تأکید آیات و روایات اختصاص دارد به نتیجه تنوع بین آموزه‌ها دست یافته است و از آنجا که اهم مباحث مطرح شده در این سوره مسائل اخلاقی و تربیتی می‌باشد، لذا آموزه‌های اخلاقی و تربیتی بخش عمده‌ای از آموزه ها را به خود اختصاص داده‌اند و آموزه-های اعتقادی در دومین رتبه می‌باشند. کلید واژه: روایت تفسیری، تفسیر روایی، سوره یوسف، گونه‌ی روایی، آموزه‌‌‌ها

چکیدهاین رساله که با عنوان «تفسیر روایی سوره‌ غافر بر پای? روایات اهل بیت ?» عرضه شده، پژوهشی است برای بازشناسی و بررسی احادیث تفسیری، و هدف آن دست‌یابی به صحیح‌ترین تفسیر سوره‌ بر مبنای روایات اهل بیت ? است.این پژوهش دارای دو دامنه قرآنی و روایی است. دامنه قرآنی آن آیات سوره غافر است که خود به چند دسته از آیات طبقه‌بندی شده است. دامنه روایی آن نیز مجموعه روایات تفسیری أهل بیت ? برگرفته از تفاسیر مأثور قمی، فرات کوفی، الصافی، البرهان، و روایات تفسیری اهل بیت ? در تفسیر الدر المنثور است.مباحث مطرح شده در این سوره بر محور بلندپروازی‌های کفار، و جدال باطل آنان برای از بین بردن حق است. از دیگر موضوعات بیان شده در این سوره استغفار ملائکه حامل عرش برای مومنان و بیان داستان "مومن آل فرعون" است. این مباحث، به طور خلاصه در ذیل مفاد ظاهری در فصل دوم آورده شده است.در بخش مفاد روایی که هدف آن ارائه تفسیر روایی از آیات است، در حدود 50 روایت تفسیری مورد بررسی دلالی قرار گرفته که شامل موضوعاتی از قبیل محمول نبودن خداوند متعال، معنای عرش، مراد از دو اماته و دو احیا، فضلیت دعا، شرایط استجایت دعا، خصوصیات مومن آل فرعون و امثال آن است. در روایات بررسی شده در ذیل آیات سوره غافر (در فصل سوم) در گونه‌های تطبیقی به ذکر مصادیق "الذین آمنوا" و حاملان عرش و پیرامونیان عرش و تعیین مصداق "آل" و ذکر دیگر مصادیق پرداخته شده و در بخش سوره‌شناخت، آثار قرائت و کتابت این سوره آمده است. بقیه روایات در گونه‌های معناشناخت و مرتبط و مستفاد طبقه‌بندی شده‌است.در پایان پیام‌های هدایتی مورد تأکید روایات و آیاتبیان شده و با توجه به داستان مومن آل فرعون و تبلیغ دین حضرت موسی ع توسط او برای فرعونیان به آموزه‌های تبلیغی برداشت شده از آیات نیز اشاره شده است. نتایج بررسی دلالی روایات در این تحقیق که شامل 89 روایت در تفسیر البرهان و 120 روایت در تفسیر نور الثقلین است نشان می‌دهد اکثر روایات تفسیری در این سوره قابل استفاده است و تناقضی میان آیات و روایات دیده نمی‌شود و مفاد روایی به توسعه معنایی آیات کمک می‌کند.کلیدواژه : روایت تفسیری، تفسیر روایی، تفسیر اثری، سوره غافر، گونه‌ها، آموزه‌ها.

قران کریم به همراه سنت اهل بیت ، منابع معتبر معارف اسلامی و مبانی احکامشریعت هستند. ازاین رو ریشهی تعالیم حکیمانه اسلام را، ابتدا باید در قرآن کریم جستجو کردو استفاده از تبیین اهل بیت » سنت « و روش دسترسی به این تعالیم، مراجعه به  درباره آیاتتفسیر « قرآن کریم است. بدین جهت، یکی از کهنترین و ریشهدارترین شیوهی تفسیر قرآن، روشاست » روایی . در این نوع از تفسیر، مفاد و مفاهیم آیات از طریق روایات منقول از معصومین تبیین میشود. عالمان و اندیشمدان اسلامی، در طول تاریخ تفسیر قرآن کریم، روایاتتفسیری معصومین  را در آثار خویش گردآوری کردهاند، که امروزه، حاصل تلاش علمی وتحقیقی این گروه، به صورت کتابهای مدون روایی در دسترس همگان قرار گرفته است.در این تحقیق با محور قرار دادن روایات تفسیری معصومین  از تفاسیر روایی )شیعه(چون: تفسیر قمی، البرهان ، نورالثقلین و کنزالدقائق در خصوص آیات سورهی مبارکهی نور بهتبیین نوع گونههای روایات تفسیری و آموزههای آن پرداخته شده که با بررسی گونهشناسیروایات تفسیری این سوره، ایضاح مفهومی و ترسیم فضای نزول بیشترین گونه و آموزههای تربیتیو اخلاقی همچنین آموزهی اجتماعی از بیشترین آموزه برخوردار است.کلید واژگان: سورهی نور، روایت تفسیری، گونهشناسی روایات، آموزهها.