جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این رساله تحقیقی موارد ذیل مفروض شده است : -1 قدرت رها و نظارت نشده موجبات فساد حاکم و جامعه را فراهم می‌کند. -2 نظارت درونی (عدالت ، تقوی اخلاق و وجدان) لازم است و فرضیه آن این است که: -1 نظارت درونی حاکم لازم است . -2 نظارت درونی حاکم کافی نیست . -3 نظارت بیرونی بر حکومت لازم است . -4 نظارت بیرونی بر حکومت باید نهادینه شود. -5 نظارت بیرونی امری عقلایی است و در زمانها و شرایط مختلف متفاوت است . -6 در نظریه‌های دولت مبنی بر مشروعیت الهی بلاواسطه نظارت درونی (شرط عدالت و فقاهت) حاکم لازم و کافی دانسته شده است و نظارت بیرونی تجویز نشده است . اما در نظریه‌های دولت مبتنی بر مشروعیت الهی مردمی علاوه بر لزوم نظارت درونی، نظارت بیرونی نهادینه شده شرط لازم سلامت قدرت سیاسی دانسته شده است . تعریف قدرت ، نظارت ، ... بررسی مسئله نظارت در اندیشه غرب و اهل سنت ، سیری در اندیشه سیاسی شیعه، نظریه‌های دولت در فقه شیعه که قائل به لزوم و کفایت نظارت درونی می‌باشند، انواع نظارت درونی، ادله لزوم نظارت درونی، ادله عدم کفایت نظارت درونی نظریه‌های دولت قائل به لزوم نظارت درونی و بیرونی، انواع نظارت بیرونی سنتی و نهادینه شده، ادله لزوم نظارت بیرونی، نکاتی پیرامون عدم کفایت نظارتهای بیرونی و لزوم نظارت درونی و بررسی میزان نظارت‌پذیری قدرت سیاسی نظریه‌های مختلف دولت مباحث این رساله را تشکیل می‌دهند. در نتیجه تصریح شده است روحیه حاکم بر حقوق اساسی هر نظام سیاسی و اندیشه سیاسی حاکمان در جای جای ارکان نظام و شعبات آن همچون قوانین و مقررات عادی، ساختار اجرایی و حتی اخلاق و رفتار مردم تاثیر گذاشته و تبعات آن در دورترین نقاط کشور و جامعه مشهود خواهد بود.

.1 نقطعه آغازین و همچنین اندیشه سیاسی کشفی عقل و جهل است . او با تاویل که از رویات باب عقل و جهل اصول کافی دار معتقد است که عقل به عنوان صادر اول، نخستین مخلوقی است که از کتم عئم پایه به عرصه وجود نهاد و با یک فاصبه تاخر زمانی موهوم از قوس وجوب و قدم پروردگار حدوث یافته است . این عقل که در احادیث اسلامی نیز به روح محمدی و روح علوی خوانده می‌شود در اندیشه کشفی، همان شرع اما در لباسی دیگر است ، .2 در جهان‌شناسی او جهان، عرصه گشت و بازگشت (دیار و اقبال) عقل و مواجهه آن با جهل است عقل به عنوان صادر اول طی دو فرمان با مخلوقات اتصال برقرار می‌کند. در آغاز، عقل فرمان یافت تا از اصل خود جدا شده و با نزول در عالم به سوی مخلوقات روی کند. از این حرکت ، وجهه ظاهری عقل به وجود آمد که با "نبوت و تنزیل" مطال‌بقت دارد. فرمان دومی عقل را وادار می‌کند تا به اصل خویش بازگردد. این حرمت ، مجهه ظاهری عقل را به وجهه باطنی آن باز می‌گرداند که با "ولایت تاویل" مطابقت دارد. این ادبار و اقبال عقل که از هبوط حضرت آدم آغاز و تا پایان دنیا فرجام می‌یابد در کنار ستیز همیشگی‌ای با جهل، سرنوشت محتوم جهان و تاریح بشریت است ، .3 افزون بر این، تحلیل واقه‌گرایانه کشفی از ماهیت انسان در کنار اختلاط نامتمایز عقل و جهل در سراسر عصر نبوت (از هبوط آدم تا ظهور حضرت حجت -عج-) دلنگرانی‌های او را از سرنوشت آدمی دو چندان کرده است . در منظر او، آدمی مقسم نیروهای خیر و شر است که در جمع مختلط عاقلان و جاهلان به طبیعیات روی می‌آورد و بدیت ترتیب از غایتمندی زندگی باز می‌ماند. مجموعه این مسایل کشفی را واداشته تا بدین سوال: که آدمی در سایه چه دولتی و در جمع چه مدینه‌ای به سعادت می‌رسد؟ پاسخ دهد. به باور او تنها در مدینه الهیه به رستگاری می‌رسد، مدینه‌ای به سعادت می‌رسد، مدینه‌ای که "دولت عقل بر آن حکم می‌راند" دولت حقه اولیه، امامت ائمه، ریاست جکمت و بالاخره به رستگاری می‌رسد، مدینه‌ای که "دولت عقل" بر آن حکم می‌راند، دولت حقه اولیه، امامت ائمه، ریاست حکمت و بالاخره ریاست افاضل، گونه‌هایی از دولت که در عصر نبوت می‌توانند ثمره اخرویه و بقائیه را بر حیات اهل مدینه مترتب سازند. دولت حقه ثانویه نیز که در عصر ولایت بر پا می‌گردد کامل‌ترین دولتی است که ابناء عقل در پناه آن به بالاترین فضایل انسانی دیابند، .4 در غیر ریاست افاضل، حاکم دینی یا عین عقل است و یا متصل به آن، و در ریاست افاضل نیز سلطان به علت تعلق خاطری که به اجرای احکام عقل و شرع دارد مورد الهامات و الطاف غیبیه وقع می‌گردد و بدین طریق با صادر اول مرتبت می‌شود.

بسیار قابل تامل است که خداوند به کلام خود نام "ذکر" و رسول خود نام "مذکر" نهاده است و به آیه‌های بسیار برمی‌خوریم که در منطوق آنها آمده است . (ماهوالا ذکرللعالمین). وقتی خداوند پیامبر را، فقط بعنوان مذکر (یادآوری‌کننده) و کلامش را بعنوان یادآوری معرفی می‌کند، می‌توان دریافت که باید در این دو ذکر مفهوم بلند و مهمی نهفته باشد. (فذکر انما انت مذکر). چنانکه می‌دانیم تنها دانستن، یک شخص را به عمل وانمی‌دارد و کمتر کسی است که ارزش را از ضد ارزش تشخیص ندهد. اما در مرحله عمل کمتر کسی است که به ارزشها عمل کند. آنچه آدمی راموفق می‌کند، اراده و همت عالی اوست نه فقط علم او; و چیزی که اراده را نیرو و توان می‌بخشد، ذکر و یادآوری اوست . و ذکر است که ابتدا به قلب و سپس به اعضاء توان می‌دهد. اعتقاد به وجود خداوند اگر در همه نباشد، در اکثریت است ولی کسانی دارای ایمانی نیرومند هستند که، خداوند را بیشتر یاد می‌کنند و او را همیشه حاضر می‌بینند. یک جامعه نیز تابع همین قانون است . یک قوم نیاز مبرم به آگاهی از گذشته خود و کشور خود دارد البته نه فقط به صورت واژگانی در کتابهای تاریخی بلکه گذشته‌ای که برایش قابل رویت و قابل لمس باشد و گذشته آن و نکات مثبت یا منفی آن را یادآوری کند. شکستهای تجربه‌شده را، دوباره تجربه نکند و نقاط مثبت را در خود تقویت نماید و با حفظ آثار گذشتگان، مجد و عظمت آنان را مایه افتخار کند و از بدیهای آنان عبرت گیرد. این آثار نه تنها از لحاظ تاریخی و باستانی، بلکه از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز بسیار حائز اهمیتند آثاری که خاستگاه آن تمدنهای بزرگی چون سومر، آشور، بابل و ... بوده، و تاکنون هستند. باید این آثار را ببینیم تا از تاریخ کشور خود آگاهی داشته باشیم و نظر بیافکنیم بر اقوام گذشته که چه کردند و چه شدند. "قل سیروا فی الارض فانظروا کیف کان عاقبه المجرمین" نمل، 69 ما خود را ایرانی می‌دانیم و وقتی به گذشته ان نظر می‌اندازیم از شکستها متاثر می شویم. برای مثال شخص ایرانی نیست که تاریخ ایران را بخواند و از فساد شاهان گذشته، دلش مالامال از اندوه نگردد. از فسادی که در دربار پادشاهان ساسانی بوده و تا یکی دو قرن حاضر امتداد می‌یابد. هیچ ایرانی غیرتمندی نیست که تاریخ قاجار را بخواند و بر شاهان این دوره نفرین نکند. همچنین در مقابل این اندوه، قلبمان از افتخارات گذشته آن مسرور می‌گردد و به وجود افرادی چون بوعلی‌سینا، فردوسی، مولانا و... افتخار می‌کند. لذا باید به این دوستیها افتخار کرد و از بدیهای گذشتگان عبرت گرفت . هان ای دل عبرت‌بین از دیده عبرکن هان ایوان مدائن را آئینه عبرت داناین سرور و تاثر به خاطر پیوندی است که هر قوم با گذشته خود دارد و آن را جزء خود می‌داند و از هر چندی نسبت به اعمال گذشته، به قضاوت می‌نشیند. آنچه که یک نسل را به نسل پیش از خود پیوند می‌دهد فرهنگ و تمدن است . و آن همچون میراثی از نسلی به نسل آینده منتقل می‌شود. این فرهنگ و تمدن در آثار گذشتگان جای گرفته است . چه اینها صورت کتاب و شعر یا بناها و یا وسایل دیگر باشد و در هر خطی از کتابی و یا سنگی از بنائی، اندیشه‌ای نهفته شده است که ما بی‌نیاز از آن نیستیم. بخصوص سرزمین ایران که در هر زمان کانون و مهد علم و ادب بوده است .