جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صدرالمتألهین‌ در برخی‌ از آثار خود، همچون‌ تفسیر القرآن‌ الکریم‌ و اسفار از ماهیت‌ و مراتب‌ وحی‌ سخن‌ گفته‌ است. او معتقد است: روح‌ پیامبر اکرم9 به‌ سبب‌ شدت‌ طهارت‌ و نزاهت‌ از دلبستگی‌ها و مشاغل‌ دنیایی، صعود می‌کند و وحی‌ به‌ صورت‌ «عکس» یا «انتقاش» در قلب‌ وی‌ جای‌ می‌گیرد؛ آن‌ گاه‌ پس‌ از نزول‌ آن‌ متن‌ وحیانی‌ به‌ مقتضای‌ جهان‌ ماد‌ی‌ به‌ صورت‌ حروف‌ و کلمات‌ ظاهر می‌شود. انواع‌ وحی‌ به‌ میزان‌ مشغولیت‌ و خلوت‌ پیامبر بستگی‌ دارد. از نظر او، ماهیت‌ وحی‌ در تمام‌ مراتب‌ آن‌ اعم‌ از وحی‌ نبوی‌ تا وحی‌ بر حیوانات‌ [= غریزه] یکسان‌ است‌ و آن‌ چه‌ باعث‌ تفاوت‌ آن‌ها شده، مراتب‌ وجودی‌ و شدت‌ و ضعف‌ نزاهت‌ و طهارت‌ آن‌ها است؛ بنابراین، بهره‌مندی‌ صالحان‌ از خواب‌های‌ راستین‌ و الهام، نوعی‌ ضعیف‌ از وحی‌ است. در این‌ مقاله، افزون‌ بر تبیین‌ این‌ دیدگاه‌ها، برخی‌ از نکات‌ آن‌ نقد شده‌ است.