جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده تبیین علمی پدیده‌ها به صورت قیاسی و استنتاج قضایایی از قضایایی عام‌تر، یکی از روش‌های بسیار مهم برای کشف فرایندهای علّی و ارتباط ضروری میان پدیده‌هاست. تبیین در عین اینکه، خود با بهر‌گیری و ارجاع به قوانین عام صورت می‌پذیرد، از جمله شیوه‌های کشف روابط و نیل به قوانین عام است. تبیین علمی عمدتاً با هدف یافتن پاسخ برخی چرایی‌ها صورت می‌گیرد؛ سؤالاتی که مطلوب در آنها روشن ساختن اصل و چگونگی ضرورت وقوع حادثه‌ای، فرایندی یا نظم خاصی در شرایط معین است. به عبارت دیگر، معین کردن شرایط اولیه و زمینه‌های آفاقی و انفسی خاص که با فرض وجود آنها، تحقق مبین ضرورت و قطعیت می‌یابد. به بیان روشنی‌تر، تبیین استدلالی قیاسی است که مقدمات آن از یک یا چند قانون عام آزمون پذیرد و یک یا چند گزاره شخصی و آزمون پذیر و حاکی از خارج تألیف یافته و نتیجه آن، کشف رابطه یا نظم خاصی است که محقق درصدد شناسایی و تبیین آن بر آمده است. مؤلف در این نوشتار درصدد است تا با ذکر نمونه‌های گویایی، جایگاه تبیین در کشف و توضیح روابط میان وقایع و پدیده‌های اجتماعی را تشریع کند.