جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهتفسیر روایی یکی از کهن ترین و رایج ترین روشهای تفسیری است و بر اساس نص صریح قرآن که فرمود: «ما قرآن را بر تو نازل کردیم تا آن را برای مردم تبین کنی»، اولین مفسّر قرآن پیامبر اکرم (ص)است. با اثبات دلایل عقلی ونقلی همچون عصمت اهل بیت(ع)، حدیث ثقلین وآیه تطهیر، روایات تفسیری اهل بیت(ع)، نیز همچون روایات تفسیری پیامبر(ص)، مفسر قرآن وحجت ومعتبر است. براین اساس منابع تفسیری متعددی از همان ابتدا تا کنون احادیث پیامبر(ص) واهل بیت(ع) را گرد آوری کرده اند. این تحقیق با هدف جمع آوری، گونه شناسی وتحلیل روایات تفسیری ذیل آیات 83 تا 107 سوره بقره صورت گرفته است، که روایات ذیل هر آیه جمع آوری می شود و با گزینش روایاتی سازگار با مضامین تفاسیر مشهور وبررسی سند روایت ونیز بررسی عدم تعارض آن باآیه به گونه شناسی وارتباط روایت با آیه پرداخته می شود . سپس به شرح دلالتهای روایت و چگونگی متناظر بودن آن با آیه می پردازد و پیام هدایتی ومعرفتی که از آن فهمیده می شود، بیان می گردد. از جمله نتایج حاصله بدین قرار است: آنچه که از ائمه(ع) به عنوان روایات تفسیری به دست ما رسیده است همواره مربوط به کل آیه نیست، بلکه گاه آن روایت، متناظر به بخشی از آیه یا حتی یک کلمه از آیه است. سخن ائمه(ع) معارف متفاوتی را از یک آیه برای مخاطب روشن می سازد که گاه از باب جری وتطبیق (بیان مصداق) است ویکی از مصادیق یا مصداق اتم آن را بیان می کند، یا شرحی بر آیه است که این شرح می تواند مبین نتیجه، مبین علت، بیان مثال، بیان فضیلت، آثار وضعی سبب نزول، بیان شاخص ویا دلالت التزامی باشد و زمانی معصوم نسبت به فهم مخاطب خود بطن یک آیه را روشن می سازد وزمانی بر اساس موضوعات مطرح شده درآیه دعایی را به مخاطب آموزش می دهد .از مجموع گونه هایی که در بین روایات منتخب به دست آمده است بیشترین گونه مربوط به شرح مبین نتیجه و بیان مصداق است وکمترین گونه ها مربوط به دلالت بطنی است که شاید به دلیل عدم فهم وپذیرش مخاطب بوده است. آیات مربوط به این تحقیق بیشتر مربوط به دیدگاه یهود است و ذیل برخی از آیات هیچ روایتی در تفاسیر نیامده است و با مراجعه به کتب ومجموعه های روایی، روایاتی همسو باآیات انتخاب شده است. تعداد روایاتی که در هیچ کتاب تفسیری نیامده است در حدود دو سوم روایات را تشکیل می دهد. کلید واژگان: تفسیر، تفسیر مأثور، روایت، قرآن، گونه شناسی