جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فرهنگ اسلامی یکی از غنی‌ترین حوزه‌های فکری بشر در طول تاریخ می‌باشد که جنبه‌های مختلف جامعهء اسلامی را شکل و سامان داده است و گذشته از پی‌ریزی نظام اجتماعی توانسته اصول حیاتی اندیشهء الهی مثل توحید، عدل و ... را در ابعاد مختلف زندگی جمعی و فردی به نمایش بگذارد. در این راستا هنرمندان مسلمان به مدد اندیشهء رمزی و تاویل گونهء عرفان اسلامی و تحقق آن در جان و دل خویش ، توانستند دستی بیابند همچون کیمیاگری که هر چیز را در پرتو کیمیای هنر خود به مرتبهء وسیله‌ای برای کشف و شهود باطنی صفات الهی ارتقاء می‌دهد. یعنی ارتقاء جسم از مرتبهء فروتر به مرتبهء بالاتر. هنر اسلامی در کل سعی دارد معنویت اسلامی را به صورت‌های متناسب در ابعاد مختلف زندگی، حتی اوقات فراغت مردم متجلی سازد. از زیراندازهای معمولی گرفته تا ساختمانهای عظیم هر نقش و رنگ و شکل، رمزی شده است که به مدد آن کثرت از وحدت خبر می‌دهد و جسم از معنی. بدینسان این هنر را می‌توان صورت تجسمی اندیشه اسلامی دانست که همچون شعائر آن همهء ابعاد زندگی مسلمانان را در برگرفته است . به دلایل گوناگون می‌توان گفت ، که معماری اسلامی ایران مهمترین و مناسب‌ترین بستر ظهور خلاقیت هنری در جامعه اسلامی است و همواره توانسته است ضمن تامین اهداف کارکردی معماری، مهمترین هدف آن یعنی ایجاد اماکن مقدس را نیز به ظهور برساند. بنابراین برای درک نحوهء استفاده از عناصر تجسمی در خلق فضای معنوی معماری اسلامی، مرقد مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیه) در قم را مورد ارزیابی قرار داده، نقش عناصر تجسمی در شکل‌گیری آن را مورد مطالعه قرار می‌دهیم و طی فصول اول تا ششم مطالب را بدین گونه پی می‌گیریم. در فصل اول به بعضی از شاخه‌های علوم اسلامی که در ایجاد هنر اسلامی نقش موثری داشته‌اند و همچنین اهداف هنر اسلامی اشاره می‌گردد. در فصل دوم و سوم معماری ایرانی به صورت خلاصه معرفی گردیده، هدف آن یعنی تحقق مکان مقدس را مورد بررسی قرار داده‌ایم و سپس در فصل چهارم راهبردهای هنری که منجر به خلق فضای معنوی آن شده جمع‌بندی گردیده است . در فصل پنجم برای وارد شدن به بحث اصلی یعنی "نقش عناصر تجسمی در خلق فضای معنوی صحن عتیق بارگاه مقدس حضرت معصومه (س) قم" مرقد مطهر و شهر قم توصیف شده و تاریخ هر یک به اختصار توضیح داده شده است . در فصل بعد ضمن بر شمردن اجزاء مختلف صحن عتیق و توصیف شکلی و رنگی آن عناصر تجسمی موثر در خلق فضای معنوی، یعنی روابط شکل‌های ساختاری، نور و انواع نقوش تزیینی آن را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

در این رساله رویکردهای مختلف در باره تعدد ادیان، پلورالیسم دینی از منظر قرآن، و ادله قرآنی طرفداران پلورالیسم حقانیت و نجات و نقد آنها مورد بررسی قرار گرفته است.