جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهیکی از مهم‌ترین اصول سعادت بشر دستیابی به عدالت و اجرای آن در زندگی است ، به همین خاطر حکمت خداوند اقتضا نمود که عالم را بر اساس عدل خلق نماید و آن را در نهاد بشر به ودیعه گذارد و پیامبران را برای راهنمایی و دعوت آنها به اقامه قسط و عدل مبعوث کند. اما متاسفانه انسان‌ها با زیاده خواهی‌ها و توجه به نفسانیات در دام ظلم و جور به یکدیگر گرفتار آمده و باعث شدند که عدالت تاکنون در طول حیات بشر به طور کامل محقق نگردد. قرآن تحقق عدالت همه جانبه و برپایی حکومت صالحان بر زمین را با نابودی کامل باطل وعده داده که تاکنون محقق نگردیده است و بر اساس حدیث متواتر و شریف نبوی« المهدى؛ یملأ الارض قسطا و عدلا کما ملئت جورا و ظلما » هنگامه تحقق این وعده‌ها زمان ظهور حضرت مهدی(عج) است که با برپایی قسط و عدل در تمام ابعاد، در همه جای عالم و برای همگان خواهد. هدف این نوشتار بررسی مبانی نظری و ره‌آورد‌های عملی این حدیث در قرآن و روایات است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و از طریق مطالعه کتابخانه‌ای )اسنادی) نسبت به جمع آوری اطلاعات اقدام شده است. براساس نتایج حاصله از این تحقیق هدفمندی نظام آفرینش، وعده‌های محقق نشده قرآن، پیروزی نهایی حق بر باطل و لزوم یاری مظلوم و ستیز با ظالم به عنوان مبانی نظری و ره‌آوردهای عملی حدیث شریف، امید به آینده، رشد خرد انسانی، آمادگی همگانی برای حکومت عدل، توجه به نقش محوری شیعه در زمینه سازی ظهور، تقویت انگیزه ظلم ستیزی، ناکارآمدی آموزه‌های بشری و نیز خلا آموزه‌های وحیانی در زندگی، ناتوانی بشر در اجرای عدالت و نیاز به حاکم عادل، معرفی شده است. و از آ‌ن‌جا که آمادگى عمومى جامعه براى حق‏پذیرى و ظلم‏ستیزى و فراهم شدن یاران مخلص و فداکار، ضرورى‏ترین شرط ظهور است، پس باید یاوران مخلص و توان‏مندى تربیت شوند و مردم مشتاق و آماده پذیرش حکومت‏ عدل‏ جهانى شوند.واژه‌گان کلیدی:عدل، قسط، ظلم، جور، حق، باطل، حکومت مهدوی.

رساله حاضر یژوهشى است پیرامون نقد و بررسىإسرائیلیات در قصص الأنبیاء، و در آن نوعى از اسرائیلیات مورد بررسى قرار مى گیرد که علاوه بر ایجاد تصوراتى نامأنوس با پندارهای دینى، به هتک حرمتانبیاء پرداخته است و مروجین آن، براى اشاعه مطالب ساختگى خود، از هیچ تلاشى فروگذار نکرده اند، همان گونه که مستحضرید، مسلمانان جهت دانستن مطالبى که در قرآن مجید به صورت مختصر ذکر شده بود " به اهل کتاب مراجعه مى کرده اند وایشان، به ویژه یهودیان پیوسته در راه تعلیم فرهنگ تورات دست نبشته خود از هر روزنه ای وارد مى شدند و یکى از طرق ایشان، وارونه نمودن حقایق دینى در سرگذشت انبیاء بوده است که با گفتاری قصه وار توأم بود و از سوئى علماء اسلام به علت عدم اصطکاک این گونه مسائل با احکام قراَن، با این موضوع با ملایمت و گذرا برخورد نموده که این روش مقابله، راه را برای ورود اسرائیلیات ریز و درشت باز نمود و صد دریغا که این فاجعه، علاوه بر تفاسیر اهل سنت، گریبانگیر تفاسیر شیعه نیز گردید و طولى نکشید که قصاص اهل کتاب، به ویژه یهودیان (تازه مسلمان) به صورت گسترده دست به اشاعه مطالبى ضد و نقیض دربارهء پیامبران زدند و اَنچه نباید مى شد، انجام یذیرفت و اکنون در عصر حاضر با کتب تفسیری و قصص، مملو از اراجیف و بافته های عاملین این امر مواجه هستیم و لذا نمى بایست دست بردست نهاده و اجازهء حضور بیش از این به موارد ذکر شده بدهیم و این پایان نامه تلاشى کوچک در این راه است، و در طى فصول اَن به ذکر نمونه هائى از این موارد، پرداخته شده است که انشاء اللّه نتایج حاصل از این تحقیق و بررسى بتواند ما را در راه شناخت حقایق قراَنى یارى نماید. لازم به ذکر است که در بخش نخست این پایان نامه به ذکرچگونگى شکل گیری إسرائیلیات در چهار فصل مى یردازد.

تفسیر "الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور" سیوطی از جامع ترین تفاسیر اثری اهل تسنن در قرن دهم هجری قمری است. سیوطی در این تفسیر روایات فراوانی از رسول خدا (ص)، صحابه، تابعین و تابعین تابعین نقل کرده است، که در این میان شماری از روایات تفسیری، به امیرالمومنین (ع)، حسنین (ع)، امام سجاد (ع)و صادقین (ع)اسناد داده شده است.سیوطی تنها به نقل روایات اکتفا کرده و ذیل روایات، هیچ گونه نظری از خود، ارائه ننموده است. گرچه مفسر در برخی موارد، روایات مربوط به اهل بیت علیهم السلام را ذیل آیات مربوطه ذکر کرده است، اما متاسفانه روایات جعلی و اسرائیلیات را نیز به ائمه معصومین علیهم السلام نسبت داده است. از اینرو در این تحقیق، روایات تفسیری منقول از ائمه معصومین علیهم السلام در تفسیر الدرالمنثور شناسایی شده، ضمن مقایسه تطبیقی این روایات با منابع حدیثی و تفسیری شیعه و سنی کوشش شده تا روایات جعلی و قابل نقد با استفاده از منابع شیعی در بوته نقد قرار گیرد و بدین طریق، دیدگاه اعتقادی سیوطی نیز تا حدی مشخص گردد. کل روایات منقول از ائمه معصومین علیهم السلام در تفسیر الدراالمنثور 650 روایت است،که 529 روایت از علی بن ابی طالب (ع)، 19 روایت از حسن بن علی (ع)، 7 روایت از حسین بن علی (ع)، 18 روایت از علی بن الحسین (ع)، 40 روایت از محمدبن علی (ع) و 37روایت از جعفربن محمد (ع) نقل شده است.

چکیدهپیامبر اسلام حضرت محمد (ص) از سویی اسوه و الگویی حسنه و بهترین نمونه عملی در تمام شئونات زندگی ، برای مسلمانان و بلکه تمامی انسان ها معرفی شده اند .از سویی دیگر ، سیره اخلاقی ایشان در راستای عمل به قرآن بوده است ؛ از این رو شناخت سیره اخلاقی و رفتاری ایشان بر شناسایی ملاک های صحیح ، بهترین راهنما خواهد بود . نظر به رابطه تنگاتنگ قرآن و حدیث و نقش تربیتی پیامبر(ص) در راستای آموزه های مربوط به خانواده در قرآن ، این پژوهش برای دستیابی به شاخصه های رفتار صحیح خانوادگی ، به بیان سخنان پیامبر(ص) در مورد خانواده و رفتار ایشان با همسران و فرزندانشان اختصاص یافته است .ضرورت این پژوهش به جهت اهمیت سلامت اخلاق خانوادگی و نقش آن در تأمین سلامت اجتماع است . .....

چکیده: ایمان به معاد مهمترین باور ادیان الهی است و ایمان به خداوند نیز با ایمان به معاد مفهوم می یابد و اساسا اعتقاد به خدا بدون اعتقاد به معاد هیچ نقش وارزشی در زندگی انسان ندارد. قرآن کریم که اساس علوم و معارف اسلامی است بر پایه استقراء نگارندگان در بیش از 2000 آیه به مبحث معاد پرداخته است اما به دلیل پراکندگی آیات در سوره ها مباحث معاد در ظاهر امر مبهم و بعضا متناقض به نظر می رسد ولی باتامل در این آیاتمی توان معاد را از نگاه قرآن در قالب 9 مرحله باعنوان "مراحل رجوع الی الله در قرآن" دسته بندی نمود. این مراحل که پیرامون برخی یک آیهبه عنوان مثال آورده ایم عبارتند از:1.

باسمه تعالیچکیدهعلامه محمدتقی مجلسی، فقیه، محدث و عارف بزرگوار دوره صفویه ،دارای آثار متعدد علمی از جمله شروح فارسی و عربی بر کتاب من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق است. وی در دو کتاب لوامع صاحب قرانی و روضه المتین و سایر آثار حدیثی خود با بهره گیری از آیات قران کریم، احادیث اهل بیت، تاریخ، لغت و .... احادیث اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم را توضیح داده و آنها را تبین کرده است.هدف از تالیف این رساله دستیابی به مبانی و روش های فقه الحدیثی مجلسی اول است، بنابراین در فصل اول مشتمل بر کلیات و ادبیات تحقیق، واژه شناسی عنوان رساله را به طور کاملبررسی و توضیح داده ایم.سپس در فصل دوم برای دستیابی به ویژگی های شخصی مجلسی و شخصیت علمی، فرهنگی او فضای فرهنگی، اجتماعی و علمی دوران صفویه را به اندازه ضرورت و نیاز ارزیابی و تحقیق کرده ایم.در فصل سوم؛ ضمن معناشناسی و ارائه تعریف از مبانی، قواعد و روش؛ مبانی فقه الحدیثی مجلسی را از میان آثارش استخراج و در سه یعد مبانی اندیشه و اعتقاد, مبانی پذیرش روایات و مبانی دلالت روایات دسته بندی و توضیح داده ایم.در فصل چهارم؛ فصلی است که به قواعد فهم احادیث از دیدگاه مجلسی در دو گروه قواعد عام و قواعد خاص در فهم احادیث بدین شرح پرداخته شده است. قواعد عام عبارتند از: قواعد ادبیات عرب، قواعد حدیثی شناسی و قواعد منبع شناسی.قواعد خاص در فهم حدیث مشتمل بر قواعد خاص برای فهم احادیث مرتبط با قرآن؛ قواعد خاص برای فهم احادیث کلامی و قواعد خاص برای فهم احادیث فقهی و اصولی.در فصل پنجم به روش ها و راه های فهم هر حدیث به صورت دقیق و جزیی با بهره گیری از علوم (دانش های) ادبی، بازیابی یا خانواده حدیث و سند و طریق شناسی (تصحیح سند) اشاره و توضیحات لازم ارایه شده است. در فصل ششم یکی از موضوعات مبتلا به در فقه و حدیث شیعه یعنی ؛ تقیه، را با شیوه بررسی موضوعی به طور کامل و مستوفیبررسی و ارزیابی نموده ایم تا توانمندی مجلسی در ارائه مباحث به صورت موضوعی مشخص شود.در بخش نتیجه گیری از مجموع فصول ضرورت تمایز بین مبانی، قواعد و روش های فهم حدیث اثبات شده است. ضمنا هریک از موارد مذکور به خودی خود دارای اهمیت و از دیدگاه مجلسی از تقسیم بندی های فراوانی برخوردار است کهبه تفکیک در رساله به آن اشاره شده اشت.کلید واژه:

چکیده ندارد.

عقل به عنوان راهنمای درونی انسان، از نگاه روایات یکی از دو حجت الهی بوده که در جهت تشخیص حق از باطل، انسان را یاری می نماید. چنان که در قرآن نیزبسیار به تعقل و خردورزی دعوت شده است. از سوی دیگر روایات به عنوان دومین منبع دریافت معارف الهی می باشد که متاسفانه در گذر تاریخ، دچار آسیب هایی شده است. در این میان، عقل یکی از معیارهای نقد حدیث به شمار می آید که هم به عنوان عقل آلی و هم به عنوان عقل مستقل، می تواند در تشخیص روایات صحیح نقش آفرین باشد. گروه های مختلف مسلمانان در میزان بهره گیری از این قوه، رویکرد متفاوتی داشته اند؛ در شیعه، هم نص گرایان (بجز برخی افراطیان اندک) و هم عقل گرایان، به توانایی های عقل فطری اذعان داشتند ولی نص گرایان، غالبا عقل را به عنوان یکی از ادله شرعی معتبر ندانسته و در نقد حدیث هم کمتر از عقل گرایان از این معیار بهره برده اند. و عقل گرایان ضمن قبول عقل به عنوان یکی از ادله، در نقد روایات نیز، توجه ویژه به عقل داشته اند. در اهل سنت، با نظر به این که در منابع اصلی روایی ایشان، به عقل و تعقل توجهی نشده است، در حوزه نقد حدیث نیز کمتر از شیعه از این معیار استفاده کرده اند. و عقل گرایان ایشان نیز با رویکردی افراطی در نقادی عقلی روایات،بسیاری از روایاتی که در حیطه نقد عقلی نبوده، با معیار عقلی، یا آنها را رد کرده و یا به تاویل برده اند.

موضوع وجوه برتری پیامبر به‌وسیله سوره‌های مفصل برگرفته از روایاتی است که در آن پیامبراکرم قرآن کریم را به چهار بخش به نام‌های «طوال»، «مِئین»، «مثانی» و «مُفصل» تقسیم می‌کند، هر یک از این اقسام به ترتیب عوض کتب پیامبران گذشته، تورات موسی، انجیل عیسی و زبور داود به ایشان داده‌شده و سوره‌های مفصل وسیله فضیلت پیامبر نسبت به انبیاء پیشین معرفی شده است. این روایات به دلیل انتسابشان به نبی‌مکرم و یا یکی از معصومین و استناد مکرر قرآن پژوهان، محدثان و مفسران، بدون اشاره به صحت و سقم آن‌ها و به علت اطلاق دسته‌ای از سوره‌ها به نام مفصلات، وجه‌تسمیه و وجوه فضیلت پیامبر به این سوره‌ها ضرورت سنجش و ارزیابی دلالی آن‌ها را ایجاب نموده است؛ در نهایت به دلیل وجود سند صحیح در منابع شیعه و مستفیض یا متواتر بودن آن‌ها در مصادر اهل‌سنت حکم به صحت آن‌ها داده‌شده است. ازاین‌رو با استفاده از تفسیرهای غرضی و تدبری و روش تحلیل محتوا میزان هماهنگی هر قسم با کتب انبیای پیشین سنجیده شد. تعریف ومصداق‌یابی مفصلات و بررسی مضامین مشترک سوره‌های آن نشان داد که این سوره‌ها: از لحاظ ظاهری و بیانی دارای اعجاز بلاغی در سبک و اسلوب بیان و از لحاظ محتوایی، دارای توحید ذاتی، مسبحات با مضامین اصلی و مشترکی چون: تسبیح، اسماء الحسنی و رسالت و پنج اصل دین است. بیشتر سوره‌ها دارای خطاب مستقیم به پیامبر بوده و به مقامات، تأیید و حفظ ایشان اشاره دارد و در کنار آن تأویل‌هایی در باره موضوع ولایت و اهل‌بیت پیامبر وجود دارد؛ و از اصلی‌ترین موضوعات این سوره‌ها مسئله معاد، صحنه ورود به قیامت و دو دسته شدن انسان‌ها و توصیف جایگاه ایشان با عبارات کوتاه و صریح است.

عقل نیرویی در نهاد انسان و از بهترین هدیه‌های الهی به انسان است و نخستین پایگاه اسلام و اساسی‌ترین پایه‌های زندگی اوست .عقل ،اصل انسان، معیار ارزش، درجات کمال ، ملاک ارزیابی اعمال و میزان جزا و حجّت باطنی خداوند است و تعطیل و منزوی کردن عقل، نداشتن برترین نعمت‌هاست،عقل در واقع جداکننده‌ی انسان از سایر حیوانات نیز شمرده شده است که اگر انسان بر دیگر حیوانات برتری دارد به خاطر همین عقل است که به وسیله‌ی آن خوب و بد، حق و باطل، خیر و شّر، و درست از نادرست مشخص می‌شود وحقیقت عقل همان عطیّه‌ای الهی است که سبب فهم و شعور در انسان می‌شود به تعبیر دیگر کار عقل کاشفیّت است. بنابراین، عقل را به لحاظ متعلّقاتش یعنی آنچه به سبب نور عقل بر ما مکشوف می‌شود به دو دسته عقل نظری وعقل عملی تقسیم کرده اند. که بررسی اهمیّت و جایگاه عقل و بیان موارد عقل نظری وعقل عملی از موضوعات این پژوهش می‌باشد. در ابتدا جایگاه و ماهیّت ویژه عقل و اهمیّت و کاربرد آن را به صورت مشروح و مستدل بیان می‌کنیم و به این نتیجه می‌رسیم که در اسلام عقل از جایگاه ویژه و اهمیّت خاصی برخوردار است؛ چرا که قرآن نشان دادن آیات الهی از سوی خداوند را برای تعقّل انسان دانسته‌‌اند. در مرحله‌ی بعد به بررسی مواردی از عقل نظری یعنی آن دسته از معقولاتی که انسان به واسطه‌ی آن امور را ادراک نموده و آن هم اموری که از نوع شناختن و دانستن است یعنی به آیاتی که مربوط به توحید و خداشناسی است پرداخته شده و معنای آن این است که فهم توحید به عقلانیت بشر تکیه دارد، اگر عقل نباشد توحید اثبات شدنی نیست و بدون استمداد از عقل اثبات معاد هم ممکن نیست. در نهایت به بررسی عقل عملی یعنی ادراک اموری که در ارتباط با به کار بستن وعمل نمودن بوده مانند تواضع، صبر، تفکرو تقوا و...، می‌پردازیم. وحدیث دوازدهم کتاب العقل و الجهل اصول کافی به خلقت موجودی به نام عقل دلالت دارد که اولین مخلوق از موجودات مجرد است عقل در واقع جداکننده‌ی او از سایر حیوانات نیز شمرده شده است که اگر انسان بر دیگر حیوانات برتری دارد به خاطر همین عقل است و عقل، انسان را از همه‌ی موجودات فراتر برده و برتر ساخته لذا تعطیل و منزوی کردن عقل، نداشتن برترین نعمت‌هاست.