جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ساختار جمله، نقش محوری در زیبایی سخن و سخن زیبا دارد، اگر سخنور، با جمله بندی منسجم و هماهنگ و روان و رسا سخن بگوید؛ سخن او ارزش و اعتبار دارد؛ زیرا چگونگی جمله است که مقصود سخنگو را زیبا و روان و یا زشت و ناقص می سازد؛ و یکی از جنبه های زیبایی قرآن به جمله بندی و ساختار جمله مربوط می شود که هم یک امر معنوی و غیر فیزیکی است و هم تمام زیبایی های ظاهر و محتوا در آن جمع شده است(احمدی، 1381ش، 66-61).با توجه به علم، حکمت و هدف داری فعل خداوند، متن قرآن دارای همگرایی موضوعی و محتوایی در جهت هدف هدایتی و تربیتی است و عناصر محتوایی قرآن، همانند اجزای یک ساختمان، به هم پیوسته و ناظر به یکدیگرند؛ بنابراین، گوناگونی مباحث مطرح شده در یک آیه، هرگز نباید ما را برآن دارد که بپنداریم قرآن کریم، مجموعه مطالبی است گسسته و نامربوط، که تصادفاً کنار هم جمع شده اند؛ بلکه باید دانست که هرگاه مطالب، این گونه گوناگون و متفاوت هستند، حتما پای ارتباطی در میان بوده و مناسبتی باعث شده است که چنین حالتی پدید آید؛ و با بررسی، به خوبی می توان یافت که نه تنها هیچ گونه آشفتگی و در هم ریختگی موضوعات و مطالب در سطح سوره ها موجود نیست؛ بلکه نظمی شگرف سرتاسر قرآن را فرا پوشانده است، و همین جاست که کلام امام محمد باقر(ع) شایان توجه است که فرمودند: «وَ لَیْسَ شَیْ‏ءٌ أَبْعَدَ مِنْ‏ عُقُولِ‏ الرِّجَالِ‏ مِنْ‏ تَفْسِیرِ الْقُرْآنِ‏- إِنَّ الْآیَهَ یَکُونُ أَوَّلُهَا فِی شَیْ‏ءٍ وَ آخِرُهَا فِی شَیْ‏ءٍ وَ هُوَ کَلَامٌ مُتَّصِلٌ مُتَصَرِّف‏؛ چیزی چون تفسیر از عقلهای مردمان دور نیست؛ زیرا ابتدای آیه ای درباره ی چیزی و وسط آن، درباره ی چیزی دیگر و آخرش درباره ی چیز سومی است، حال آن که کلامی متصل و مربوط است و به وجوه متعدد باز می گردد»(مجلسی،1403ق، 89/95؛ حر عاملی، 1409ق، 27/192)؛ بنابراین با بررسی جملات یک آیه معلوم می شود که این جملات با هم بی ارتباط نیستند.بحث تناسب آیات، محدود به ارتباط بین آیه های گوناگون با هم نمی شود؛ بلکه ارتباط های درون آیه یعنی، رابطه ی فرازها و حتّی کلمات متعدد یک آیه هم به صورت حکیمانه ای کنار هم قرار گرفته اند؛ و یا ذیل هر آیه با حقایق بحث شده در خود آیه مرتبط می باشد و در این زمینه نیز، انواعی از ارتباط بین ذیل آیه و محتوای آیات بیان شده است؛ گاهی ذیل آیه، تعلیل حکم برای صدر آیه و یا جملات قبل خود می باشد و یا ضمانت اجرایی حکم، فایده حکم، تفصیل بعد از اجمال و پاسخی به سوال در تقدیرمی باشد؛ که ذیل آیه را به صدر و محتوای درونی آیه مرتبط می سازد.بنابراین، در این نگارش اکثر تفاسیر شیعه و سنی و تعدادی از کتب علوم قرآنی، که به نحوی به این موضوع مرتبط می باشند؛ بررسی شده است. در بعضی از موارد، که هیچ گونه منبعی در این زمینه یافت نمی شد، با مراجعه مستقیم، آیات قرآن را بررسی نمودیم وآن ها را با عناوینی مانند: «به نظر می رسد» یا «می تواند» بیان کردیم.