جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در رساله حاضر زنان راوی پیامبر، زندگی و احادیث آنان معرفی شده است و محدوده مطالعه آن براساس حروف الفبا از حرف ((ذال)) تا ((یاء)) می‌باشد. روش تحقیق چنین است که ابتدا بر اساس مطالعه کتب سیره، تاریخ و رجال نام زنان راوی حدیث نبوی استخراج گردیده، سپس به شرح حال و احادیث آنان پرداخته شده است . این رساله در دو فصل تدوین شده است . فصل اول شامل مقدمه و پیش درآمدی بر موضوع، تعریف مسئله، روش تحقیق، طرح فرضیات و مسائل مربوط به تالیف پایان‌نامه می‌باشد. در فصل دوم با عنوان روات از صحابیات ، در هر قسمت اسامی راویان به ترتیب حروف الفبا ذکر گردیده، سپس نام یا نامهای دیگر او، نام پدر و مادر، همسر، فرزندان و شرح حال راوی - در صورتی که در کتب مربوطه شرح حالی از وی وجود داشته باشد - پس از آن فضایل راوی و در ادامه نام کسانی که که از راوی مورد نظر روایت کرده‌اند، تعداد احادیثی که به او نسبت داده‌اند و بالاخره تاریخ وفات او ذکر شده است . در بخش پایانی از شرح حال هر راوی تحت عنوان احادیث ، احادیثی که از راوی رسیده ذکر شده است . در صورتی که راوی احادیث بسیاری داشته بنا به انتخاب نویسنده برخی از آنها بیان شده است . در صورتی که راویی احادیث بسیاری داشته بنا به انتخاب نویسنده برخی از آنها بیان شده است و اگر از راویی حدیثی نرسیده و تنها در کتب مختلف او را از راویان حدیث نبوی برشمرده‌اند، نامش در زمره روات از صحابیان آمده است .

در این رساله تلاشبر معرفی شخصیتو احادیثزنان راوی از پیامبر (ص) بوده است . در فصل اول این رساله، مقدمه‌ای پیرامون بحثمطرح و پساز آن فرضیاتی در بابشخصیتو افکار زنان راوی از پیامبر (ص) بیان شده، هدفنگارشاین رساله و روشتحقیق در ان مورد بحثقرار گرفته است . در فصل دوم که عنوان راویان مکنی از صحابیاتبه خود می‌گیرد، اسامی زنان دارای کنیه به ترتیبحروفالفبا، نامهای غیرمشهور، نام پدر و مادر، همسر، فرزندان، شرح حال راوی، ولادتو وفاتآنها تا آنجا که در منابع یافتشده مورد بررسی قرار گرفته استو همچنین نام افرادی که فرد مورد نظر راوی آنها بوده و نیز افرادی که از او روایتداشته‌اند، ذکر شده است . اختلافنظرهای شرح حال نگاران و همه احادیثی که توسط روای در منابع مورد بررسی یافتشده است ، ذکر گردیده و در آخریم بخش ، در صورتی که فضیلتی برای آن شخصیتوجود داشته، آمده است . در میان زنان راوی مذکور در این مجموعه، زنانی هستند که شرح حال نویسان آنها را راوی پیامبر (ص) ذکر می‌کنند لیکن روایتی از آنها در منابع احادیثیافتنشده است ، ضمنا نا راویانی را در ضمن احادیثیافتیم که در منابع ذکری از ایشان نیستو بدین سان تلاشی بر نمایاندن نقشزنان مسلمان راوی رسول‌الله (ص) نمودیم.

سیره پیامبر (ص) به عنوان شیوه نامه رفتار آن حضرت (ص)، راهنمای رفتار و کردار ما مسلمانان می باشد. آن حضرت (ص) به حکم آیه ((لقد کان فیکم رسول الله اسوه حسنه))؛ در تمام عرصه های زندگی الگوی نیکویی است که باید به آن حضرت (ص) تاسی نمود؛ چرا که اقتدا و تاسی به آن بزرگوار، اقتدا به تمام خوبی ها و نیکی ها و زیبایی هاست. این پژوهش که به بررسی ((سیره رسول خدا (ص) در برخورد با منافقان)) پرداخت، در شش فصل تنظیم شده است. فصل اول آن، شامل ((کلیات)) و فصل دوم آن، مباحثی چون سنت، سیره، اهمیت و تحریف سیره و ... را دربردارد. در فصل سوم، به مطالعه سیره نبوی به تاکید بر ((سیره اجتماعی و حکومتی)) رسول خدا (ص) پرداخته شده است. در فصل چهارم، با موضوع ((رفتار شناسی منافقان))، برخی از ((رفتارهای عقلی)) یا ((مکانیسم های دفاعی)) و ((رفتارهای روانی)) و نیز ((رفتارهای اجتماعی)) منافان به بحث نهاده شده است. در فصل پنجم، علاوه بر پیدایش منافقان در تاریخ اسلام، به بررسی برخی از شیوه های برخورد آنان با پیامبر اسلام (ص) نیز پرداخته شده است و در فصل ششم، ابتدا به دستورات خداوند در خصوص منافقان پرداخته و سپس، سعی شده تا برخی از شیوه های برخورد رسول خدا (ص) با منافقان بررسی شود. آنچه از سیره رسول خدا (ص) برمی آید، این است که آن حضرت (ص) در مدت حکومتش، برای اصلاح جامعه از پدیده نفاق از شیوه ((درمانی))، مخصوص خودش استفاده نموده است.

در این رساله شخصیت ، احادیث و اندیشه راویانی از زنان صحابی معرفی شده است . محدوده مطالعه در این بحث براساس حروف الفبا از "الف " تا "دال" می‌باشد. مطالعه کتب سیره، تاریخی و رجالی نشان می‌دهد علیرغم نقش عمده و مهم زنان در نشر و انتقال حدیث کمتر بدان توجه شده است . لذا ابتدا در فصل اول به طرح و بررسی اهمیت مسئله و طرح فرضیاتی که در باب شخصیت زن مسلمان و خصوصا زنان صحابی و راوی پیامبر(ص) مطرح است ، و سپس هدف از نگارش این رساله و روش تحقیق آن، پرداخته شد. در فصل دوم به طور اختصار به مقام و موقعیت زن در جاهلیت و چگونگی برخورد اسلام با این آئین و جایگاهی که اسلام برای زن رقم زده و به حضور فعال زن در صحنه‌های مهم و مختلف اجتماع، پرداخته شد. در فصل سوم با عنوان روات از صحابیات ، اسامی راویان براساس نام مشهور آنها و به ترتیب حروف الفبا، و نیز دیگر نامهایی که احیانا در کتب دیگر آمده بود و بعد از آن نام پدر، مادر، همسر، فرزندان و شرح حال راوی - در صورتی که در منابع مذکور آورده شده بود- سپس ولادت و وفات ، فضایل به نقل از بزرگان و در ادامه نام کسانی که راوی ایشان بوده و نیز افرادی که از وی روایت داشته‌اند و در آخرین بخش همه احادیثی که توسط راوی نقل و در منابع موجود دریافت شده، آمده است . درباره بعضی از افراد یافت شده که برایشان گفته شده است که راوی پیامبر هستند اما روایتی از آنها در کتب و منابع مذکور یافت نشد. و بدین وسیله شمه‌ای از نقش بارز زن مسلمان را در نقل و انتقال حدیث و فرهنگ اسلامی نمایاندیم.

در این تحقیق، فنون شعری عربهم‌چون مدح، فخر، حماسه، رثا و هجو و احتجاج در دفاع از اهل بیت: تا اواسط قرن دوم هجری بررسی شده است . در فصل اول، اهل بیت: از دیدگاه قرآن، تفاسیر و احادیثنبوی مورد وثوق علمای اهل سنت ، معرفی شده و در ادامه موضع اسلام در برابر شعر و شعرا و نیز انواع فنون شعری بیان شده. در فصل‌های دوم تا پنجم، هر یکاز فنون شعری، از دیدگاه قرآن، احادیثو لغتمورد نقد و بررسی قرار گرفته و انگیزه‌های مختلفشعرا در هر یکاز فنون شعری، همراه با شواهد متعددی از ابیات‌شان، با ترجمه فارسی و تحلیل‌های لازم در هر مورد بیان شده است . در انتخابشواهد شعری منابع و مآخذ متعددی مورد مطالعه قرار گرفته که به قدیمی‌ترین و مستندترین آنها استناد شده است . در خلال بحثبا اتهاماتوارد شده به تعدادی از شعرای شیعی پاسخ داده شده. وقایع تاریخی نیز، بر حسبمورد، مشروحا با منابع ذکر شده است . سئوالهای تحقیق : -1 شعرای عرببا استفاده از ادبیاتو روشهای رایج در ادبچگونه از اهل بیتدفاع کرده‌اند؟ -2 تصویر پردازی‌ها، مراثی، حماسه‌ها، احتجاج‌ها، مدیحه‌ها، چگونه در شعر عربی با گرایشبه اهل بیت: جلوه‌گری میکند؟ -3 چرا شعرای شیعی به انواع تهمت‌ها متهم شده‌اند؟ هدفاز تحقیق : نمایشزیبایی‌های شعری و بکارگیری روشهای متنوع شاعران عربو جذابیتشعر آنها در جلبعواطفو احساسات ، خصوصا از جنبه مذهبی است . فرضیه‌ها : -1 بیان ستمی که بر خاندان پیامبر : رفته است ، یکقالبگفتاری مشخصدر ادبعربی است . -2 شیوه‌های مختلفشاعران در دفاع از اهل بیتدر عین بهره‌وری از شروط عام ادبی، محصول ویژه مخصوصبه خود است .

اسلام در میان مکتبهای الهی نه تنها ارزش و اهتمام ویژه‌ای برای رویاروییها و بحثهای علمی قائل شده است . بلکه شیوه روشهای کاربردی آن را نیز از طریق رسولش به ما آموخته است . مساله تحقیق این رساله بررسی و تحلیل مجموعه مناظرات توحیدی رسول اکرم صلی الله علیه و آله به منظور دستیابی و کشف شیوه‌ها و نکات کاربردی رویاروییهای آنحضرت با دیگراندیشان زمان می‌باشد. ابتدا با بررسی اجمالی دین و فلسفه پیدایش آن نقش مهم گفتگوهای بین ادیان را بررسی نموده و بخش دوم در 5 فصل تعریف ارکان، انواع مشروع و غیر مشروع و مناظره را تحقیق کرده آداب مناظره برهانی را از جهات مختلف و نیز آفات آن را مورد مطالعه قرار داده است . بخش سوم در سه فصل مراتب توحید وشرک به تفصیل به عنوان دو مساله مهم شرایع آسمانی همراه با بررسی معیارها و مرز اصلی توحید و شرک را به پایان برده است . بخش چهارم در 11 فصل مهم با بررسی افکار و فرقه‌های موجود در عصر بعثت آغاز شده موضوعات مورد بحث به تفکیک اهداف مناظرات ، شیوه‌های ورود، اخلاقیات مناظراتی حضرت ، استدلالات ، فنون ویژه نبوی، کیفیت پاسخها، نقش امدادهای غیبی و نیز جایگاه مثال در مناظرات نبوی و نتایج مناظرات مختلف حضرت مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است .

فصل اول بررسی مطلب از دیدگاه مفسرین و با استفاده از آیات قرآن و روایات رسیده می‌باشد. در این فصل به بیان آیات مربوط به اسرا و معراج در قرآن، تفاسیر مربوطه به این آیات و همچنین بیان روایات رسیده و حدیث مفصل معراج و جایگاه حضرت علی (ع) در حدیث معراج پرداخته شده است . فصل دوم تحت عنوان بررسی کیفیت معراج و اقوال گوناگون پیرامون آن از دیدگاه متکلمین می‌باشد. یکی از مهمترین بحثهای عنوان شده در ارتباط با معراج، کیفیت معراج می‌باشد به این معنی که آیا معراج جسمانی بوده یا خیر و آرا گوناگون و اختلاف‌نظر فراوانی در این باره وجود دارد. بطور کلی می‌توان این نظرات را تحت عنوان 4 گروه دسته‌بندی کرد. گروهی معتقدند که معراج در عالم رویا به وقوع پیوسته و دلایلی از حدیث و برداشتهای خاصی که از برخی آیات قرآن دارند برای مدعای خود آورده‌اند قول دوم مربوط به کسانی است که معراج را روحانی تلقی کرده‌اند و معتقدند که بدن شریف پیامبر اکرم (ص) مدخلیتی در این امر نداشت گروهی معتقد به معراج جسمانی روحانی هستند اما این گروه نیز خود به دو گروه تقسیم می‌شوند، گروه اول معتقدند که سیر پیامبر اکرک از مسجدالحرام تا مسجدالاقصی و از آنجا که آسمانها با همین بدن خاکی بوده است و دسته دوم معتقدند که از مسجدالحرام تا مسجدالاقصی صورت پذیرفته است . اکثر متکلمین قول به اسرا و معراج جسمانی روحانی را پذیرفته‌اند. در این فصل به نقد و برررسی آرا و گوناگون در این زمینه پرداخته شده است . فصل سوم بررسی مسئله از دیدگاه حکمای الهی می‌باشد ما در این فصل از دیدگاه شیخ‌الحکما ابوعلی سینا به عنوان حکیم سبزواری به عنوان حکیم متاله سود جسته‌ایم، ابوعلی سینا رساله کوچک و مختصری با عنوان معراجیه دارند که در آنجا به بررسی مطلب پرداخته‌اند و ایشان از معتقدین به معراج روحانی یا عقلی می‌باشند، حاج ملا هادی سبزواری نیز مانند اکثر مفسرین و متکلمین و عرفای اسلامی قول به معراج جسمانی را پذیرفته‌اند. فصل چهارم رساله مربوط به بررسی معراج از دیدگاه عرفای اسلامی می‌باشد، عرفای اسلامی نیز همانند سایر طبقات فرهنگی اسلامی به بحث و اظهارنظر پیرامون مسئله معراج پیامبر اکرم (ص) پرداخته‌اند و در بعضی مباحث مربوط به آن با سایرین متفق‌القولند و در بعضی جنبه‌های آن دیدگاههای مخصوص به خود دارند. از آنجا که نظر حکمای متالهه نظیر ملاصدرا، حکیم سبزواری (در برخی از آثارشان) و همچنین حکیم اشراقی شیخ شهاب‌الدین سهروردی در این باب بسیار نزدیک به مشرب عرفانی می‌باشد در این فصل از نظرات این بزرگان نیز بهره جسته‌ایم. البته بحث معراج از دیدگاه عرفا بسیار گسترده می‌باشد بگونه‌ای که خود به تنهایی می‌تواند موضوع یک رساله تحقیقی قرار گیرد، اما از آنجا که در این تحقیق بعننوان بخشی از آن قرار گرفته بطور اجمالی اظهارات برخی از این گروه را مورد بررسی قرار می‌دهیم. عناوینی که تحت این سر فصل مورد بررسی قرار گرفته‌اند عبارتند از کیفیت معراج پیامبر اکرم (ص) از دیدگاه عرفا، نیز به نو به خود در این مبحث مهم به اظهارنظر پرداخته‌اند، مطلب بعدی مشهودات پیامبر اکرم (ص) در شب معراج می‌باشد و بیان و توجیهی که عرفا در این مورد دارند، بررسی عوالم وجود و سیر حضرت در این عوامل که در مورد نظر عرفا می‌باشد مبحث دیگر این فصل است و بالاخره بررسی مقام قاب‌قوسین و مقام او ادنی از دیدگاه ایشان آخرین مطلب این سر فصل می‌باشد. در خاتمه به بیان هدف معراج پیامبر اکرم (ص) و دست‌آورد معراج پرداخته شده است .

رساله حاضر مشتمل است بر ترجمه فصل سوم کتاب با ارزش و محققانه / محاضرات تاریخ‌العرب / تالیف دکتر صالح احمدعلی / و تحقیقی کوتاه و مختصر در زمینه تاریخ و تاریخ نویسی که تحت عناوین ذیل موضوع را مورد بحث و بررسی قرار داده است : واژه تاریخ - تعریف تاریخ - پیدایش تاریخ نویسی در اسلام - سیره نویسی سیره نویسان، تاریخ نویسی و تاریخ نویسان، زندگی پیامبر و دعوت اسلامی در مکه - زندگی پیامبر اسلام (ص) پیش از بعثت - وحی - مبادی اولیه اسلام - ادله براهین قرآنی بر پیشرفت دعوت اسلامی - اولین مسلمانان - مقاومت مشرکان در برا دعوت اسلامی - مبارزه بر علیه مشرکان .

این رساله تحت عنوان ((رابطه اسلام و مسیحیت در عهد پیامبر (ص) و خلف راشدین)) در هشت فصل تنظیم شده است و هدف از نگارش آن عبارت است از : تو اصطلاحات و ذکر نظریه بعضی از علمای غرب که در متن رساله اشاراتی به آنها شده است و دوم ارزیابی منابع تاریخی اسلامی و مستشرقینی که آثار ایشان در این این رساله مورد استناد قرار گرفته است .

با توجه به جهان‌بینی اسلامی رهبران جوامع اسلامی و در نتیجه نگرشخاصآنها در مورد انسان از طرفی و اهمیتنقشنگرشرهبران در مورد انسان در سبکرهبری آنمها از طرفدیگر، به اهمیتو ضرورتاین تحقیق پی می‌بریم. سبکرفتار رهبر مبتنی بر طرز فکر او در مورد منشاء اختیار خود و طبیعتانسان است . رهبری که سبکآمرانه برای خود انتخابکرده استمناشء قدرتخود را مقام خود دانسته و انسان را موجودی ذلتا تنبل و غیرقابل اعتماد می‌داند (تئوری X) اما رهبر که سبکدموکراتیکبرای خود برگزیده استمنشاء قدرتخود را افراد تحترهبری خود دانسته و انسان را موجودی می‌داند که اگر به طرز صحیح انگیشپیدا کند در کار خود خلاق و خود فرمان خود خواهد بود. (تئوری Y). هر چند با ارائه مدل سه بعدی اثربخشی رهبر مشکل عدم وجود بهترین سبکرهبری تا اندازه‌ای حل شد اما با توجه به ایدئولوژی اسلامی رهبران مسلمان، این رهبران باید در چارچوبایدئولوژی خاصخود سبکرهبری خاصخود را داشته باشند. بر اساساظهارنظر محققان سبکرهبری، نتایج بدستآمده در این زمینه بطور مطلق برای تمام مدیران و شرایط زمانی و مکانی قابل اتکا نیستند. تحقیقاتانجام شده توسط لیرکت ، هالپین و وانیر و همچنین تحقیقاتانجام شده در یکمجتمع صنعتی کشور نیجریه موید این مطلبمی‌باشد. با توجه به تنوع نظریاتموجود در مورد سبکرهبری و در مواردی وجود نظریاتضد و نقیضبا یکدیگر لازم استاز زاویه مباحثارزشی سبکرهبری مطلوبارائه گردد در غیر این صورتممکن استرهبران مسلمان با انتخابیکی از الگوهای رفتاری ارائه شده توسط محققان غربی و بکارگیری آن، از فرهنگو تعالیم اسلامی دوری گزینند. با توجه به نقشموثر الگو در تربیتافراد، ارائه سبکرهبری اسلامی به رهبران اسلامی به رهبران مسلمان بعنوان الگوی رفتاری آنها گامی بلند در جهتتربیتصحیح آنها می‌باشد. قرآن‌کریم حضرتپیامبر را به اقتدا به سایر پیامبران امر نموده استو همچنین حضرتابراهیم (ع) و حضرتپیامبر (ص) را بعنوان الگوی مسلمانان معرفی نموده است . در این تحقیق سبکرفتاری حضراتپیامبر اکرم (ص) و ائمه‌اطهار (ع) در قبال دو دسته مسائل اصولی و مسائل شخصی و به عبارتدیگر سبکرهبری آنها مورد بررسی قرار می‌گیرد. و به این پرسشپاسخ داده می‌شود که آیا حضراتپیامبر اکرم (ص) و ائمه‌اطهار (ع) در قبال تمام مسائل یکسان رفتار می‌کردند، یعنی سبکرهبری واحد داشتند و یا بر اساساختلافماهیتمسائل، داری سبک‌های رفتاری متفاوتی بودند. با توجه به اهمیتو اعتبار آثار شهید مطهری (ره) این تحقیق در چارچوبآثار آن شهید والا مقام انجام شده است .