جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آنچه پیش رو دارید، کتابی در زمینه‌ی نقد و بررسی نظریه‌ی اخلاقی ویتگنشتاین متقدم است. از نظر ویتگنشتاین متقدم اخلاق حاوی ارزش‌های مطلق است که به دلیل متعالی، رازآمیز و تعریف‌ناپذیربودن نمی‌تواند جز در قالب اقوالی ناگفتنی و مهمل ظاهر شود؛اما در عین‌ حال بر وجودداشتن و نشانی‌دادنی بودن اخلاق اصرار می‌ورزد. در بخشی از متن این کتاب می‌خوانید: «کتاب حاضر به نظریه اخلاقی ویتگنشتاین متقدم می‌پردازد و ضمن شرحی بر آن از ماهیت فلسفی‌اش خبر می‌گیرد. اما از ابتدا می‌دانم که تحت فضای فعلی در باب ویتگنشتاین متقدم و حاکمیت تفسیر پوزیتیویستی از تراکتاتوس، حتی سخن گفتن از نظریه اخلاقی ویتگنشتاین متقدم نیز با مقاومت روبرو می‌شود. خواهند گفت: وقتی ویتنگشتاین در دوره‌ی نخست فکری خود اخلاق را ناگفتنی اعلام می‌کند چه جایی برای طرح نظریه اخلاقی او باقی می‌ماند؟ من در سرتاسر کتاب حاضر به این تردید توجه داشتم و تلاش کرده‌ام با تکیه‌ بر تفسیری پوزیتیویستی (یعنی تفسیر اخلاقی از تراکتاتوس) به آن پاسخ دهم…»

ترجمه ماشینی: تلاش من در این صفحات این است که ویژگی‌های اصلی روش فلسفی را توضیح دهم که ما حلقه وین از آن استفاده می‌کنیم و با استفاده از آن تلاش می‌کنیم بیشتر توسعه دهیم. این روش تجزیه و تحلیل منطقی علم، یا به طور دقیق تر، تحلیل نحوی زبان علمی است... هدف کتاب - از زمان سخنرانی ها - ارائه اولین برداشت از روش و روش ما است. جهت سوالات و تحقیقات ما به کسانی که هنوز با آنها آشنا نیستند. -- از پیشگفتار

نگارنده در کتاب حاضر که نخستین تألیف اوست، خاطرنشان می‌سازد: "نظریاتی که در این رساله ارائه شده، ناشی از تعلیمات برتراند راسل و وینگنشتاین است که آن‌ها نیز به نوبه‌ی خود نتایج منطقی اصالت تجربه‌ی بارکلی و هیوم هستند. من نیز مانند هیوم، کلیه‌ی قضایای واقعی را به دو دسته تقسیم می‌کنم؛ قضایایی که به قول او مربوط به "نسبت بین تصورات" است و آن‌ها که مربوط به "امور واقع" است. نوع اول، شامل قضایای پیشینی منطق و ریاضیات خالص است. این‌ها را من فقط از این جهت که تحلیلی هستند ضروری و قطعی می‌دانم. یعنی معتقدم که علت این که این قضایا را نمی‌توان در تجربه نفی کرد این است که خبری درباره‌ی عالم تجربه نمی‌دهند و فقط قصدها را به استعمال علایم به نحو معینی ثبت می‌دارند. قضایای مربوط به امور واقع تجربی را بر خلاف آن‌ها، من فرضیاتی می‌دانم که ممکن است محتمل باشند ولی هرگز قطعی نخواهند بود و در بیان طریقه‌ی اثبات صحت آن‌ها ادعا می‌کنم که ماهیت صدق و حقیقت را توضیح داده‌ام. برای آزمایش این که جمله‌ای بیان یک فرضیه‌ی تجربی، حقیقی است، من اصلی تحقیق و اثبات را با تعدیلی اختیار کرده‌ام. زیرا به نظر من، فرضیه‌ی تجربی لازم نیست قطعا قابل اثبات باشد بلکه همین قدر که تجربه‌ی حسی ممکنی در تعیین صدق و کذب آن دخیل باشد، کافی است. اگر قضیه‌ی طرح شده شرط لازم این اصل را حایز نشود و معلوم متکرر هم نباشد می‌گویم مابعد الطبیعی است و چون چنین است نه صادق است و نه کاذب، بلکه مهمل است به معنی لغوی کلمه. بسیاری از آن چه معمولا به نام فلسفه خوانده می‌شود بنا به این ملاک، ما بعد الطبیعی است، خاصه نظریاتی مانند این که: یک عالم غیرتجربی غایات و ارزش‌ها وجود دارد، یا این که انسان دارای روح جاویدان است یا این که خدای متعال هست، اما خود قضایای فلسفه را می‌گوییم از لحاظ لفظی، ضروری و لذا تحلیلی هستند".

نگارنده در کتاب حاضر، به‌خوبی توانسته است با روش تحلیل منطقی، درون‌مایه اصلی‌ترین چهره‌ها و جریانات فلسفه تحلیلی را بکاود و نشان دهد چگونه هر چهره از پس چهره دیگر سر برآورده است. این کتاب با تبیین زمینه‌های فلسفی و علمی ظهور فلسفه تحلیلی آغاز می‌شود و سپس به ترتیب اندیشه «بولتسانو»، «فرگه»، «راسل»، «ویتگنشتاین اول»، «کارناپ»، «جریان صورسازی»، «مور» و نهایتاً «ویتگنشتاین دوم» را چنان عرضه می‌دارد که خواننده به‌خوبی درمی‌یابد که چگونه هر اندیشه از دل اندیشه پیشین برآمده است.

فلسفه تحلیلی تاریخی بیش از صد سال را پشت سر گذاشته است. اگرچه این عنوان چندین دهه است که به نحوی گسترده به کار می‌رود، نویسندگان، مجلات و دانشکده‌های متعددی خود را متمایل به آن می‌دانند، اما هنوز تلاش کافی برای روشن کردن ابعاد این گرایش فلسفی و خصوصیات متمایزکننده آن صورت نگرفته است. نویسنده کتاب حاضر، هانس یوهان گلوک، متولد آلمان و دانش‌آموخته ریاضیات و فلسفه در این کشور و انگلستان است. گلوک در این کتاب تلاش کرده تا ابعاد و ویژگی‌های متمایزکننده این گرایش فلسفی را مشخص کند. او رویکردهای مختلف در پاسخ به پرسش فلسفه تحلیلی چیست را بررسی کرده است.

پیتر آنگر، فیلسوف تحلیلی آمریکایی است که کتاب‌ها و مقالاتش عمدتاً در متافیزیک، معرفت‌شناسی و اخلاق‌اند. چند مقالۀ او در دفاع از نوعی ضدواقع‌گرایی در متافیزیک در دهه هشتاد پراستناد و مهم بوده‌اند. در ۲۰۰۶ عمدۀ مقالاتش در دو جلد نسبتاً حجیم از سوی انتشارات دانشگاه آکسفورد (با عنوان: Philosophical papers) منتشر شد. با این حال، می‌توان آثار سابق او را با توجه به کتاب اخیرش، از نو فهمید. در این مطلب تیموتی ویلیامسون، معرفت‌شناس، متافیزیک‌دان و منطق‌دان انگلستانی، کتابِ «ایده‌های تهی» را بررسی می‌کند. ویلیامسون می‌کوشد استراتژی و استدلال اصلی آنگر را خلاصه و ارزیابی کند. او در عین شمردن فضایلی برای کتاب، نشان می‌دهد که ایدۀ اصلی آنگر پذیرفتنی نیست و استدلال‌های او مخدوش‌اند.

ترجمه ماشینی: این مجموعه، با مشارکت فیلسوفان برجسته، فلسفه تحلیلی را در زمینه وسیع تری قرار می دهد و آن را با روش شناسی مهم ترین سنت رقیب آن در فلسفه قرن بیستم - پدیدارشناسی - مقایسه می کند، که توسعه آن از بسیاری جهات به موازات توسعه فلسفه تحلیلی است. چرخش تحلیلی برای مورخان فلسفه عموماً، فیلسوفان تحلیلی و پدیدارشناسان بسیار جالب خواهد بود.

ترجمه ماشینی: این پرسش نسل‌های فیلسوف را به خود مشغول کرده است. فیلسوفان تحلیلی اولیه مانند فرگه، راسل و ویتگنشتاین و همچنین پدیدارشناسانی مانند برنتانو، هوسرل و رایناخ نحوه تفکر فیلسوفان را در مورد این پرسش تغییر دادند. مقالات این کتاب به بررسی و ارزیابی مشارکت آنها می پردازد و به ما کمک می کند تا مراحل آنها را دوباره دنبال کنیم. با انجام این کار، تصویر واضح تری از قضاوت و مفهوم مربوط به حقیقت به دست خواهیم آورد.

ترجمه ماشینی: به طور گسترده فرض می شود که کلمه باور طبقه خاصی از حالات ذهنی را مشخص می کند، نگرش به نمایش دادن چیزی به عنوان مورد. این کتاب با تمرکز بر نقشی که مفاهیم روان‌شناختی در زبان بازی می‌کنند و نحوه استفاده از آنها در عمل، نقد بازنمایی‌گرایی را ارائه می‌کند. با ارائه یک مفهوم جایگزین از معنای آنها، راه جدیدی برای مقابله با پارادوکس مور پیدا می کند.

ترجمه ماشینی: این کتاب از سنت پدیدارشناختی هوسرل و هایدگر استفاده می‌کند تا بسط دیگری از تز جان مک داول ارائه کند که برای درک چگونگی ارتباط ذهنیت خودآگاه با جهان، ادراک باید به عنوان یک وحدت واقعی از خودانگیختگی درک شود. "مفهوم" و پذیرش ("شهود"). این توضیح بدیل اجازه می دهد تا نقد مک داول از دونالد دیویدسون روشن شود و مفهوم دیگری از تجربه ادراکی ایجاد شود که به ادعای مک داول مفهوم روشنی می دهد که ذهنیت خودآگاه ذاتاً با جهان خود در ارتباط است که شک و تردید در مورد دومی باید وجود داشته باشد. نامنسجم همچنین امکان توسعه نقد دقیق‌تر و تاریخی‌تری از متافیزیک را فراهم می‌کند که فرد را مجبور می‌کند تجربه ادراکی را به گونه‌ای تفسیر کند که نحوه تأثیر ذهنیت خودآگاه بر جهان را نادرست نشان دهد. این نشان می دهد که بسیاری از دیدگاه های فرافلسفی مک داول به طور ضمنی هوسرلی هستند و اگر مک داول آنها را بیشتر توسعه می داد، از فرافلسفه متناقضی که از ویتگنشتاین می پذیرد اجتناب می کرد. در نتیجه، ضعف مرکزی در موضع هوسرل را نشان می دهد که فرد را از هوسرل به هایدگر می برد. این کتاب با عباراتی نوشته شده است که برای فیلسوفان تحلیلی قابل دسترسی است و بنابراین آنها را قادر می سازد تا تفاوت های اصلی بین رویکردهای تحلیلی و پدیدارشناختی به نیت و خودآگاهی را ببینند.