جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهمحمد عماره، اندیشمند معاصر مصری در کتاب راه بیداری اسلامیدر ابتدا به ظرفیت های عظیم مادی و معنوی جهان اسلام و تمدنش اشاره کرده و سوالی را طرح نموده که با این امکانات و ظرفیت ها و تمدن غنی چرا و چگونه شدکه مسلمانان وارد عقب گرد و جمود شدند و دیگران از آنان پیشی گرفتند؟ در پاسخ به این سوال ابتدا به استفاده استعمار از جهل و غفلت مسلمانان اشاره کرده و به صورت ریشه ای به مسئله پرداخته و با تعریف صحیح اصطلاحاتی چون امت، عربیّت و هویت به دروازه هایی از عقب ماندگی که مسلمانان وارد آن شدند مثل عدم توازن بین اسلام و عربیّت، عدالت و انصاف، بسته شدن باب اجتهاد، وابستگی حاکمان به غرب و... اشاره کرده و بعد از آن به برجسته ترین جنبش ها و شخصیت های مطرح تأثیر گذار این عرصه پرداخته و مورد نقد و بررسی قرار داده: ۱- در شبه جزیره عربستان وهابیت توسط محمد بن عبد الوهاب که پیرو افکار احمد حنبل و ابن تیمیه بودند که به سلفی گری در دین پرداختند. ۲- در الجزایر جنبش اخوت سنوسی توسط محمد بن علی سنوسی که دارای خاستگاه تصوف، اشراق و ایجاد خانقاه ها بودند و در مقابل استعمار غرب قرار گرفتند.۳- در سودان احمد سودانی به دروغ ادعای مهدویت نمود و عده ای را گرد خود جمع کرد.۴- در مصر جنبش جامعه اسلامی که بیشترگرد رهبران دینی چون سید جمال، محمد عبده و عبدالرحمن کواکبی می چرخید که یک جنبش مردمی جدای از حکومت و بر پایه سلفی گری که همراه با آینده نگری عقلی همراه بود.۵- در مصر، جنبش اخوان المسلمین که حسن البنا آن را پایه گذاری کرد و شعار مقابله با غربگرایی سرداد. ۶- در هند جنبش جماعت اسلامی که رهبریش با گاندی شروع شده و با تفکرات مودودی که حکم به تکفیر جامعه غیر دینی می داد همراه بود۷ - در مصر جنش افراطی الرفض که با پیروی از تفکرات قدمایی چون ابن تیمیه و ابن قیّم و معاصرانی چون مودودی و سید قطب همراه بود که اینان پا را فراتر گذاشته و حکم به تکفیر کل جامعه و امت می دادند. راهکاری که عماره ارائه داده این است که امت اسلامی به جای پرداختن به جزئیات و فروع که اختلاف در آنها امری طبیعی است به اصول مشترک بپردازند. نتیجه مطلوب این است که هر کدام از این گروه ها به آنچه خود تنها دارند خوشحال نباشند و سرسختانه داشته های دیگران را محکوم نسازند. اگر اندیشه ها به هم نزدیک شود، گام های همگانی برداشته شود و تلاش ها از جانب همه گروه ها صورت گیرد، کشت بهتری صورت می گیرد، رشد و نمو سریع تر می شود و خسارت اندک می گردد.اما اندیشه های وی در رابطه با جهان بیداری اسلامی بیشتر بر اساس اندیشه های شهید مطهری و آیت الله خامنه ای نقد و علامه طباطبایی بررسی شده است. شهید مطهری از بین همه قهرمانان بیداری اسلامی و اصلاح گر به ترتیب سید جمال، محمد عبده و عبدالرحمن کواکبی را تأیید می کند که کارشان مکمل یکدیگر بوده و برخی را به خاطر بدعت هایی که در دین رواج دادند مردود دانسته زیرا آنان به جای اصلاح افساد کردند. شهید مطهری معتقد است که جنبش های اصلاح گر شیعی به مراتب بهتر و تأثیر گذار تر و موفق تر بودند که متأسفانه محمد عماره به آنها اشاره نکرده است. آیت الله خامنه ای نیز با یادآوری امید به صدق وعده ها ی الهی در یاری از دین خدا و عدم سوء ظن به وعده های الهی که در قرآن کریم آمده، اعتماد به نیروی امت اسلامی ، ایستادگی در مقابل دشمنان آشکار اسلام و قطع امید از دلسوزی های مزوّرانه آنان، آینده روشنی را برای جهان اسلام ترسیم می کند، علامه طبا طبایی نیز به جهانی بودن و همگانی بودن دعوت پیامبر(ص)... اشاره می کند.

نهاد تعليم و تربيت در كشور های جهان سوم از يك سو دستخوش بحرانهای مختلف است، و از سوی ديگر خود آفريننده بحرانهای ديگری است. مشكل از آنجا بر خاسته است كه اين نهاد نه اهداف مشخصی را دنبال می كند و نه به ديگر نهادهای اجتماعی هماهنگ است، از اين رو دانش افراد تحصيلكرده با نيازهای جامعه تناسب ندارد. علت اصلی توسعه نيافتگی اين بخش از جهان نيز ضعف نظام آموزشی است. زيرا اين كشورها يا فاقد تكنولوژی معلول فقدان نيروهای انسانی متخصص و ماهر است و اين امر به نوبه خود از ضعف نظام آموزشی آنان نشات گرفته است. در این مقاله با بررسی: جایگاه مدرسه در نظام آموزشی، خسارات ناشی از افت و شکست تحصیلی، عوامل موثر در افت تحصیلی (که به عوامل درون سازمانی و برون سازمانی تقسیم می شوند)، بررسی مشکلات معلمین، سطوح کیفیت و صلاحیت آموزگاران، به بررسی موضوع پرداخته می شود.

فطرت آگاه وکمال‌جوی انسان عزت و پیشرفت را می‌پسندد. هر حرکت‌اصلاحی در جامعه برای دست‌یابی به این مهم، نیاز به بستر مناسب دارد. این بستر با تغییر و تحول در نگرش جامعه حاصل می‌شود. با نگاهی واقع‌گرا می‌توان دریافت دوران رکود درکارنامه جوامع‌اسلامی باعث شده دین اسلام در اذهان عمومی عامل عقب‌ماندگی تلقی شود . این پایان‌نامه پژوهشی است باموضوع علل عقب‌ماندگی مسلمین ازمنظر قرآن ونهج‌البلاغه(با رویکردی به راه‌حل‌های مناسب برای کشورهای‌اسلامی) که باهدف دستیابی به جامعه‌ای پیشرفته همراه با حفظ اصول‌اسلامی وارائه شیوه‌های پیشگیری از انحطاط جامعه به سمت احیای تمدن عظیم‌اسلامی تدوین ونگارش شده‌است. در این تحقیق که به روش تحلیلی- اسنادی انجام گرفته، ازمنابع گوناگون درزمینه‌های تاریخی،سیاسی‌وجامعه شناسی استفاده شده ودر راس آن به استخراج راهکارهای موجود درنهج‌البلاغه پرداخته و مهمترین دستاورد آن توجه به جایگاه اعتقاد و نوع عمل در پیشرفت انسان می باشد.در نتیجه با رعایت اصول انسانی و عمل به ارزشهاو ایدئولوژی اسلام راستین و در پی آن ظلم ستیزی ،برنامه ریزی کاری برای نیروی جوان جامعه،عدم انشقاق‌اجتماعی واعتمادبه رهبرنظام ، تولیدعلم وتکنولوژی نو با کارآمدکردن روشنفکران و روحانیت، ایجاد روابط بین‌المللی باوجودقطع وابستگی به بیگانه، تصور نادرست مبنی بر"دین عامل عقب ماندگی مسلمانان" باطل واسلام به عنوان ارائه‌دهنده نقشه راه پیشرفت جوامع‌بشری، مورد پذیرش همگان قرار گیرد.