جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهسیر تکوینی معرفت آدمی، همواره همبسته‌ی همزاد دیگری به نام خرافه بوده است. اندیشه‌های انحرافی و خرافی علاوه بر پی‌جویی اهداف غیر مقدس، تهدیدی اساسی برای ساحت امور دینی‌اند؛ چراکه برخورداری از ویژگی‌های مشترک صوری بین امر دینی و امر خرافی، بسیاری از مردم را در شناخت درست آن دو به گمراهی کشانده و گاه آندورا به‌جای هم پذیرفته‌اند. این یکسان انگاری بزرگ‌ترین آفتی است که حوزه‌ی امر دینی را تهدید می‌کند. خرافه پژوهی در برپایی حیات عقلانی و زندگی فضیلت مندانه نقش مهم و اساسی دارد. در این تحقیق با بهره گرفتن از قرآن کریم، روایات و مراجعه به منابع لغوی، تفاسیر و کتاب‌های صاحب‌نظران علوم دینی با روش توصیفی ـ تحلیلی و بهره گرفتن از شیوه تفسیر اجتهادی، با معناشناسی و دقت در تعریف دانشمندان تعریفی جامع و نو از خرافه (خرافه؛ باور، رفتار یا گفتاری است که مطابق حقیقت نبوده و مورد تائید دین، علم و عقل نیست و ماهیتی فرا مادی و مرموز داشته و راستی آزمایی در آن بسیار مشکل است و مهم‌ترین علت ایجاد و نشر آن جهل بشری است.) و بر مبنای آن، خرافه دینی ارائه گردید.(خرافه با نام آموزه‌های دینی) وبا مبنا قرار دادن این تعریف، ماهیت و چیستی خرافه مورد تحلیل و تبیین قرار گرفت و مرز مشترک و افتراق خرافه و آموزه‌های دینی مشخص شد. در بحث گونه‌شناسی، تقسیم خرافه بر مبنای ماهیت به دو نوع دینی و غیردینی تقسیم شد با مطالعه در تاریخ خرافه دینی قدمت خرافه و گستره همه‌جانبه آن ثابت شد و شدت خرافه در زمان جاهلیت و ادامه آن در جوامع اسلامی به دلایل مختلف که مهم‌ترین آن مربوط به اسراییلیات هست بیان گردید. در ادامه با مبنای دانش تجربی، عقل، آیات و روایات جنبه‌های خرافی پیشگویی، نحوست اعداد و ایام، جادو و....ثابت شد. مهمترین آثار و پیامدهای خرافه دینی مثل دین زدایی، تحجر، اباحی گری، انحرافات اخلاقی و.... تبیین شد و روش قرآن کریم در مبارزه با خرافه به دو بخش آگاهی بخشی و مبارزه عملی به صورت سلبی وایجابی با توضیحات لازم تشریح گردید. در ادامه دو موضوع مهم پیشگیری از خرافه گرایی بحث و بررسی شد و ریشه بسیاری از خرافات، دین‌داری عامیانه معرفی شد که در بحث خاستگاه خرافه به تفصیل به آن پرداختیم. در راستای پیشگیری، جهل زدایی و خردورزی و دینداری عالمانه و نهادینه کردن آن در جامعه با اقداماتی مثل: 1. جدی گرفتن دروس معارف دینی در مدارس و دانشگاه‌ها 2. اهمیت تدریس تخصصی اصول اعتقادی و باورهای جنبی دین در حوزه‌های علمیه؛ 3. محور قرار دادن قرآن کریم در مطالعات دینی و خروج آن از محجوریت و.... پیشنهاد شد و در آخر روش‌های نوین و رویکرد عقلانی و منطقی رویارویی با خرافه همچون: 1. هره‌گیری از علوم تجربی روز 2. بهره‌گیری از دستاوردهای انسان‌شناختی 3. ساخت فیلم به‌صورت مستند و علمی در قالب داستان در راستای خرافه زدایی 4. ایجاد کرسی و واحدهای درسی خرافه شناسی در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها 5 ـ بهره‌گیری از فضای مجازی و... بیان شد.

برای تعیین معنای دقیق واژگان سخن و فهم آنچه گوینده در گفته خویش اراده کرده است، راه‌هایی وجود دارد که یکی از آنها توجه به قرائن لفظی و غیر لفظی است، که کلام را در برگرفته است. در قرآن کریم نیز برای فهم معنای واژه‌ها و مراد خدای متعال همین مسیر پیموده می شود. یکی از این قراین، «قرینه مقابله» است که لفظی و پیوسته می‌باشد. مقالۀ حاضر به شناسائی این قرینه و خاستگاه ادبی آن می پردازد و نمونه هایی از بهره مندی از این شیوه در روایات را یاد می کند، سپس کارکردهای قرینه مقابله را در تفسیر دنبال می کند و نقش آن را در فهم معنای واژه ها؛ فهم مصداقِ مراد؛ کشف بخشهای محذوف کلام؛ فهم برخی نکات آیات الاحکام و نیز استخراج نکات ادبی و تفسیری به تصویر می کشد و برای هرکدام نمونه هایی بیان می کند.