جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله نجات و رستگاری، حکایت‌گر بزرگ‌ترین آرمان حیاط بشری است. اهمیت این مسئله سبب شده که ادیان و مکاتب فکری مختلف، هر یک نگاهی متفاوت و دیدگاهی خاص در این خصوص ارائه دهند. در این مقاله با نگاهی توصیفی-تحلیلی، مسئله نجات، از منظر سه مکتب فکری حکمت متعالیه در اسلام، ودانته در هندو و ماهایانه در بودا، بررسی می­شود. نجات از منظر حکمت متعالیه، امری وجودی و تشکیکی است که به ‌واسطه‌ حرکت جوهری انسان آغاز شده و مساوق با ادراک است. بالاترین درجه آن یعنی تعقل، عبارت است از اتحاد نفس با حقایق وجودی. نجات از منظر مکتب ودانته، معرفت انسان به اتحاد نفس خویش با برهمن است؛ زیرا فنای محض در وجود مطلق است که مقصد و مقصود اصلی نجات و موکشه در این مکتب است. نجات از منظر مکتب ماهایانه، نائل شده به نیروانه است که از طریق فرونشاندن عطش تمایلات و خارج­شدن از چرخه سمساره و رنج، و به واسطه طریق هشت‌گانه بودا تحقق می‌یابد.

رهایی در ادیان و مذاهب پیش از اسلام در خراسان و مناطق همسایه که بدین سرزمین رفت و آمد داشته و داد و ستدی فرهنگی میان مردمان این سرزمین‌ها در جریان بود، بازتاب‌های گسترده‌ای داشته است. و این زمینه‌های پیشااسلامی تا حدودی در عرفان اسلامی خراسان تاثیرگذار بوده است. در این مقاله به تاریخ اندیشه رهایی در سنت‌های دینی و معنوی پیش از اسلام خراسان اشاره، و در برخی مواضع به تاثیرات احتمالی این سرچشمه‌های کهن بر تصوف و عرفان خراسان پرداخته می‌شود. تتبع در منابع و مطالعه بازتاب‌های اندیشه رهایی در ادیان و مذاهب پیش از اسلام نشان می‌دهد پس از تأثیر عمیق قرآن و سنت پیامبر و امامان و پیشوایان اسلام بر عرفان خراسان (سرچشمه بنیادین)، سنت‌های دینی پیشا اسلامی در خراسان بزرگ همچون ادیان زرتشتی، بودایی، مسیحی، هندویی وچینی و بویژه معنویت دین مزدایی(فرزانگان ایران باستان و حکمای خسروانی) نیز در تطور اندیشه رهایی در عرفان خراسان تاثیرگذار بوده‌اند.

فرضیه مطرح در این کتاب این است که نقطه‌نظرات متکلمان امامیه در باب «نجات» یک نظریه ساختارمند عقلانی، منسجم و خدا - انسان‌محور را تشکیل می‌دهد. از این‌رو در تأیید این فرضیه دین‌شناختی، سعی بر آن است ابتدا به توصیف نسبتا کاملی از مبانی، مؤلفه‌ها و مفاد و لوازم فکری نظریه‌ساز امامیه در باب نجات پرداخته شود و سپس میزان عقلانیت و انسجام نظریه «نجات‌شناسی امامیه» و جایگاه خدا و انسان در ساختار آن در مقایسه با دیدگاه‌های نجات‌شناختی اشاعره و معتزله تبیین گردد.

ترجمه ماشینی : در این پژوهش، الهیات هدایت در پرتو قرآن و درک نجات در روایات دینی در طول تاریخ به صورت کلی مورد بررسی قرار گرفت. در مقدمه، فرآیندهای شکل گیری و توسعه ایمان منجی در سنت های یهودی، مسیحی و مسلمان مورد بحث قرار گرفته است. فهم رستگاری که در سنت شیعه بنیان نهاده شد و به ویژه در جوامع مسلمان با سنت صوفیانه سنی رواج یافت، امروزه در بسیاری از فرقه ها، فرقه ها و سنت های صوفیانه به وجود خود ادامه می دهد. ما همچنین سعی کردیم درک نجات را در این روایات آشکار کنیم. ما روندی را بررسی کردیم که به آن «الهیات هدایت در قرآن» می گوییم که محور اصلی مطالعه را بر اساس قرآن تشکیل می دهد. ما درک الهیات نجات یافت شده در سنت های یهودی، مسیحی و مسلمان و الهیات هدایت ارائه شده توسط قرآن به بشریت را مقایسه و ارزیابی کردیم. در فصل اول سعی شده ظرفیت طبیعی انسان، مبانی وجودی هدایت، رابطه هدایت با حقیقت و هستی زمینه سازی شود. در بخش دوم، مبانی شناختی هدایت، توانایی های شناختی انسان و محتوای شناختی قرآن آشکار می شود. در بخش سوم، تلاش شده است تا آشکار شود که دسترسی انسان به هدایت، علاوه بر فرآیندی اخلاقی و شناختی است. در نهایت موانع طبیعی، سنتی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، فردی و روانی-اخلاقی راهنمائی مورد بحث قرار گرفته است. در این تحقیق سعی بر آن شد تا وضعیت انسان در امتحان الهی را در این فرآیند تحلیل کنیم. در مقدمه، سنت‌های دینی را بررسی کردیم که در روند تاریخی پدید آمدند و رهایی انسان را به یک منجی پیوند زدند. ما به بازتاب این سنت ها تا امروز پرداختیم. در بخش اول و دوم، فرآیندی را که به آن «الهیات جهت‌گیری معنوی در قرآن» می‌گوییم، ارزیابی کردیم که اساس پژوهش ما را تشکیل می‌دهد. در بخش اول توانایی وجودی انسان، در بخش دوم توانایی های شناختی و در بخش سوم مبانی اخلاقی جهت گیری معنوی را مورد تحلیل قرار دادیم. در مقدمه، به فرآیندهای شکل گیری و توسعه مسیحیت (اعتقاد به ظهور مسیحایی که به عنوان منجی یا رهایی بخش گروهی از مردم عمل می کند) در سنت های یهودی، مسیحی و مسلمانان پرداخته شده است. درک رستگاری که پایه های آن در سنت شیعه گذاشته شده و به ویژه در جوامع مسلمان با سنت صوفیانه سنی رواج یافته است، امروزه در بسیاری از فرقه های مذهبی و سنت های صوفیانه وجود دارد. ما سعی کردیم درک آنها از نجات را در این سنت ها ارائه کنیم. ما روندی را که محور اصلی کار را تشکیل می دهد و آن را «الهیات نجات در قرآن» می نامیم، بررسی کرده ایم. ما الهیات نجات در قرآن را با الهیات نجات در سنت های یهودی، مسیحی و مسلمان مقایسه کردیم. در بخش اول سعی بر آن است که فطره (موقعیت اصیل انسان) ظرفیت انسان، مبانی وجودی نجات، رابطه نجات با حقیقت و هستی را پیدا کند.

چکیده ماشینی : هانا بیکن از تحقیقات کیفی انجام شده در یک گروه کاهش وزن تجاری سکولار در بریتانیا استفاده می کند تا نشان دهد چگونه اشکال مذهبی مسیحی و گفتمان های الهیاتی روایات کاهش وزن معاصر را نشان می دهد. بیکن استدلال می‌کند که مفاهیم گناه و رستگاری در پوشش سکولار به شیوه‌هایی که معانی تثبیت‌شده الهیاتی را تکرار می‌کنند، دوباره ظاهر می‌شوند. سازمان لاغری اصطلاحات مسیحی گناه را بازیافت می‌کند - با املای "Syn" - و اعضا را تشویق می‌کند که کاهش وزن را با عبارات نجات بخش تنظیم کنند. این عبارات الهیاتی در پس‌زمینه کمین می‌کنند و کمک می‌کنند یک بار دیگر غذا را با احساس گناه و ضعف اخلاقی هماهنگ کنند، اما همچنین تا حدی منعکس‌کننده روشی هستند که تکنیک‌های پلیس بدن در مسیحیت از لحاظ تاریخی به پرورش مراقبت از خود کمک کرده‌اند. جنبه‌های خودشکنی و خودسازی شیوه‌های تماشای هم‌سنگ زنان در این گروه، ویژگی‌های خاصی از مسیحیت تاریخی را ادامه می‌دهد، و به روش‌های مشابهی برای انطباق بدن زنان با هنجارهای مردسالارانه عمل می‌کند و در عین حال فرصت‌هایی را برای خودسازی زنان فراهم می‌کند. با در نظر گرفتن این تنش ها، بیکن می پرسد که یک واکنش الهیاتی خاص فمینیستی به کاهش وزن چگونه می تواند باشد. اگر ایده‌های مربوط به گناه و نجات، گفتمان‌های هژمونیک در مورد چربی باشد، در حالی که زنان را برای شکل دادن به زندگی خود توانمند می‌سازد، چگونه می‌توان آن‌ها را برای به چالش کشیدن فوبیای چربی و جستجوی دیوانه‌کننده لاغری در نظر گرفت؟ این کتاب علاوه بر نامگذاری اصول و شیوه‌های «گناه» که اشتها و بدن زنان را کاهش می‌دهد، تعدادی پیشنهاد در مورد چگونگی رستگاری در عادات غذایی روزمره ما و از طریق پرورش غرور چربی ارائه می‌کند. این اعتقاد بسیاری از زنان این گروه را جدی می گیرد که غذا و بدن می توانند مکان های مهمی برای قدرت، خرد و تحول باشند، اما این بینش را به ساخت الهیاتی هدایت می کند که به جای بازتولید امتیازات نازک و هنجارهای اندازه گرایی مقاومت می کنند.

از باورهای قطعی و حتمی که در منابع دینی اسلامی که تأکیدات فراوانی به آن شده است، مسئله برپایی قیامت و حسابرسی اعمال دینوی انسان‌هاست؛ یکی از مباحث کلامی که از دیرباز تا به امروز مورد توجه قرار گرفته است، مسئله نجات و رستگاری انسان‌های روی زمین است؛ لذا عده‌ای از علمای برخی ادیان، بر این باورند که نجات و رستگاری منحصر به آیین خویش بوده و سایر افراد، مستحق عذاب الهی خواهند شد؛ در مقابل عده‌ای یک نوع کثرت‌گرایی نجات را در پیش گرفته‌ و نجات را برای تمامی افراد یکسان می‌داند؛ اما در این میان عده‌ای از علمای دین اسلام، راه اعتدال را اختیار نموده، و نجات را براساس قواعد اصولی دین اسلام تفسیر کرده و سایر افراد غیر مسلمان را یا شرایطی اهل نجات می‌داند. در این بین افرادی هستند که نسبت به مسائل اعتقادی و کلامی دین اسلام، به دلایلی گوناگونی ناآگاه و بی‌اطلاع هستند؛ افرادی که این بی‌اطلاعی و ناآگاهی آنان، نه از روی لجاجت و عناد است بلکه به واسطه قصوری است که به دلایلی دچار آن‌ها شده اند. حال پرسشی که مطرح می‌شود این است که این دسته افراد دارای چه ویژگی‌های هستند که به آنان جاهل قاصر اطلاق شود؟ و اگر شخصی در زمره جاهلان قاصر وارد شد، چه ادله‌ی عقلی و نقلی برای نجات شخص جاهل قاصر ارائه خواهد شد؟ جاهل قاصر، کسی است که به هر دلیلی امکان دسترسی به حق را نداشته و تشخیص حقیقت برایش میسّر نبوده است و این شخص به دلیل معذوریت عقلی که از پیشگاه خداوند متعال دارد، و براساس نص آیات و روایات، اهل نجات خواهد بود.

نجات مسیحی از نظر ماهیت با نجاتی که در اسلام مطرح است، تفاوت‌های بسیار اساسی دارد. از نگاه اسلام هرچند خداوند نجات‌بخش است؛ اما انسان با اختیار و نقش فعال خود با فراهم‌نمودن شرایطی خاص، پذیرندۀ نجات الهی است؛ اما نجات در مسیحیت پیوندی اساسی با شخص عیسی به‌عنوان منجی (و نه پیامبر) دارد. ازاین‌رو، اعلام ایمان به نجاتی که عیسی‌مسیح برای بشریت به ارمغان آورده، اساس مسیحیت رایج است. در این اعتقاد که بر مبانی خاص انسان‌شناسی، مسیح‌شناسی و خداشناسیِ مسیحی استوارگردیده است، انسان در اسارت گناه و مرگ بوده، و از ناحیۀ خود قابلیت نجات را ندارد. لذا خداوند با حضور مستقیم خود در کالبدِ عیسای‌ ناصری و با فدیه یا قربانی‌شدنش، تاوان گناه انسان را پرداخت کرده و او را از اسارت گناه نجات می‌دهد.