جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اکبر رادی از نمایشنامه نویسان نام آشنای ایرانی است که در پردازش آثار هنری خود از سبک، زبان و بیان ویژه ای برخوردار است. از دیرباز، او به واقع گرایی در ادب نمایشی نام بردار بوده؛ اما گاهی نیز در طرح دیدگاه های اجتماعی خود، از زبان و بیان نمادین بهره برده که برایند آن، خلق تیپ ها و فضاهای نمادینی است که با وجود ملموس و واقعی بودن، می توانند نمونه ای برای تیپ های مشابه و شرایط همسان باشند. از این رو، برخی آثار رادی تن به تاویل های گوناگون می دهند و می توان از رویکردهای مختلف به آن ها نگریست. ازجمله آثار رادی که از چنین قابلیتی برخوردار است، نمایشنامه «از پشت شیشه ها» ست. در این اثر، رادی با به کارگیری صنعت های مدرن، کوشیده است تا چالش بی امان و آشتی ناپذیر روشن فکر امروز را با جریان نوگرایی بی ریشه به نمایش درآورد.در این پژوهش، تلاش شده است تا شگرد رادی برای بیان نمادین دیدگاه هایش در نمایشنامه یادشده واکاوی شود. نتیجه پژوهش نشان می دهد، نویسنده این بیان نمادین را با پردازش شخصیت زن و وانهادن نقش اساسی روایت بر دوش او خلق کرده است. در این روایت، نویسنده با به کارگرفتن شگرد قرینه سازی، دو تیپ زن را در کنار و در اصل، در برابر هم قرار داده است؛ یکی، زنی است متجددماب با تجددی بی اصالت و دیگری، زنی معمولی از نوع امروزی آن با همان دغدغه های فکری و روانی. از این دیدگاه، هر یک از شخصیت ها، به ویژه زنان نمایشنامه، می توانند نماینده یک تیپ یا مرام فکری و فرهنگی خاصی باشند که در فضای اثر، در کنار هم نقش آفرینی و در اصل، طرح دیدگاه می کنند.

این مقاله قصد دارد تا با به کارگیری «اصل همیاری گرایس»، سبک ارتباطی گفتگوهای نمایشنامه «ملودی شهر بارانی» (اکبر رادی، 1378) را تحلیل کند. «اشارتگرهای مکالمه ای» در روند یک ارتباط کلامی معمولا ناشی از این ضرورت اند که دو سوی رابطه ناگزیرند گفته های خود را منسجم، شفاف و مرتب ادا کنند. کشف این مساله که آیا اعمال الگوهای کاربردی زبان شناسی می تواند در فرایند تحلیل روابط نمایشی معنادار میان شخصیت های درام مفید باشد یا خیر، در اولویت پژوهشی مطالعه حاضر قرار دارد. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی و با مورد مطالعاتی منتخب از مجموعه نمایشنامه های معاصر ایرانی انجام می شود. «ملودی شهر بارانی» از نظر نمایشی واجد ارجاعات و اشارات صریح یا ضمنی مکرری به گفتمان های اجتماعی، سیاسی و جلوه های فرهنگی و بومی موقعیت های زبانی رخداد اصلی است. تقابل نمایشی اشخاص ماجرا غالبا با توسعه تدریجی الگوی منسجمی از گفتگوهای معنادار پی ریزی شده و سپس در کلیت نقشه داستانی اثر تعمیم یافته است. از این لحاظ می توان گفت که بافت های کلامی چندگانه و متکثری همزمان در فضای رخداد اصلی نمایشنامه شکل می گیرند که فارغ از خاص بودگی هویت زمان و مکان روایی، واجد ظرفیت های زبانی مشخصی برای تحلیل اند.