جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: این جلد تعدادی از نویسندگانی را گرد هم می‌آورد که خود را مشارکت‌کنندگان یا مفسران منتقد حوزه جدیدی می‌دانند که اخیراً در جامعه‌شناسی دانش ظهور کرده است. این رشته جدید «جامعه شناسی دانش فلسفی» (SPK) است. البته مطالعه فیلسوفان و دانش آنها از دیدگاه های جامعه شناختی یا سیاسی پدیده ای جدید نیست. نویسندگان مارکسیست در طول قرن بیستم از چنین دیدگاه‌هایی استفاده کرده‌اند، و از دهه شصت، نویسندگان فمینیست نیز گهگاه به تحلیل جامعه‌شناختی متون فیلسوفان پرداخته‌اند. آنچه SPK را از این جامعه‌شناسی‌ها متمایز می‌کند این است که SPK درگیر یک مبارزه سیاسی نیست. در واقع، SPK به طور کلی نسبت به درستی یا نادرستی آموزه هایی که مطالعه می کند، بی طرف باقی می ماند. با انجام این کار، SPK از «برنامه قوی» در جامعه شناسی دانش علمی پیروی می کند. دیوید بلور در «ویتگنشتاین به عنوان یک متفکر محافظه‌کار» از آثار کارل مانهایم جامعه‌شناس استفاده می‌کند تا فلسفه ویتگنشتاین را جای دهد. مانهایم بین دو سبک فکری مهم در قرن نهم تمایز قائل شد. اولی، ایدئولوژی «قانون طبیعی» با ایده‌های روشنگری و انقلاب فرانسه مرتبط بود. بر فردگرایی، پیشرفت و عقل جهانی تأکید داشت. سبک دوم تفکر «محافظه کاری» بود.

برنامة قوی در جامعه‌شناسی معرفت علمی با نام مکتب ادینبرا و دیدگاه‌های نسبی‌انگارانة این مکتب شناخته شده است. براساس این رویکرد، همة آن‌چه «معرفت» به‌شمار می‌رود، صرف‌نظر از صدق یا کذب آن، عللی دارد که به پذیرش آن در جامعه انجامیده است و جامعه‌شناس موظف است که این علل را بیابد. این برنامه، برخلاف برنامه‌های ضعیف‌تری که معرفت علمی را استثنا می‌کردند، بر این ایده مبتنی است که عوامل اجتماعی در شکل‌گیری معرفت علمی تجربی و حتی ریاضیات و منطق، یعنی معرفت‌هایی که از سنخ ضروری به‌شمار می‌روند، نیز نقش دارند. در این مقاله درصددیم دیدگاه‌های مکتب ادینبرا را در زمینة منطق و ریاضی معرفی و تبیین کنیم. به‎این‌منظور، نخست مبانی فکری این رویکرد را به‌اجمال معرفی و سپس دیدگاه‌های اصلی آنان را دربارۀ نقش ابعاد جامعه‌شناسانه در منطق و ریاضیات به‌اختصار ذکر می‌کنیم. در بخش‌های بعدی مقاله مهم‌ترین یا بدیع‌ترین مطالعات موردی‌ عرضه‌شده را بررسی و آن‌ها را درباب برهان خلف، تصمیم‌گیری و چانه‌زنی در ریاضیات، اثبات گزاره‌های ریاضی، و اعتبار استدلال‌های منطقی نقد و ارزیابی می‌کنیم و در‌انتها نیز نکاتی دربارة رویکرد نظری آنان و نتایجی که به‌نظر می‌رسد می‌توان از این بحث گرفت مطرح خواهیم کرد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.