جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

روش تفسیر روایی، یکی از رایج‌ترین و استوارترین روش‌های تفسیری قرآن است که جایگاه ویژه‌ای در بین روش‌های تفسیری داشته و همواره مورد توجه مفسران بوده است. پژوهش حاضر با استناد به روایات تفسیری و منبع قرار دادن آن‌ها، به تبیین آیات 66 تا 111 سوره إسرا می‌پردازد. تفسیر قمی، عیاشی، صافی و البرهان، از تفاسیر روایی شیعه و روایات نبوی درالمنثور از منابع اهل سنت، مستند پژوهش پیش‌رو می‌باشد. در این آیات به موضوعاتی مانند توجه فطری به خداوند در گرفتاری‌ها، قدرت خدا بر خلق مجدد بشر هنگام برپایی قیامت، یکتایی خداوند، انعام الهی به بندگان و کفران نعمت از جانب ایشان، برتری آدمیان بر مخلوقات، هدایت و ضلالت بشر، مباحثی مربوط به نماز و نماز شب، ویژگی‌های قرآن، بیان بهانه‌ها و توطئه‌های مشرکان، بیان برخی احوال بنی‌اسرائیل و معجزات نه‌گانه موسی? پرداخته شده است. هر چند یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد، روایات ذکر شده در تفاسیر مورد نظر، پاسخگوی تبیین و تفسیر کلیه آیات وارده نیست.برای رسیدن به مفهوم صحیح آیه نیاز است که به واژه‌شناسی برخی مفردات آیه پرداخته شود. به همین منظور، در پژوهش حاضر، 60 واژه از میان آیات، برگزیده و بررسی شده‌اند.در این مجموعه 280 روایت در ذیل آیات بیان شده است که حدود 60 روایت از آن‌ها، مربوط به اقامه نمازهای پنج‌گانه و نماز شب، می‌باشد. شاید بتوان گفت، مهم‌ترین موضوع روایات در این پژوهش، مسئله نماز است، که جزئیات آن را جز از طریق روایات نمی‌توان به دست آورد. در سایر موضوعات نیز، تبیین جزئیات مربوط به آیه، مهم‌ترین شاخصه روایات تفسیری این مجموعه می‌باشد.در تحلیل روایات این پژوهش، به گونه‌شناسی و آسیب‌شناسی احادیث و استخراج پیام آن‌ها پرداخته شده. بیشترین روایات از گونه "ایضاح مفهومی" و "بیان مصداق" می‌باشند. مهم‌ترین آسیب‌های ذکر شده، ارسال سند، تعارض روایت با آیات قرآن کریم یا با زمان نزول آیه یا نقل به معنا بوده است. به علاوه، 115 پیام هدایتی نیز از این مجموعه روایات تفسیری، استخراج شده است.مفاهیم کلیدی: تفسیر قرآن کریم، سوره إسرا (آیات 66 تا 111)، تفسیر روایی، آسیب‌شناسی روایات، گونه‌شناسی روایات.

روش تفسیر روایی، یکی از رایج‌ترین و استوارترین روش‌های تفسیری قرآن است که جایگاه ویژه‌ای در بین روش‌های تفسیری داشته و همواره مورد توجه مفسران بوده است. پژوهش حاضر با استناد به روایات تفسیری و منبع قرار دادن آن‌ها، به تبیین آیات 66 تا 111 سوره إسرا می‌پردازد. تفسیر قمی، عیاشی، صافی و البرهان، از تفاسیر روایی شیعه و روایات نبوی درالمنثور از منابع اهل سنت، مستند پژوهش پیش‌رو می‌باشد. در این آیات به موضوعاتی مانند توجه فطری به خداوند در گرفتاری‌ها، قدرت خدا بر خلق مجدد بشر هنگام برپایی قیامت، یکتایی خداوند، انعام الهی به بندگان و کفران نعمت از جانب ایشان، برتری آدمیان بر مخلوقات، هدایت و ضلالت بشر، مباحثی مربوط به نماز و نماز شب، ویژگی‌های قرآن، بیان بهانه‌ها و توطئه‌های مشرکان، بیان برخی احوال بنی‌اسرائیل و معجزات نه‌گانه موسی? پرداخته شده است. هر چند یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد، روایات ذکر شده در تفاسیر مورد نظر، پاسخگوی تبیین و تفسیر کلیه آیات وارده نیست.برای رسیدن به مفهوم صحیح آیه نیاز است که به واژه‌شناسی برخی مفردات آیه پرداخته شود. به همین منظور، در پژوهش حاضر، 60 واژه از میان آیات، برگزیده و بررسی شده‌اند.در این مجموعه 280 روایت در ذیل آیات بیان شده است که حدود 60 روایت از آن‌ها، مربوط به اقامه نمازهای پنج‌گانه و نماز شب، می‌باشد. شاید بتوان گفت، مهم‌ترین موضوع روایات در این پژوهش، مسئله نماز است، که جزئیات آن را جز از طریق روایات نمی‌توان به دست آورد. در سایر موضوعات نیز، تبیین جزئیات مربوط به آیه، مهم‌ترین شاخصه روایات تفسیری این مجموعه می‌باشد.در تحلیل روایات این پژوهش، به گونه‌شناسی و آسیب‌شناسی احادیث و استخراج پیام آن‌ها پرداخته شده. بیشترین روایات از گونه "ایضاح مفهومی" و "بیان مصداق" می‌باشند. مهم‌ترین آسیب‌های ذکر شده، ارسال سند، تعارض روایت با آیات قرآن کریم یا با زمان نزول آیه یا نقل به معنا بوده است. به علاوه، 115 پیام هدایتی نیز از این مجموعه روایات تفسیری، استخراج شده است.مفاهیم کلیدی: تفسیر قرآن کریم، سوره إسرا (آیات 66 تا 111)، تفسیر روایی، آسیب‌شناسی روایات، گونه‌شناسی روایات.

از مباحث مهم و ضروری در فرهنگ شیعه، شناخت موضع اهل بیت (ع) در معرفی قرآن و تفسیر و ذکر مصادیق ان و تاثیر انان بر فرهنگ سازی مرتبط با قرآن در جامعه است. یکی از کتاب های مهم حدیثی شیعه که به موضع گیری های اهل بیت (ع) درباره قران پرداخته، کتاب کافی اثر ابوجعفر محمد بن یعقوب کلینی (م 329 ق) است. کلینی در اصول، روایاتی را به کتاب فضل القرآن اختصاص داده است. در این کتاب چهارده باب و صد و بیست و چهار روایت در موضوعات مختلف، گردآوری شده است. بر این تعداد، روایاتی افزوده می شود که از چند طریق، کلینی آن ها را نقل کرده یا در کتاب الدعا، همین اصول را آورده، و یا به مناسبت های مختلف در ابواب و کتب دیگر، روایاتی در تفسیر قرآن از اهل بیت (ع) نقل کرده است. نکته مهم انکه در بررسی روایات مربوط به قرآن در این کتاب، تنها نباید به کتاب فضل القرآن بسنده کرد و روایات هم محدود به این ابواب نیست، بلکه دایره احادیث قرآنی فراتر از کتاب اصول و کتاب یاد شده است. در فروع و روضه کافی نیز روایات بسیاری وجود دارد که به گونه ای در پیوند با مسایل و موضوعات فضیلتی و تفسیری است. از سوی دیگر، کتاب کافی از نخستین آثاری است که به لحاظ تاریخى، نشان از توجه و اهتمام به مسایل یاد شده دارد و متاسفانه درباره آن، نگاهی جامع و تحلیلی انجام نیافته است. در این تحقیق، هدف آن است که جایگاه مکتب قرآن شناسی اهل بیت و منزلت قرآن در نظر انان، در پرتو این روایات که مشتمل بر جایگاه، ویژگی ها، تعلیم و اوصاف قرآن از منظر اهل بیت (ع) و سیره عملی انان نسبت به قرآن و مسایل دیگر است، تحلیل و بررسی و قدر و منزلت این روایات بر اساس واقعیات موجود و آسیب های احتمالی نمایانده شود.

«زیاده و نقیصه» در روایات، به معنای افزوده شدن یا کاستن چیزی از آن، یکی از آفت های راه یافته در احادیث است که تشخیص و توجه به پیامدهای نامطلوب آن، پژوهش همه جانبه ای را می طلبد. محدثان همواره به این آسیب توجه کرده و یکی از مقدمات استفاده از احادیث را پالایش حدیث از این پدیده دانسته اند، زیرا اندک تغییر و زیادی و کاستی در حدیث، ما را در رسیدن به مقصود اصلی معصوم (ع) ناکام می گذارد، از این رو، توجه به آسیب «زیاده و نقیصه» از اهمیت به سزایی برخوردار است. نوشتار حاضر، با روش توصیفی - تحلیلی به هدف بررسی این پدیده، بیان گونه ها، عوامل و پیامدهای آن در احادیث نگاشته شده است.