جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اخلاق و فلسفه اخلاق از بنياديترين وچالش برانگيزترين مقـولات علمـی در مباحـث مربـوط بـه محيط زيست است. به دليل پويايی فلسفه و مسائل اخلاقی و تحول در مسائل و موضوعات زيست محيطی اين دو حوزه، پيوندی وثيق با يكديگر پيدا كرده اند. در حوزه اخلاق زيست محيطـی سـه نگرش عمده و متمايز قابل تصور و تقسيم بندی است: 1 -مكتب اخلاقـی انـسانگـرا؛ 2 -مكتـب اخلاقی طبيعتگرا؛ 3 -مكتب اخلاقی قرآن محور. پرسش اصلی اين نوشتار آن اسـت كـه كـدام مكتب اخلاقی نقش موثرتری در كاهش بحران زيست محيطی و كـاهش تخريـب محـيط زيـست ايفا می كند؟ ما ضمن نقد وبررسی مبانی دو مكتب اخلاقی انسان گرا وطبيعتگرا، بـا تبيين مبـانی مكتب اخلاقی مبتنـی بـر قـرآن نـشان خـواهيم داد كـه دو مكتـب يـاد شـده بـا وجـود دارا بـودن ظرفيتهای مثبت، در مقايسه با مبانی اخلاقی قرآن ، كاستيهای فراوانی دارنـد و چنانكـه تجربـه نـشان داده، در ايـن زمينـه موفـق نبـوده انـد؛ در مقابـل، مكتـب اخلاقـی برگرفتـه از قـرآن دارای ظرفيت هايی غيرقابل انكار در اين زمينه است.

هدف اصلی مقاله آن است که نشان دهیم پراگماتیسم یک مبنای فلسفی و روش شناختی اقتصاد نهادگرا است. همچنین می خواهیم نشان دهیم که اقتصاددانان نهادگرا، بر اساس رویکرد پراگماتیستی خود، از روشهای تحقیق کیفی استفاده می کنند. طبق نتایج به دست آمده از این تحلیل، پوزیتیویسم منطقی، به عنوان مبنای فلسفی اقتصاد متعارف، تفاوتهای بنیادینی با پراگماتیسم دارد. اقتصاددانان نهادگرا، به طور خاص به پراگماتیسم پیرس و دیویی استناد می کنند. روش تحقیق مبتنی بر پراگماتیسم، یک روش تحقیق کیفی است که در مقابل روش تحقیق کمی قرار دارد. روش تحقیق کمی در علم اقتصاد از پوزیتیویسم منطقی سرچشمه گرفته است.

اقتصاد متعارف به‌عنوان تأثیرگذارترین و بزرگ‌ترین گرایش موجود در اقتصاد به کمک مباحث معرفت‌شناسانه توانسته است که خود به‌عنوان ‌گونه معرفتی معرفی کند و با تحدید حدود معرفتی خود سایر گرایش‌ها را با چالشی عمده مواجه کند که آیا این اندیشه‌ها در قالب اندیشه اقتصادی قرار می‌گیرند یا خیر. این نوشتار درصدد بررسی تطبیقی آراء معرفت‌شناسانه هایک به‌عنوان اندیشمند نئولیبرال که یکی از معرفت شناسان بزرگ اقتصادی شناخته می‌شود و شهید صدر که بی‌شک به‌عنوان بزرگ‌ترین اندیشمند اقتصادی، اقتصاد اسلامی دست به تعریف معرفت‌شناسانه اقتصاد اسلامی در قالب مکتب اقتصادی اسلام نموده است می‌باشد،که با روش تحلیل محتوای آراء این اندیشمندان صورت می‌گیرد و خواهد توانست فتح بابی به‌منظور پژوهش‌های عمیق‌تر در باب فلسفه اقتصاد و معرفت‌شناسی باشد.یافته‌های پژوهش بیان‌گر این است که هایک با توجه به سیستم خردگرایی تحولی که برای تشکیل و تکامل معرفت برمی‌گزیند و محوریتی که کاتالاکسی به‌عنوان نقطه نهایی اندیشه ایشان در دفاع از بازار آزاد دارد به‌طورکلی در تقابل با نظریات شهید صدر است که با توجه به روش اجتهاد سعی می‌کند مکتب اقتصادی اسلام را از نصوص و مفاهیم استخراج نماید و با ارائه مفهوم دولت و عدالت اجتماعی با اصول بازار آزاد مخالفت می‌کند. این تفاوت بنیاد معرفت‌شناختی سبب تضاد مفاهیم در اندیشه این دو اندیشمند می‌شود. برخی از تقابل آراء این دو تن را در این گزاره‌ها می‌توان دید که هایک شناخت به شی‌ء فی‌نفسه را ممکن نمی‌داند درحالی‌که شهید صدر در شیوه رئالیستی خود شناخت شی‌ء فی‌نفسه را ممکن و میسر می‌دانند. هایک آزادی را به‌عنوان اصیل‌ترین مفهوم اخلاقی معرفی می‌کند درحالی‌که شهید صدر آزادی را تنها در منطقه الفراغ قابل‌تعریف می‌داند و این‌کههایک عدالت اجتماعی را یک سراب می‌نامد درحالی‌که عدالت اجتماعی بنیاد مکتب شهید صدر است