جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده مفهوم «رزق» یکی از مهمترین مفاهیم در قرآن کریم می باشد. رزق (روزی) عطا و بخشش نافع ، پی‌درپی و همیشگی خداوند به تمامی مخلوقات است . این لفظ با توجه به شمار استعمال آن در قرآن کریم، از جایگاه ویژه‌ای در متن این کتاب آسمانی برخوردار است. این پژوهش، با هدف کشف لایه‌های معنایی واژه «رزق» در قرآن کریم، برخی روش‌های نوین معناشناختی را به خدمت گرفته و به تبیین مفهوم «رزق» و استخراج مولفه‌های معنایی آن از نص قرآن کریم پرداخته است. زیرا معناشناسی به دلیل به کارگیری نگاهی تحلیلی و موشکافانه به متن برای دستیابی به مفهوم حقیقی واژگان، روشی مناسب به نظر می رسد. در این راستا در پژوهش حاضر، 123 آیه‌ای که در بر دارنده لفظ «رزق» هستند ، با رویکرد هم‌زمانی ، مورد مطالعه قرار گرفتند و با تحلیل کاربردهای قرآنی این لفظ، واژگان «نفق» ، «طیب» و «اجر» به عنوان پربسامدترین هم‌نشین‌های «رزق» جهت کشف واژگان جانشین آن ، شناسایی شدند . آیات حاوی این واژه ها نیز بررسی و پربسامدترین هم‌نشین‌های هر یک استخراجو پس از تحلیل مولفه‌های معنایی آن‌ها ، این نتیجه حاصل شد که مفاهیم «مال» ، «حلال» و «اجر» به هسته معنایی رزق نزدیک تراند؛ از این رو می-توانند به عنوان جانشین «رزق» محسوب شوند. به این ترتیب «رزق» در قرآن کریم در نمود دنیویش مال حلالی است که مطابق با اقتضای فطرت مرزوق و نیاز او برای تداوم حیات ، از جانب خداوند عطاء می شود و در نمود اخرویش به عنوان اجر در برابر ایمان و عمل صالح افراد، به ایشان اعطاء خواهد شد. بر اساس دلالت صریح آیات اعطای رزق منحصر به خداوند است و انتساب آن به غیر او در اعتبار ثانویه قرار دارد. در قرآن کریم رزق تنها با اوصاف ارزشی قرین بوده و بر اساس دلالت بافت کلامی آیات، قابل تقسیم به دو نوع دنیوی (مادی) و اخروی (معنوی) است . رزق الهی اساساً طیب و حلال است و در قسم مادی با استعمال نادرست انسان ها می تواند شکل حرام به خود بگیرد. اعطای رزق از جانب خداوند طبق مشیت و علم او و در چارچوب سنت الهیِ بسط و قدر، مطابق با مصلحت بندگان صورت می پذیرد.

این نوشتار از واژگان بیگانه در قرآن بحث می کند. نویسنده با توجه به پژوهش های زبان شناختی و تاریخی واژه های زیر را بررسی می کند: اب، ابابیل، ابراهیم، ابریق، ابلیس، اجر، احبار، آدم، ادریس، ارائک، آزر، ارم، اساطیر.