جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سنت دیرینه، غنی و مردمی قصه گویی شفاهی توسط قصه گویان نزد همه هندو اروپاییان بویژه اقوام آریایی ساکن فلات ایران و شرق ایران، خراسان بزرگ، رواج بسیار داشته و افسانه ها و اساطیر کهن و نیز بسیاری از اخبار حوادث تاریخی را حفظ و منتقل کرده است. در این مقاله،ضمن بررسی تاریخی این سنت، نشان داده می شود که بسیاری از آثار داستانی دوره اسلامی از رهگذر همین سنت شفاهی پدید آمده است. قسمتهای بسیاری از شاهنامه، سمک عیار و نیز ابومسلم نامه به وسیله راویان و به صورت شفاهی روایت شده است. مقایسه سازه شناختی شاهنامه، سمک عیار و ابومسلم نامه ،که در این جستار بتفصیل بدان پرداخته شده است، نه تنها این نظریه را اثبات می کند بلکه آشکار می سازد که به دلیل داشتن عناصر، بنمایه ها و سازه های حماسی بسیار، سمک عیار،حماسه است نه افسانه و ابومسلم نامه هم بیشتر،حماسه ای ملی است تا حماسه ای تاریخی. سرانجام نشان داده شده است که پس از شاهنامه فردوسی، این سنت و آثار موجود درآن اولا به انگیزه هایی غیر از میهن پرستی مثل سرگرمی و کسب در آمد، انتقال و استمرار یافت و دو دیگر که بشدت دچار تنزل محتوا، عامیانگی و . . . شد. در نتیجه مسیراین آثار از ادبیات رسمی جدا و مخاطبش عوض شد و سازه هایی غیرحماسی بدان راه یافت بویژه که هیچ کسی همچون فردوسی بزرگ از لوازم وضروریات، بایدها و نبایدها و در یک کلام ،روح حماسه آگاهی نداشت.