جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ادبیات عرفانی یکی از جلوه های ادبیات فارسی است. این شکل ادبیات، بوستانی رازآلود و پراحساس می باشد. به سبب همین پراحساسی آن است که در حوزه ی ادبیات غنایی جای می گیرد. دنیای گسترده ی عرفان بر سیروسلوک، عبادت خالصانه، زهد و محبت و پیروی از انبیا، اولیا و مشایخ طریقت استوار است و در نهایت به معرفت حقیقی می انجامد. اندیشه های عرفانی زاییده ی افکار خداجویانه و معرفت گرایانه ی سالکان راه حق و تاثیرپذیری از اندیشه های بزرگان صوفیه می باشد. در هر مسلک و طریقتی اثرپذیری و اثرگذاری اندیشه ها و افکار وجود دارد . یکی از راه هایشناخت اندیشه ها و افکار این بزرگان مطالعه و تطبیق آثار آنان با یکدیگر می باشد .نجم رازی و سعدی شیرازی دو تن از بزرگان ادب فارسی و عرفان اسلامی، در قرن هفتم می باشند. با توجه به هم روزگار بودن و هم عقیده بودن این دو اشتراک بسیاری در افکار و اندیشه های آنان وجود دارد. اساس این پژوهش بر روی دو اثر گرانقدر آن ها، مرصادالعبادو بوستان، می باشد. شیوه ی تصوف هردو شخصیت، مبتنی بر ریاضت و عشق به معبود است. آنان مهم ترین سخنان و اندیشه های عرفانی و صوفیانه ی خود را در این دو اثر بیان کردند. در این پژوهش، پس از بررسی زندگی، اعتقادات، مکاتب عرفانی و مشایخ آن ها، به تطبیق اندیشه های عرفانی این دو تن پرداخته می شود. این پژوهش در چهار فصل تنظیم گردیده است . فصل سوم که اساس کار پژوهش می باشد به شش بخش شامل؛ اصطلاحات عرفانی، آداب سلوک، حالات، مقامات، سایر مشترکات فکری و اختلاف نگرش آنان تقسیم گردیده و در پایان به توضیح اجمالی نتایج پژوهش پرداخته شده است.

عقل و عشق به عنوان یکی از ویژگی های بارز انسان، همواره محل نزاع حکما و عرفا بوده است. بین عرفا نیز در تعیین حدود و ثغور این دو، معمولا اختلاف نظر وجود داشته است. عطار نیشابوری، به عنوان حکیمی عارف در آثار خویش عقل را، تابع شرع می داند و آن را در مقابل عشق تحقیر می کند. وی عشق را یکی از منازل سلوک می شمرد و منشا آن را درد و کمال آن را در اشک، آتش و خون و اثر مهم آن را فنا می داند. نجم الدین رازی نیز عقل مقابل عشق را «عقل انسانی» نامیده و معتقد است که اگر عقل بی نور شرع در معرفت قدم نهد، به شبهه می افتد. نهایت عشق نیز به فنا می انجامد. در این نوشتار برآنیم تا دیدگاه این دو عارف بزرگ را در زمینه عقل و عشق مورد واکاوی قرار دهیم.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.