جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گونه های ادبی، یکی از مباحث مهم ادبیات جهان است، که در آن، آثار ادبی از لحاظ صورت و ماده بررسی می شود و تحول و پیدایی آن تجزیه و تحلیل می گردد. ادبیات تبری با دارا بودن پیشینه کهن تاریخی، دارای گونه های ادبی، به ویژه در زمینه شعری است که اغلب آن اشعار با توجه به بداهه گویی دارای ارزش ادبی والایی است. چون این اشعار در طول تاریخ با هنر خنیایی و موسیقی همراه بوده اصالت و ماندگاری خود را حفظ کرده است. ادب غنایی، مهمترین گونه ادبی این سرزمین است که در قالب تبری (tabari) یا توری (tavri) مشهور بود. شاعران تبری سرای، تحت تاثیر اوزان شعری، اشعار تبری را بهره گیری از آرایه های زیبای ادبی و حفظ اصالت آن می سرودند.

در این مقاله، موضوعات اصلی و جستار مایه های نظریه «گونه های سخن» و «گونه های ادبی» بررسی و تحلیل می شوند. این گزاره ها عبارت اند از: 1- گونه الگوی کنش گفتاری مکرر است که باعث تولید گفتار در موقعیت های مشابه می شود و گونه ها صرفا ساختارهایی برای رده بندی متون نیستند؛ 2- هر نوع گفتاری وابسته به گونه یا گونه های ویژه ای است و یک فرد خود به تنهایی نمی تواند گونه ای بیافریند که سابقه و پیشینه ای نداشته باشد؛ 3- نویسندگان و شاعران بدون مدد جستن از گونه های ادبی قادر به خلق اثر نمی شوند، اما به مدد نیروی خلاقه خود می توانند در قوانین و قواعد گونه های ادبی دخل و تصرف کنند؛ 4- در نظریه انواع ادبی معاصر بر نقش پویا و دگرگون پذیر گونه های ادبی تاکید می شود و آنها را به عنوان الگوهایی ثابت و پایدار لحاظ نمی کنند؛ بنابراین تطور گونه ای ادبی ممکن است منجر به مرگ آن شود؛ 5- یک متن یا سخن خاص ممکن است مرتبط با چند یا چندین «گونه» باشد؛ هیچ گونه ای منفرد و مجزا نیست؛ 6- گونه های سخن و گونه های ادبی صرفا برای طبقه بندی نیستند، بلکه نقشی تاویلی هم بر عهده دارند و به عنوان عاملی ارتباطی بین گوینده و مخاطب عمل می کنند.