جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله ضمن اینکه اصالت اراده در ارزش‌داوری انسان تبیین شده است، میزان توجه به این مسئله در قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته است؛ اینکه آیا از منظر قرآن کریم تنها ارادۀ انسان‌ها معیار ارزیابی اخلاقی انسان است یا معیارهای غیرارادی نیز در این ارزیابی دخالت دارد. ایمان و کفر، علم و جهل، شک و یقین از جمله معیارهایی است که در قرآن برای ارزیابی اخلاقی انسان‌ها مطرح شده است. در برخی از این عناوین اراده نقش جدی و در برخی نقش کمرنگی دارد. در این مقاله به تفصیل جایگاه اراده در «ایمان» به عنوان یکی از محوری‌ترین فضایل اخلاقی انسان بررسی شده است. اراده در معیارهای دیگر سعادت و ارزشمندی قرآن نیز که به نوعی ذیل ایمان هستند، تحقیق شده است؛ در مجموع این نتیجه به دست آمده که اراده در تحقق «ایمان» جایگاه و نقش اصلی را دارد. در برخی امور دیگر مانند «شک‌» که زمینه ساز گمراهی انسان است، اراده در شرایط خاص نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای داشته است. بنابراین در بررسی نقش اراده و کارآمدی آن باید شرایط آن را نیز در نظر گرفت

در این نوشتار نخست به پیشینه تاریخی فلسفه نقدی تاریخ اشاره شده است، سپس سه مساله اصلی فلسفه نقدی تاریخ مورد بررسی قرار گرفته است. مساله نخست آن نوع تبیین یا تبیین هایی است که در پژوهش های تاریخی لازم یا قابل قبول است. مسأله دوم این است که با توجه به نقش ساختاری ای که ارزشداوری ها غالبا در گزارش های تاریخی دارند، تا چه اندازه استدلال های تاریخی باید یا می توانند فارغ از ارزش باشند. مساله سوم نقش روایت در بیان نتایجی است که مورخ به آن دست یافته است. بخش پایانی این نوشتار بیان خدمتی است که فیلسوفان می توانند به مورخان عرضه دارند .