جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«مجالس در مناظرات» ترجمه فارسى کتاب الفصول المختارة من العیون و المحاسن اثر شیخ مفید است، پیرامون مناظرات شیخ مفید درباره مباحث امامت، که توسط آقا جمال خوانسارى ترجمه گشته است. سده چهارم تاریخ اسلام، سده ‏اى پر جوش و خروش بود، پر جوش و خروش در سیاست، و پر جوش و خروش در علم. سیصد سال از ظهور اسلام مى‏ گذشت. فلسفه یونان ترجمه شده بود. کتاب‏هایى دیگر نیز در حوزه علوم مسلمین پا گذاشته بود. پیروان سیاست‏هاى گوناگون، سرتاسر ممالک اسلام را میدان تکاپوى خویش قرار داده بودند. در حدیث و تفسیر کتاب‏هایى تألیف شده بود. محدّثان و مفسران آراء خود را اظهار کرده بودند. کتاب‏هایى در تاریخ اسلام، و تاریخ خلافت اسلامى، گردآورى شده بود، که پیشینه اسلام را، اگر چه با نقص و جانبدارى، پیش چشم ‏ها مى‏ گذاشت. عقایدشناسان و متکلّمان به مکتب‏هاى خود شکل داده بودند. پایه ‏هاى مذاهب فقهى ریخته شده بود، و مردم در پیروى از فقیهان دسته‏ بندى شده بودند. شهر بغداد در آن روزگار، به عنوان مهم‏ترین مرکز علمى و سیاسى جهان اسلام به شمار مى ‏رفت و از ویژگى ‏هاى خاصى برخوردار بود. آل بویه و حمدانیان که شیعه مذهب بودند، قدرت یافته و از دانشمندان شیعه حمایت مى ‏کردند یا حداقل از آن آزار و اذیت‏ ها که قبلا به شیعیان مى ‏رسید، جلوگیرى مى‏ کردند و این فرصت خوبى بود تا دانشمندان شیعه از حقانیّت مذهب امامیّه دفاع نمایند. شیخ مفید این مسئولیّت بزرگ را در بغداد به عهده داشت و شاگردان برجسته اى از قبیل شریف رضى، سیّد مرتضى، شیخ طوسى، ابوالعباس نجاشى، قاضى ابوالفتح کراچى و... را تربیت نمود که هر کدام در دفاع از مبانى شیعه تلاش ‏هاى چشم گیرى انجام دادند و از طرف دیگر شیخ مفید با بزرگان فرقه معتزله و اشاعره و مذاهب گوناگون اهل سنت و حتى فرقه‏ هاى شیعه از قبیل زیدیه و اسماعیلیه به بحث و مناظره حضورى و شفاهى مى‏ پرداخت، که نمونه ‏هاى آن را در کتاب ارزنده «الفصول المختاره» مى ‏بینیم. نام کامل کتاب «الفصول المختاره من العیون و المحاسن» است و همان طور که از دیباچه کتاب به دست مى ‏آید، این کتاب برگزیده ‏اى از مطالب دو کتاب شیخ مفید؛ یعنى کتاب «المجالس المحفوظه فى فنون الکلام» و کتاب «العیون و المحاسن» مى ‏باشد.

کتاب حاضر ردیه ای است بر کتاب «الوشیعه فی نقد عقائد الشیعه» جارالله موسی است. این کتاب مجموعه پرسش ها و شبهاتی است که درباره مسایل مهم مذهبی به وسیله موسی جارلله مطرح شده و با شیوه علمی، منطقی و با استفاده از منابع مورد قبول مستشکل پاسخ داده شده است.

«تشييد المراجعات و تفنيد المكابرات» شرحى است به زبان عربى بر كتاب «المراجعات» مرحوم سيد عبدالحسين شرف‌ الدين عاملى، در دفاع از موضوع امامت و عقايد حقه شيعه اماميه درباره اين موضوع. نويسنده كتاب آيت الله سيد على حسينى ميلانى از علماى شيعى معاصر، مقيم قم مى‌ باشد. «المراجعات» از جمله كتاب هاى با اهميت و تأثيرگذار مرحوم سيد عبدالحسين شرف الدين عاملى است كه با اهتمام و ذوق و شوق خاصى آن را به جوامع اسلامى و مسلمان هاى حقيقت‌ جو و كنجكاو در حقايق و اصول ناب اسلامى ارائه داده است. «المراجعات» نتيجه ملاقاتى است كه در 1329 ق بين مولف و شيخ سليم بشرى مالكى مذهب، رئيس دانشگاه الازهر روى داد. موضوع بسيارى از مباحثى كه بين علامه و شيخ سليم صورت گرفت، مباحث امامت است. موضوعى كه هيچ موضوع دينى به اندازه آن پيرامونش نزاع و اختلاف و جنگ و مبارزه نشده است. اين دو عالم بزرگ با يكديگر قرار گذاشتند به دور از هر گونه تعصب و بدون استفاده از دلائل ضعيف، به تبيين حق بپردازند و تنها از حق و آنچه كه صحت آنها مورد اتفاق مسلمانان است، پيروى نمايند و اين ميثاق اين دو در همه مراجعه‌ ها و مناظره‌ ها بود. اين سؤال و جواب‌ ها با خط هر يك از اين دو شخصيت انجام و مبادله شد. با دلائل قوى و روشنى كه در خصوص هر يك از شبهات مطرح شده ارائه شد، شبهات رفع و حق، همچون صبحى نورانى روشن و آشكار گرديد. اين گفت‌ و گوها در 112 مراجعه فراهم آمد و در دست عموم قرار گرفت. اما پس از انتشار اين كتاب ميان مسلمانان و اقبال چشم‌ گيرى كه نسبت بدان صورت گرفت، برخى از روى تعصب يا نادانى و گمراهى شبهاتى درباره موضوعات و مسائل مطرح شده در آن مطرح كردند كه شارح محترم در اين كتاب به رد اين شبهات بر اساس منابع اهل سنت و شرح و بيان محتواى كتاب پرداخته است.

«الشیعة فی التاریخ»، اثر محمدحسین زین عاملی، در پاسخ به کتاب «جولة فی ربوع شرق الادنی» نوشته یک جهانگرد مصری به نام محمد ثابت مصری، به رشته تحریر درآمده است. کتاب مذکور پر از اشتباهات تاریخی بوده و در آن به مذهب شیعه، دانشمندان شیعه و به شهرهای مقدسشان شدیدا حمله شده است. نویسنده، انگیزه خود را در نگارش این اثر، علاوه بر طرح پاره ای مطالب، بطلان ضمنی نوشته های جهانگرد مصری و ارشاد جوانانی دانسته که فریفته این چنین نوشته هایی می شوند. نویسنده سعی کرده که بیشتر مآخذ کتابش را از تالیفات اهل سنت انتخاب کند تا برای خواننده قانع کننده تر و از اتهام و تردید دورتر باشد. نویسنده درباره نام گذاری کتاب می نویسد: «آن را شیعه در تاریخ نام نهادیم؛ زیرا اکثر مباحث آن به مواضع تاریخی شیعه و گروه های منشعب از آن و نیز به شرح حال و محل پیدایش و عقاید و دلایل انشعاب آنها و بویژه به غلاتی مربوط می شود که سفسطه گران و متظاهران، آنها را وسیله ای برای بدگویی به شیعه دوازده امامی قرار داده اند؛ حال آنکه ما به گونه ای خاص اثبات کردیم که امامان و دانشمندان شیعه از هر نوع غلو و بدعت گذاری بیزاری جسته اند.»

«نظرة في كتاب السنة و الشيعة» اثر علامه شيخ عبدالحسين اميني متوفاي سال 1390 ق تأليف قرن 14 هجري به زبان عربي مي‌ باشد كه با تحقيق و آماده‌ سازي احمد كناني و با انگيزه پاسخ به شبهات طرح شده از سوي محمد رشيد رضا صاحب مجله المنار عليه سيد محسن امين در موضوعات مختلف به چاپ رسيده است. مطالبي كه در حقيقت فهرستي از مطالبي است كه قبل از او نيز بارها از سوي برخي ديگر از مخالفان مذهب شيعه طرح گرديده و هر كدام در جاي خود پاسخ داده شده است. علامه اميني از ميان شبهات و مطالب متعددي كه در كتاب السنة و الشيعه مطرح گرديده است به صورت گذرا پاسخ‌ هاي اجمالي داده و عبور كرده اما در موضوع اتهام شيعه به بغض نسبت به اهل بيت توقف نموده و به تفصيل بيشتري به پاسخ پرداخته است. برخي از اتهاماتي كه در كتاب محمد رشيد رضا مطرح گرديده و علامه اميني به ترتيب به آنها پاسخ داده است بدين شرح است: 1 - اتهام به بنيان‌ گذاري مذهب شيعه توسط عبدالله بن سبأ. 2 - ادعا مبني بر علت بدبختي سرزمين عراق شيعه بودن آنها است. 3 - اتهام به شيعيان نسبت به بغض و كينه به برخي از اهل بيت؛ و تشبيه شيعيان به يهود چرا كه برخي از قرآن را قبول و برخي ديگر از آن را قبول ندارند؛ از اين‌ رو گفته است: شيعيان نيز نسبت به برخي از اهل بيت محبت داشته و نسبت به برخي ديگر همچون زيد بن علي و فرزندش يحيي، حسن مثنّا و فرزندش محمد ملقب به نفس زكيه؛ ابراهيم و جعفر دو فرزندان [امام] موسي كاظم و... بغض و كينه مي‌ ورزند. 4 - اتهام به اين كه شيعيان كتب اربعه را اصح كتب خود دانسته و عمل به آن را واجب مي‌ دانند. 5 - اتهام به تعبد شيعه به نوشته‌ هاي صادر شده از ناحيه مهدي منتظر كه هيچ عاقلي شك در دروغ و افتراء بستن به خدا ندارد. 6 - اتهام به كذب بودن اعتقاد شيعه مبني بر اعتقاد به مرتد شدن اكثريت صحابه پيامبر اكرم مگر عده‌ كمي از آنها، اعتقاد به رسيدن وحي و الهام به اهل بيت؛ در اختيار بودن زمان موت اهل بيت به دست خودشان؛ اتهام به اعتقاد شيعه به تحريف قرآن؛ اعتقاد به توانايي حاضر شدن مهدي منتظر در مجلسي كه به خاطر او برگزار مي‌ شود و انكار بسياري از ضروريات دين. 7 - زير سؤال بردن ازدواج موقت. و با پاسخ‌ هايي كه علامه اميني در هر بخش به طور جداگانه ارائه نموده است كتاب به پايان رسيده است.

«نظرة في كتاب البداية و النهاية»، اثر علامه شيخ عبدالحسين اميني متوفاي سال 1390 ق تأليف قرن 14 هجري به زبان عربي مي‌ باشد كه با تحقيق و آماده‌ سازي احمد كناني و با انگيزه: پاسخ به شبهات طرح شده عليه مذهب شيعه در كتاب «البداية و النهاية» به چاپ رسيده است. كتاب حاضر در حقيقت بحثي است از سوي علامه اميني كه با استفاده از مهم‌ ترين منابع معتبر نزد مسلمانان در رد كتاب «البداية و النهاية» ابن كثير دمشقي؛ كتابي كه در تهمت، افتراء، سب، ناسزا، طعن و خدشه عليه اهل بيت عليهم السلام و شيعيان، كمتر كتابي همانند آن مي‌ شود.

«عيد الغدير في الإسلام و التتويج و القربات يوم الغدير» اثر علامه شيخ عبدالحسين اميني متوفاي سال 1390 ق تأليف قرن 14 هجري به زبان عربي مي‌ باشد كه با تحقيق و آماده‌ سازي فارس تبريزيان با انگيزه پاسخ به شبهات طرح شده عليه مذهب شيعه به چاپ رسيده است. كتاب حاضر در حقيقت بحثي است از سوي علامه اميني كه با استفاده از مهم‌ ترين منابع معتبر نزد مسلمانان پيرامون سه موضوع مهم: روز عيد غدير در اسلام، تاج‌ گذاري امير المؤمنين (ع) در آن روز به دستان مبارك رسول خدا (ص) و روزه گرفتن اين روز و پاسخي به افراد متعصب همچون ابن كثير دمشقي كه از روي تعصب منكر برخي مباحث مسلّم نزد مسلمانان در اين باره گرديده است.

«طرف من الانباء و المناقب» کتابی است به زبان عربی، اثر سید بن طاووس (متوفای ۶۶۴ ق) مشتمل بر اخبار و حکایاتی درباره اهل بیت و مناقب امیرالمؤمنین (ع). سید بن طاووس در این کتاب که بالواقع در تکمیل طرائف نگاشته شده، خود را به عنوان مؤلف نام نمی‌ برد، زیرا از خلفای معاصر خود تقیه کرده و نخواسته هویت خویش را آشکار کند. وی در طُرَف که علاوه بر مقدمه و خاتمه، مشتمل بر ۳۳ «طُرفه» است به منابع شیعه و روایات اهل بیت اعتماد کرده است. در انتساب این کتاب به سید بن طاووس تردیدی نیست و خود او در آثار دیگرش آن را از تألیفات خویش دانسته است. این کتاب با اینکه اثری حدیثی قلمداد می‌ گردد اما رویکردی کلامی دارد و مؤلف، هوشیارانه و متکلمانه به افضلیت پیامبر (ص) و وصایت و خلافت بلافصل امیرمؤمنان (ع) اشاره دارد.

این کتاب (رسالة فی معنی المولی) اثر شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان بغدادی با موضوع امامت حضرت علی علیه السلام می باشد. شیخ مفید در این کتاب، یکی از مباحثات خود را با علمای اهل تسنن درباره حدیث شریف رسول اکرم که می‌ فرماید: «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» به نگارش درآورده است. کتاب حاضر مانند دیگر تالیفات شیخ مفید از ارزش و اعتبار خاصی در میان علما و فقهای شیعه برخوردار است و همواره مورد توجه و علاقه دانشمندان اسلامی قرار داشته است. یکی از ابتکارات شیخ مفید این است که مناظرات و مباحثات خود را با علمای مذاهب مختلف اسلامی به رشته تحریر درآورده تا هم مورد استفاده آیندگان قرار گیرد و هم از دستبرد حوادث و تحریف مخالفان در امان بماند. شیخ مفید در این کتاب، یکی از مناظره‌ های مهم خود را با عالمی از متکلمان معتزله و از جماعت «بهشمیه»، که منسوب به ابو هاشم جبایی می‌ باشند، آورده است. آن عالم معتزلی ادعا می‌ کرده که کلمه «مولی» در حدیث پیامبر (ص) به معنای امامت و رهبری نیست. شیخ مفید در این مباحثه در صدد اثبات امامت حضرت علی علیه‌ السلام از این حدیث شریف است. این حدیث، متواتر و مورد تایید اکثر دانشمندان اسلامی قرار گرفته است. شیخ مفید در این کتاب با استدلال به معنای لغوی «مولی» می‌ فرماید: اصل در معنای آن، امامت و رهبری است؛ و این معنای حقیقی و موضوع له آن است و دیگر معانی، مجازی می‌ باشند و نیازمند قرینه هستند. نکته دیگری که شیخ به آن استدلال کرده سخن اهل بیت رسول خدا علیهم‌ السلام است. روایات فراوان و متواتر این نکته را تایید کرده‌ اند که مراد از مولی امامت و رهبری است و علمای اهل تسنن نیز اهل بیت علیهم‌ السلام را به صداقت و راستگویی قبول دارند.

«رسالة فى رد مذهب الوهابيه»، تاليف محمد بن محمود حسينى لواسانى تهرانى معروف به عصار، در سال 1343 ق در عقايد اسلامى و پاسخ گوئى به شبهات وهابيت، به زبان عربى مى‌ باشد. برخى از عناوين مهم عبارتند از: 1- وجوب تعظيم ما ينسب إلى المنتجبين. 2- في بيان معنى التوحيد. 3- في دعوى أن طلب الشفاعة من الأنبياء كطلبها من الأصنام؟ 4- الفرق بين شرك الأولين و شرك أهل هذا الزمان. 5- تكفير العلماء لبني عبدالقدامى. 6- في بيان أن الناس يوم القيامة يستشفعون بالنبي (ص).