جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از موضوعات فلسفه اخلاق بحث نسبیّت یا اطلاق اخلاق است که از دیر باز در بین علمای اخلاق، فلاسفه،متکلمین ومفسران مورد بحث قرار گرفته است. نسبیت اخلاق بدین معنی است که هیچ صفت اخلاقی را نمی شود گفت مطلقا بد یا خوب است. ممکن است صفتی در یک مکان یا زمان خاصی خوب باشد ولی در زمان دیگر بد. اطلاق اخلاقی نیز یا به معنای اطلاق کامل صفات و افعال اخلاقی است یا در معنای اطلاق اصول و ارزش های اخلاقی به کار رفته است. آن چه مراد قرآن و احادیث اسلامی در مبحث اطلاق اخلاقی است همین معنای اخیر است یعنی این اصول و ارزش های اخلاقی اند که در همه ی شرایط،مکان ها و زمان های گوناگون همواره ثابت بوده و دگرگون نمی شوند.قرآن و به تبع آن، احادیث اسلامی با ارائه ی جهان بینی واقعی و راههای کشف اصول ثابت اخلاقی به ما در حل مسئله ی نسبیّت و اطلاق اخلاق کمک می کنند.

قریب به اتفاق پژوهشگران در خصوص پاسخگویی به مساله اطلاق یا نسبیت اخلاق به تفسیر و توجیه آیات موهم نسبیت اخلاق پرداخته اند (بعد سلبی اطلاق اخلاق) و بررسی بعد ایجابی اطلاق اخلاق با نگاه قرآنی جایی در تحقیقات آنها نداشته است. افزون بر این، پژوهشگران از اهمیت نتایج مترتب بر تحلیل برخی مسائل اساسی فلسفه اخلاق از دیدگاه قرآنی در جهت حل مساله نسبیت اخلاق غفلت ورزیده اند. این دو مساله انگیزه نگارش مقاله حاضر قرار گرفته است. مقاله در گام نخست، بررسی بعد ایجابی اطلاق اخلاق از طریق تحلیل مستقیم آیات قرآن کریم در این باره و در گام دوم نتایج نگاه قرآنی به برخی مباحث اساسی فلسفه اخلاق اساس و پایه حل مساله نسبیت اخلاق قرار گرفته است.