جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

التوبة دراسة فی شروطها و آثارها اثر سيد كمال حيدرى، كتابى است در بيان حقيقت و شروط توبه كه به زبان عربى نوشته شده است. در مقدمه، از فضيلت توبه در آيات و روايات مطالبى بيان شده است. نويسنده در فصل اول، ضمن تعريف توبه، آن را مختص به دنيا شمرده و قبول آن از طرف خدا براى بنده را، فضل و مرحمتى از جانب خداوند محسوب كرده است. وى اشاره مى‌كند كه توبه بنده، محفوف به دو توبه از طرف خداوند است، يكى توبه خدا از اين جهت كه توفيق و رحمت هدايتش را شامل بنده‌اش كرده، دوم در اين كه توبه بنده‌اش را مورد قبول و مغفرت خويش قرار داده است. در اين فصل، حكمت تشريع توبه و آثار مترتب بر گناه، بيان شده است. در فصل دوم، اركان توبه و شروط آن بيان شده است. نويسنده اركان توبه را سه امر مى‌داند كه شامل ترك عمل، پشيمانى بر گذشته و عزم بر ترك آن در آينده مى‌شود. در ابتداى اين فصل، حديث امیرالمؤمنین (علیه السلام) درباره توبه كه شش بخش دارد، ذكر شده است. شروط كمال توبه، توبه نصوح، شرائط قبول توبه و وجوب فورى بودن آن، از ديگر مطالب اين فصل مى‌باشد. در ادامه، تفاوت بين گناه كبيره و صغيره، اصرار بر گناه، علاج آن و استدراج در گناهان، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. در فصل سوم، به اقسام توبه و مراتب تائبين پرداخته شده است. اقسام توبه عبارتند از: توبه از تمامى گناهان، توبه از گناهان كبيره و فواحش، توبه به همراه استمرار موقتى و سپس غالب شدن شهوت در بعضى از گناهان، توبه به همراه استقامت بر آن سپس عود به گناه بدون يادآور شدن توبه‌و... در اين فصل به توبه انبياء علیهم السلام و استغفار آن‌ها نيز اشاره شده است.

توبه كنندگان، ترجمه فارسى كتاب «التوابين» اثر ابن قدامه است كه توسط محمود مهدوى دامغانى ترجمه شده است. مترجم پيش از معرفى كتاب، مؤلف، شرح حال و آثار او، اشاره مختصرى به مقام توبه و اهميت آن در آيين مقدس اسلام، نموده است. با توجه به اين موضوع كه ترجمه، براى استفاده مردمى كه توان استفاده از متن عربى را ندارند صورت گرفته است، مترجم نيازى به نقل سلسله اسناد نديده، زيرا به نظر وى نقل سلسله اسناد براى عموم خسته كننده است، لذا اشاره مى‌كند كه براى اهل فضل هم چون كتاب مكرر چاپ شده، دسترسى به متن عربى آسان است و به نقل يك يا دو و حداكثر سه راوى بسنده كرده است. وى منبع و مأخذ هر داستان را از كتاب‌هاى مقدم بر روزگار ابن قدامه و كتابهاى معاصر او چون «تذكرة الاولياء» عطار پيدا كرده و در پاورقى آورده است. همچنين شماره آيات قرآنى و سوره آن استخراج شده و برخى از دعاها كه به برخى از توبه‌كنندگان نسبت داده شده، در پاورقى آمده است. اشاره كوتاهى نيز به شرح حال راويان، شاعران و اعلام جغرافيايى صورت گرفته است. هيچ ترديد نيست كه همه اين داستان‌ها نمى‌تواند مستند و صحيح باشد و ساخته و پرداخته بودن برخى از آن‌ها، مانند داستان شماره 127، بسيار روشن است، ولى به نظر مترجم هنر ساختن و پرداختن چنان داستان لطيفى، خود ارزشمند است. پاره‌اى از عنوان داستان‌ها نيز با متن داستان ناسازگار است كه در پاورقى اشاره شده است. مترجم يكى از انگيزه‌هاى خود در ترجمه اين اثر را چند پرسش درباره توبه و ارزش آن و توبه‌كنندگان ذكر كرده كه از سوى دوست وى، مرحوم حاج سيد عبدالهادى آقايان در اسفندماه 1370ش (شعبان 1412ق) از اين ايشان صورت گرفته است.