جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از دیدگاه آلتوسر در نظام‌ها‌ی ایدئولوژیک دستگاه‌هایی که بتوانند ایدئولوژی را در اذهان توده‌های مردم درونی کنند از اهمیت بالایی برخوردار هستند، به همین دلیل است که دانشگاه به عنوان یکی از دستگاه‌های ایدئولوژیک نظام آموزشی در این نظام‌ها به شدت مورد توجه قرار می‌گیرد. به واقع انتظارات دولت از دانشگاه دراین‌گونه از نظام-های سیاسی معطوف به ابقای ایدئولوژی نظام سیاسی از طریق تحقق دو کارکرد مشروعیت بخشی به نظام سیاسی و هویت بخشی به سوژ‌های مورد نظر خود است. دانشگاه در جمهوری اسلامی عرصه‌ی برخورد و محل مجادلات جدی ایدئولوژیک در طول 30 سال عمر خود بوده است. نظام جمهوری اسلامی از همان ابتدا با تأسیس نهادها و رویه‌های جدید سعی داشت مبانی ارزشی خود را که بر گرفته از دین اسلام است در نهاد دانشگاه گسترش داده و محیط دانشگاه و کنشگران حوزه‌ی دانشگاه را مخاطب اصلی ایدئولوژی انقلابی – اسلامی خود قرار دهد تا بدین ترتیب هویت و ذهنیت دانشجویان دانشگاه را به نحو دلخواه سیاسی خود درآورد. هدف اصلی این پایان‌نامه خوانش دانشجویان از سیاست‌های فرهنگی دانشگاه که حاوی کدها و رمزگان ایدئولوژیک خاص خود است می‌باشد. در این پژوهش از روش نظریه‌ مبنایی به منظور جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شده است. بدین منظور با 30 نفر از دانشجویان دانشگاه علامه‌طباطبایی مصاحبه‌ی عمیق به عمل آمد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که بین خوانش ذهنی دانشجویان در قبال سیاست‌های فرهنگی و نوع رفتار آنها در قبال این سیاست‌ها نوعی شکاف وجود دارد. به عبارت دیگر آنچه دانشجویان به زبان می‌آورند، که نشان دهنده ذهنیت آنها نسبت به سیاست‌ها می‌باشد، با آنچه در رفتار آنها مشاهده می‌شود یا خود آنها در اظهار نظرهاشان بیان می‌کردند فاصله‌ای وجود داشت که نشان از گسستی با معنا بود. چنین شرایطی نشان می‌دهد دانشگاه بررسی شده نتوانسته از حیث کارکرد مشروعیت بخشی به نظام سیاسی و هویت بخشی به دانشجویان (به دلایل مختلفی که در این نوشته به آنها پرداخته شده) عملکرد رضایت بخشی داشته باشد. همچنین یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد ما در دانشگاه با ذهنیت متکثر روبرو هستیم، این در حالی است که سیاست‌های فرهنگی دانشگاه در بعضی از موارد قدرت جذب تمام مخاطبان خود را ندارد. یافته مهم دیگر این پژوهش این است که موضع دانشجویان در قبال سیاست‌های فرهنگی دانشگاه یک موضع سیاه/سفید یا رادیکال نیست، بلکه موضعی خاکستری و سازشکارانهمی‌باشد. یعنی دانشجویان نه کاملا بر اساس ذهنیت خود عمل می‌کنند و نه بر اساس ذهنیت سیاستگذاران، بلکه موضعی بینابین اتخاذ می‌کنند.

کتاب «دانش نامه امیرالمومنین (ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ» نوشته محمدمحمدی ری شهری، مروری بر زندگانی و ابعاد مختلف شخصیت «امام علی (ع)» است. جلد چهارم این مجموعه به سیاست های اداری، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، قضای، امنیتی، جنگی و حکومتی و نیز جنگ های حضرت علی (ع) در ایام حکومت می پردازد.

در زیست جهان فرهنگی معاصر پیوند میان دو مقوله اثرگذار، «قدرت و فرهنگ»، بیش از پیش خود را در قالب و شکل بندی اجتماعی سیاسی سیاست فرهنگی (گفتمان) و سیاست گذاری فرهنگی (راهبرد و کردار ایدئولوژیک) نشان داده است. پیامد کارکردی این سیاست ها در مجموع چیزی جز تعیین معنای زیست اجتماعی و کنش های روزمره، بازنمایی فرهنگی و مشروعیت بخشیدن به فرهنگ زندگی روزمره و نهایتاً انتظام بخشیدن به اندیشه و کردارهای فرهنگی نیست. در این میان دست کم ما شاهد ایجاد پررنگ حوزه دیگری از این سیاست های فرهنگی هستیم که حلقه محوری آن را دین تشکیل می دهد؛ منظور سیاست (های) فرهنگی دینی است که شکل بندی اجتماعی را با محتوای فرهنگ دینی، سیاست دینی، سیاست گذاری فرهنگ دینی و سیاست گذاری دینی در فرهنگ پدید آورده اند. به این معنا سیاست (های) فرهنگی دینی، به ویژه در جوامع حساس تر به فرهنگ دینی و دارای رژیم های سیاسی با جهت گیری فرهنگ دینی (از جمله ایران معاصر)، با سوژه گفتمانی سروکار دارند که می توان آن را فرهنگ مردمی (مردم پسند) دانست. از این منظر مسئله این است که در سیاست گذاری دینی برای فرهنگ مردمی ایران: 1. کدام سیاست های گفتمانی محوریت یافته اند؟ 2. به کدام سوژه های گفتمانی در این سیاست ها بیشتر ارجاع شده است؟ 3. غایت گفتمانی محوری در این سیاست ها برای سوژه ها چیست؟ در مقاله حاضر پرسش های این مسئله در دل چارچوب نظری خاص، سیاست های دینی هویت- مقاومت فرهنگی، و روش متناسب با آن، تحلیل گفتمان انتقادی، پاسخ داده شده اند.

در این مقاله سیاست ها و راه کارهای تحقق وحدت و انسجام اسلامی از نظر مقام معظم رهبری ارائه می گردد، این که مسئولان و اندیشمندان مسلمان در راستای تحقق انسجام اسلامی چه سیاست ها و راه کارهایی را باید دنبال نمایند؟ و مناسبترین نگرش برای تحقق سیاست ها و راه کارهای انسجام اسلامی کدامند؟ افزون بر آن، سیاست ها و راه کارهای اتخاذ شده از نظریه های آکادمیک، درباره تحقق انسجام اسلامی و آسیب ها و آفت های سیاست ها و راه کارهای ارائه شده و... طرح و تحلیل گردیده است. در پایان با توجه به داده های نظری و تجارب عملی، سیاست ها و راه کارهای بدیع و واقع گرایانه درباره انسجام اسلامی معرفی شده است.مدعای مقاله حاضر آن است که با شناخت و اجرای الگوهای همبستگی، مدل های معقول، سیاست های علمی و عملی رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره انسجام، می توان در راه تحقق انسجام، به درستی گام برداشت و مسلمانان را در مقابل اختلاف، بیمه نموده و به نوعی از پیش گیری رسید و از سوی دیگر به درمان دردهای موجود پرداخت.تقویت و تأکید بر انسجام حدود یک و نیم میلیارد مسلمان جهان، اساسی ترین رسالت علما، دانشمندان و نخبگان جهان اسلام است و اندیشمندان مسلمان باید از خود سؤال کنند که چگونه می توان اتحاد و انسجام مسلمانان را اولویت اول جهان اسلام قرار داد؟ متأسفانه مسلمانان امروزه با بی توجهی به توطئه اجانب در گرداب تفرقه قرار گرفته و جهان اسلام زیان های غیر قابل جبرانی از این تفرقه ها دیده است. در سال های اخیر دشمن تلاش کرده است عامل مذهبی را به عامل اختلاف بدل کند و نگذارد کشورهای اسلامی با تشریک مساعی و برادری به اوج شکوفایی برسند.در این راستا شناخت سیاست ها و راه کارهای تحقق انسجام اسلامی می تواند گامی اساسی و ماندگار در ایجاد و تقویت وحدت مسلمانان باشد.

از بدو پیدایی انقلاب اسلامی ایران، ایران هراسی به مثابه نوعی ایران ستیزی، از سوی دشمنان انقلاب اسلامی ایران در گسترة دولت ها و ملت های مسلمان و غیرمسلمان در حال انجام است. پرسش اصلی این تحقیق آن است که برای مقابله با سیاست ایران هراسی در سطح ملت ها، چه سیاست فرهنگی ای را باید در پیش گرفت؟ بنا بر یافته های این تحقیق که با رویکرد توصیفی تبیینی انجام گرفته است، برای مقابله با ایران هراسی در گسترة ملت ها، دیپلماسی فرهنگی گزینة مطلوب است که در آن کوشش می شود با استفاده از ابزارهای فرهنگی، تصویری مثبت از واقعیت یک کشور برای مردم دیگر کشورها ترسیم شود. تحلیل مضمون بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی نشان می دهد مضمون فراگیری که باید در فرایند دیپلماسی فرهنگی به ملت ها منتقل شود، «معرفی ایران» است که در ذیل آن مضامین سازمان دهندة معرفی ایران اسلامی، معرفی ایران انقلابی و معرفی ایران فرهنگی قرار می گیرد.

ظهور سفال زرین فام را می توان به زمان سلجوقیان و اوج شکوفایی آن را به دوران ایلخانان نسبت داد. واکاوی نقوش سفال زرین فام علاوه بر جنبه های فنی، ساختاری و زیبایی شناسی، تصویری تمام عیار از وضعیت زندگی حاکمان و مردمان این دوره را در ابعاد گوناگون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی پیش روی ما می گذارد. بررسی سفال ها نشان می دهد که ایلخانان برای کسب مشروعیت و تثبیت حکومت خویش در آن دوره بسیار تلاش می کردند به طوری که اشکال اژدها، گل و گیاه، سیمرغ، ابر و پوشاک که سبک و سیاق چینی دارد، در آثار قابل مشاهده است. این مقاله با توجه به ذوق و سلیقه حاکمان ایلخانی در خلق آثار هنری به ویژه سفال های زرین فام و با بهره مندی از منابع کتابخانه ای به صورت مکتوب و مصور-سیاست گذاری های فرهنگی و هنری حاکمان و نیز انگاره های سفال زرین فام سده سیزدهم/هفتم را بررسی می کند. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش تاریخی، توصیفی-تحلیلی است و در پاره ای موارد نیز از رهیافتی تطبیقی استفاده شده است.اهداف مقاله:-1 شناخت تاثیرگزاری سیاست های فرهنگی و اجتماعی ایلخانان بر نقوش سفال های زرین فام این دوره.-2 کشف چگونگی کسب مشروعیت حکومتی و تثبیت فرمانروایی ایلخانی با احیای برخی سنت های هنری در سفال های زرین فام.سوالات مقاله:-1 آیا می توان تفسیری جامعه شناختی و سیاسی بر نقوش این سفال ها که همواره بعد زیبایی شناسی آنها مورد توجه بوده است، ارایه کرد و به بازنمایی شرایط جامعه ایران در آن دوره و واقعیت های پنهان آن پرداخت؟-2 آیا می توان با بررسی این نقوش، بخشی از تاریخ اجتماعی دوره ایلخانان را شناسایی و خط مشی سیاسی و فرهنگی آنان را تعیین کرد؟

تصویری که امام خمینی از انقلاب اسلامی دست می‌هند، آن قدرها متمایز و خلاف‌آمدعات هست، کهباوجود بحث وگفتگو‌های فراوان پیرامون اندیشه‌های ایشان، نادیده گرفته شود و یا حداکثر تلاش شود به برخی نظریه‌‌های رایج همچون ماکس وبر به تأویل برده و تقلیل داده شود. مسئله‌ای که این تحقیق با روشی توصیفی-تحلیلی از آراء و اندیشه‌های امام خمینی در پی آن است، صورت‌بندی همین درک متمایز است. این تصویر مانند بسیاری از نظریات انقلاب گرچه با تأکید بر یک مورد مشخص(انقلاب ایران) ارائه می‌شود اما استدلال‌های روشنی را نیز درباره‌ی یک انقلاب اجتماعی پیش می‌کشد. تحلیل امام خمینی از انقلاب با نظریه‌های جامعه‌شناسی انقلاب تمایزات بنیادینی دارد. نظریه انقلاب امام بر خلاف دیگر نظریه‌ها، انقلاب اجتماعی را صرفا محصول دیگر تحولات اجتماعی نمی‌داند و آن را بر اساس یک انقلاب انسانی، درونی و باطنی تحلیل می‌کنند. تفاوت دیگر این‌که نظریه انقلاب امام موضعی محافظه‌کارانه ندارد؛ امام خمینی در پاسخ‌هایی که به پرسش از چیستی، چگونگی و پیامدهای انقلاب می‌دهند، در پی بازتولید انقلاب هستند. یکی از نمودهای این بازتولید آن جاست که امام خمینی فهمی که از انقلاب دارند را در نظام پس از آن مبنای سیاست‌گذاری‌ها به خصوص سیاست‌گذاری فرهنگی قرار می‌دهند. بر این اساس می‌توانیم نظریه امام خمینی، انقلاب اسلامی را در چهار مرحله و مفهوم دنبال کنیم. اولین مرحله ارائه درکی ناب اما مهجور از آموزه‌های اسلام است: ارائه‌ی«اسلام انقلابی». این مرحله به «انقلابی انسانی» و درونی در جامعه ایرانی منجر می‌شود. از دل این انقلاب درونی که به یاری دست غیب و مقلب القلوبی خداوند متعال انجام شده انسان جدیدی خلق می‌شود: «انسان انقلابی». انقلاب اسلامی محصول کنش جمعی همین انسان انقلابی است. پس از پیروزیانقلاب اسلامی، اسلام انقلابی راه خود را به عرصه‌ی سیاست‌گذاری‌های فرهنگی باز می‌کند و تجربه‌ی متمایز نهادهای انقلاب اسلامی بر اساس کنش‌های متمایز انسان انقلابی به وجود می‌آید.

جهانی شدن به واسطه تغییراتی که در سطوح مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پدید می آورد برای سیاست فرهنگی کشورها هم محدویت آفرین است و هم فرصت ساز. نقش عمده دولتها در سیاست گذاری فرهنگی و تمایل آنها به حفظ، گسترش و تقویت فرهنگ ملی تحت تاثیر جهانی شدن قرار گرفته و موجب پیگیری نوعی سیاست فرهنگی مبتنی بر تنوع و با تاکید بر ویژگیهای فروملی (محلی) و فراملی شده است. از حساسیتهای ملی در سیاست فرهنگی کشورها در پاره ای موارد کاسته شده و کنترل فرهنگی به آرزوی دست نیافتنی تبدیل شده است. تعقیب سیاست فرهنگی در قلمرو ملی در اغلب موارد توفیقی نداشته و بسیاری از فعالیتهای فرهنگی حالت تجاری به خود گرفته است. در مجموع، جهانی شدن هم زمینه (محدوده و قلمرو ملی)، هم محتوا (عناصر و اصول ملی) و هم طراح و مجریِ (دولت) سیاست فرهنگی را با چالش اساسی و جدی مواجه کرده است. تحت چنین شرایطی، سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران نیز در سالهای اخیر شاهد تغییراتی بوده است که در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد.