جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکى از مهم‏ترین تهدیدهاى نهضت رسول‏خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله ، بازگشت امت اسلامى به معیارهاى جاهلى و سر برآوردن ریشه‏هاى غیر انسانى آن دوران بود. جامعه‏اى که رسول‏خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله اسلام را در آن عرضه کرد، جامعه‏اى قبیله‏اى بود. در آن جامعه، سنت به منزله زیر ساخت همه مقوله‏هاى فرهنگى و اجتماعى عمل مى‏کرد. سنت جاهلى که در جامعه جزیرة العرب، ریشه‏دار و عمیق بود، در زمان پیامبر عامل بازگشت و ارتجاع شد. رسول‏خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله از آغاز بعثت، تلاش کرد اعمال و معیارهاى جاهلى را محدود کند. ایشان در این راستا، بیش از سایر انبیا و نهضت‏ها موفق بود، با وجود این، سنت‏هاى جاهلى کاملاً نابود نشد. دو عامل، یکى حضور عناصر تحول‏ناپذیرفته (مشرکان، منافقان و اهل کتاب) و دیگرى وجود بقایاى باورها، اندیشه‏ها و سنت‏هاى جاهلى سبب بازگشت جامعه به معیارهاى جاهلى شد و تهدیدى بزرگ براى نهضت پیامبر گردید. بازگشت به جاهلیت با دور شدن از زمان رسول‏خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله بیش‏تر گریبان‏گیر جامعه اسلامى شد. از نظر پیامبراعظم ریشه‏هاى رجعت، هواپرستى و دنیازدگى بود که همواره به عنوان عاملى ارتجاعى در نهضت‏هاى الهى دیده مى‏شود.

قبیله قریش در آستانه ظهور اسلام مهم‌ترین قبیله عرب بود و در میان سایر قبایل نفوذ داشت. این نفوذ بعد از ظهور اسلام هم از بین نرفت و تأثیراتی بر جامعه اسلامی گذاشت. با اینکه رسول خدا (ص) و امیرالمومنین (ع) خود از بنی‌هاشم قریش بودند، از دست قریش متنفذ اذیت و آزار بسیاری دیدند. افراد متنفذ طوایف مختلف قریش به‌جهت غرور و جایگاه مهمی که در بین اعراب داشتند و به‌علت انتظارات بالا و اینکه امام علی (ع) در دوران رسول‌الله (ص) قهرمانانشان را کشته بود و هم به‌ این دلیل که امام (ع) آنان را با دیگران برابر می‌‌دید و برای آنان اعتباری بالاتر از دیگران قائل نبود، مدام علیه حضرت علی (ع) کارشکنی می‌‌کردند، تا آنجا که ابتدا از خلیفه‌شدن ایشان ممانعت کردند و پس از رسیدن آن بزرگوار به خلافت، به‌ فکر تضعیف قدرتش بودند و بیشترین نقش را در این زمینه داشتند. در این مقاله، با روش تحلیلی ـ توصیفی، به این پرسش پاسخ داده شده است که قریشیان چه نقشی در دور کردن امام علی (ع) از خلافت اسلامی داشتند.

تا‌کنون درباره جایگاه زنان تألیفات زیادی نگارش شده و بحثهای پی در پی و مستمر، چه درباره زنان شرقی و چه درباره زنان غربی صورت پذیرفته است. از امام علی(ع) هم در این باره سخنان بسیاری به ما رسیده است، که مواردی از سخنان ایشان به همّت سید رضی (ره)، در نهج البلاغه جمع آوری شده است. اکثر شارحان نهج البلاغه معتقدند که، مراد و‌ منظور انتقاد گرایانه حضرت، درباره زنان، تنها عایشه است که جریان جمل را در زمان خلافت علی (ع) راه انداخت و موجب کشته شدن تعداد زیادی از مسلمین گشت. همچنین برخی از شارحان معتقدند که اگر جنگ جمل در زمان فرمانروایی امام علی(ع) رخ نمی‌داد، ایشان هم با چنین لحن تندی درباره زنان سخن نمی‌گفتند.در تحلیلی تاریخی و انتقادی، جایگاه و منزلت زنان،مخصوصاً در گفتمان قرآن، با رویکرد نقد متون و سندیت بخشیدن به متون، ما را متوجه می‌سازد که اکثر احکامی که مخالفان اسلام و فرهنگ عربی اسلامی در خصوص زن به آن استناد می‌کنند، در واقع از لحاظ تاریخی جزء قوانین تشریعی قرآن نیستند. به همین دلیل ما برای فهم درست و دقیق موضع اسلام، راجع به حقوق عمومی بشر و حقوق اختصاصی زن، ناگزیریم که بین جایگاه زن، قبل از اسلام و امتیازات جدیدی که اسلام به زن اعطاء کرده، مقایسه‌ای تاریخی داشته باشیم. بین قبل و بعد از اسلام نقطه مشترکی وجود دارد که مبیّن تلاقی سنت و تجدّد است و این گذرگاه و آستانه‌ای است که با اتّکاء بر آن، تجدّد شکل می‌گیرد و نتیجه قبول آن، شناخت بینش مردمی است که مخاطب وحی بودند. به دلیل اینکه نوع تحقیق حاضر، بنیادی است، روش مناسب برای جمع آوری مطالب آن، روش توصیفی تحلیلی است، که مطالبآن از طریق روشهای عقلانی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و تنظیم گشته است. همچنین از نرم افرارهایی چون مکتبه الشامله, منهج النور، باب العلمو کتابخانه اهل‌البیت استفاده شده است.نتایج حاصله از تحقیق حاضر می‌تواندما را در شناساندن هرچه بهتر دیدگاه حضرت علی(ع) در باره بانوان کمک رسانده و کمی از مظلومیت به وجود آمده حضرت علی(ع)، - در طول قرنها توسط معاندین و دشمنان و حتی برخی از مسلمین کوته بین-را بکاهد، و همچنین باعث ایجاد نگرشی بهتر درباره بانوان در جامعه و حتی در محیط خانواده گردد، زیرا برخی از افراد روایاتی جعلی و یا با سند مخدوش را بدون توجه به صحّت و سقم آن، با نام پیامبر (ص) و امام علی(ع) در جامعه گسترش می‌دهند، که لازم است تلاشی جدّی جهت ترویج آراء صحیح اسلام، پیامبر(ص) و امام علی(ع) در جامعه اسلامی، صورت گیرد. امید است که تلاشهای این حقیر درباره شناساندن چهره واقعی اسلام، پیامبراکرم(ص) و امام علی(ع) در خصوص بانوان، مورد پذیرش حضرت ولی عصر(عج) واقع گردد.

در این اثر، موضوع عقل و جهل از نگاه قرآن و سنّت بررسی می شود. مؤلّف در این مجموعه تلاش کرده تمامی روایات مربوط به موضوعات اصلی و فرعی مورد نظر خود را از مصادر کهن و جوامع روایی شیعه و اهل سنّت گزینش کرده و با حذف احادیث تکراری، به تنظیم آنها بپردازد. کتاب در دو بخش سامان یافته است: بخش نخست، عقل (خِرد) را از دیدگاه آیات قرآن و احادیث مورد بررسی قرار می دهد که خود به هفت فصل تقسیم می شود: شناخت عقل، ارزش خرد، تعقل (خِردورزی)، عوامل رشد عقل، نشانه ها و آثار عقل و آسیب های عقل و وظایف خردمند. بخش دوم، به جهل (نادانی) می پردازد و در آن مباحثی چون: معنای جهل، پرهیز دادن از جهل، انواع جاهلان، نشانه های جهل و وظایف جاهل، مطرح شده است. در انتهای این بخش، جاهلیت نخست، جاهلیت دیگر و پایان جاهلیت، مورد بحث قرار گرفته، که شامل مباحثی تاریخی و ناظر به قبل از بعثت پیامبر(ص)، پس از ایشان و دوران ظهور امام مهدی(ع) است.

بحث و گفت و گو درباره فلسفه بعثت انبیا و اهداف بلند پیامبران از منظر امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) یکی از بهترین راهکارهای ترسیم وضعیت آینده بشر و یک جامعه سالم و یکی از بهترین راه های مقابله با مشکلات و ناهنجاری های اجتماعی است. به اعتقاد نویسنده، مسائل تربیتی، اخلاقی، سیاسی، حکومتی، عاطفی، اجتماعی و بالاخره ترسیم یک جامعه سالم در آینده از مسائلی است که فلسفه بعثت انبیا را ضروری نشان میدهد. این پایان نامه با موضوع «فلسفة بعثت انبیا در نهج البلاغه» از یک مقدمه سه فصل و یک خاتمه تشکیل شده است. فصل اول به نقش دین در زندگی انسان ها، نبوّت، نیاز جوامع انسانی به رسالت پیامبران و نیاز جوامع انسانی به قوانین پرداخته است. در فصل دوم موضوعات مختلفی مورد بررسی قرار گرفته اند که عبارتند از: پیامبران از جنس بشرند، میثاق الهی با پیامبران، دلیل بعثت پیامبران، فلسفه بعثت انبیا و هدف رسالت پیامبران در نهج البلاغه، نشان دادن آیات قدرت الهی، تطابق مواد و اهداف بعثت در نهج البلاغه با مواد و اهداف بعثت در قرآن و خالی نبودن زمین از حجّت. فصل سوم که به نبوت خاصّه اختصاص یافته، وضعیت اسفناک عرب در جاهلیت و رسالت نهایی پیامبر اکرم|، بعثت پیامبر اکرم| و نقش آن در تمدن پیشرفته امروزی و وضعیت اسفبار انسانیت در دنیای متمدن امروزی را مورد بررسی قرار داده است. در خاتمه کتاب گزیده ای از مطالب سه فصل ارائه شده است.