جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نسبت و رابطة ثبات احکام از یک سو و جهان شمولی و فرا زمان بودن از سوی دیگر دغدغه ای جدی و اساسی است. گذر زمان، تغییراتی را ایجاد می کند. از همین رو دیدگاه های مختلفی در مورد اصل تغییر و نحوة اثرگذاری تغییرات وجود دارد. در این جستار سعی شده است که دیدگاه ها و پاسخ ها به نحوی شفاف، صورت بندی شود. دیدگاه های مهم عبارتند از: 1) تغییر کاملاً اثرگذار است؛ 2) تغییر با طراحی وضعیت منعطفانة احکام ثانویه، قابلیت مدیریت دارد؛ 3) تفصیل به نحو خاص؛ 4) دیدگاه امام خمینی که این نظر به صورت مفصل تری تبیین شده است و اندیشة وی را در مدیریت فقهی و اجتهادی تغییرات و تحولات زمان و مکان نشان می دهد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

خداوند سرنوشت هیچ قوم و ملتی را دگرگون نمی‌کند، تا این که آن قوم و ملت خود سرنوشت خویش را تغییر دهند(11، رعد)، ارزش امر به معروف و نهی از منکر جز در پرتو عمل به این دو اصل تابنده ظاهر نمی‌شود. این دو فریضه الهی با همه اهمیت خود همواره در جامعه مورد بی‌مهری بوده است. اهمیت و ضرورت پرداختن به این موضوع از آن جهت است که تغییر ارزش‌های معروف و منکر پیوسته در جامعه تأثیرات ناگواری را می‌گذارد، افرادی که می‌خواهند جامعه‌ای سالم و اسلامی داشته باشند باید مراقب تغییر ارزش‌های آن باشند و آن‌ها را بشناسند. نگارنده در این پژوهش کوشیده است که علل و عوامل تغییر ارزش‌های معروف و منکر را معرفی کند، و پیامد‌های سوء حاصل از تغییرات ارزش‌های معروف و منکر در فرد و جامعه را بشناساند، و معرفی راهکار‌های احیای درست معروفات و رفع منکرات با محوریت احادیث ائمه (ع) را بیان کند، این پژوهش به شیوه کتابخانه‌ای گرداوری و به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. و آن‌چه که از علل تغییرات ارزش‌های معروف و منکر به دست آمده، عواملی مانند عدم آگاهی و بصیرت، تبلیغات سوء، تهاجم فرهنگی، ضعف خانواده، دوستان ناباب و خواص جامعه و عدم‌آگاهی برنامه‌ریزان جامعه و سیاست، عدم شناخت فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر و اجراهای نادرست آمران و ناهیان از علل تغییرات معروف و منکر و دوری مردم از این فریضه الهی‌ می‌باشد. و از نتایج مهم این پژوهش با توجه به روایات وارد شده این است کهتغییر ارزش‌ها، جامعه را از اسلام ناب محمدی دور می‌کند و به گرداب فساد می‌کشاند.

از نظر فلسفی عوالم اخروی خالی از هرگونه ماده و قوه انفعالی است. از همین رو حرکت و تغییر که به معنای از قوه به فعل شدن است، در آن عوالم بی معناست. تکامل نیز چون قرین با حرکت است، همین حکم را خواهد داشت. اما ملاصدرا از هیولی و قوه اخروی سخن به میان می‌آورد. همچنین در عباراتی از تبدّلات و استکمالات اخروی سخن می‌گوید. از طرف دیگر به نظر می‌رسد آیات و روایات وجود تکامل و تغییر در عوالم اخروی را تأیید می‌کنند و حتی از عوامل و موجبات آن سخن به میان می‌آورند. نگارنده در این رساله به دنبال یافتن منظور ملاصدرا از چنین عباراتی و مقایسه دیدگاه وی با کلمات معصومین علیهم السلام و قرآن کریم است. پاسخ به این پرسش‌ها، چشم انداز کلی ملاصدرا را به عالم آخرت و نظام آن روشن می‌سازد.به این منظور، کلمات وی در این زمینه مورد بررسی قرار گرفته و معلوم شده است که از نظر او ماده بعید اخروی، نفس انسانی و مواد قریب آن قوه خیال و یا ملکات حسنه یا سیئه انسان است که با نفس متحدند و منظور وی از قوه در آخرت، به معنای قدرت و توان وجودی است. همچنین دانسته شد وی در معنای تکامل و تغییر لزوماً حرکت را لحاظ نمی‌کند بلکه معنایی اعمّ از حرکت از آن ها دارد. و بالاخره بر اساس این مبانی امکان تکامل و تغییرات دفعی در آخرت و نیز استکمالات علمی و وقوع آن‌ها در بهشت و دوزخ معلوم شده است. در ادامه نیزعوامل و موجبات تکامل اخروی بر اساس مبانی ذکر شده از حکمت متعالیه بحث گردیده است.

تغییردادن نگرش ها در قرآن نظامی استنباطی است که براساس آن، می توان با استفاده از آیات قرآن کریم، روایات معصومین «ع» و راهبردهای روانشناسان تقریبأ برای همه ی نوع مسائل نگرشی پاسخی مناسب فراهم آورد. هدف تغییر دادن نگرش ها به وسیله ی قرآن، رسیدن انسان ها به رستگاری و شخصیتی متعالی با استفاده از اصلاح رفتار و نگرش های ناپسند و نامطلوب و آماده کردن آنها برای ادامه ی زندگی در جهان واپسین و وصول به کمال بی نهایت است. این کار مستلزم به کارگیری روش‌های صحیح در نگرش است که نوشته ی حاضر به بررسی آنها می پردازد. بدین منظور نخست تلاش می کند ویژگی هایی که خداوند متعال در قرآن کریم، برای انسان و جهان بیان کرده است مثل هدفمندی جهان آفرینش، فریبنده بودن دنیا، مسئولیت پذیر و امانت دار بودن انسان، انسان موجودی دوبعدی و... را ذکر کند، سپس براساس این ویژگی ها مبانی مطرح شده در قرآن مثل فطرت، عقل، مختاربودن، ظهور تدریجی شاکله و ... را که برای رسیدن به شیوه های تغییر نگرش مبنا و پایه ی اصلی به شمار میروند را بیان دارد و در ادامه ی امر بعضی از اصول اساسی کار مثل نظم و انضباط، آزادگی، آراستگی، اخوت، اعتدال و ... را که از قرآن کریم و بر پایه ی مبانی مطرح شده اند را ذکر کند و در فصل پنجم به مبحث اصلی شیوه های تغییر نگرش در قرآن را که با استفاده و کمک از اصول به دست آمده است می پردازد. اطلاعات موجود در این نوشتار با مراجعه به کتابخانه و نرم افزارهای مرتبط جمع آوری شده و با رویکردی توصیفی _تحلیلی سعی بر جمع بندی آن ها شده است. طبق بررسیهای انجام گرفته، قرآن روش های تغییر نگرشی مثل اعتمادسازی، ایثار، شیوه ی فریضه سازی، یادآوری نعمت ها و ... را مطرح می کند.

ما در زمان و عصری زندگی می کنیم که روند تغییرات و تنوعِ ابزار مورد استفاده در جریان زندگی، هر روز بیشتر می شود. سرعت تغییرات و دگرگونی بحدی است، که هیچ یک از افراد بشر حتی در یک قرن گذشته پیش بینی چنین تغییراتی را نمی کرد. تحولات اخیر در زمینه های سیاسی، حکومتی، صنعت و اجتماع، مبین روشن و واضح این تغییرات است. تغییر حکومتی اتحاد جماهیر شوروی، فروپاشی نظام مارکسیستی در کشورهای بلوک شرق، استقلال کشورهای کوچک و بزرگ، به قدرت رسیدن کشورهای آسیای جنوب شرقی در عرصه های مختلف صنعتی، کاهش ارزش پولی دلار در مقابل ین، تشکیل جامعه متحد اروپا و برقراری ارتباط هر چه نزدیکتر این کشورها با یکدیگر و حتی استفاده از یک پول واحد و چندین براهین دیگر در این مورد - که هر یک می تواند اعجاب گذشتگان را دربرداشته باشد - ، از جمله این تغییرات است. تحولات و دگرگونیها تنها در سطح کلان پدیدار نگشته، بلکه در سطح خرد نیز چنین بوده است؛ مانند تکنولوژی به مفهوم عام خود (سخت افزار و نرم افزار)، مدیریت و علوم کاربردی به معنای خاص خود، که با یک نگاه اجمالی به اطراف خود و مقایسه آن با چند دهه قبل، این تغییر را بوضوح نشان می دهد.

کانت در فلسفه نقادی، تلقی متفاوتی از مفهوم جوهر ارائه داده است. به ‌عقیده وی، این مفهوم در تلقی‌های مابعدالطبیعی فیلسوفان پیشین، به ‌عنوان مفهومِ همواره موضوع، تحلیل و تعریف شده است، حال آنکه این تلقی، هیچ‌گونه معرفت محصلی در باب جوهرهای طبیعی اعیان ارائه نمی‌دهد. در مقابل، کانت با طرح شاکله مقوله جوهر و لحاظ اصلی ویژه برای آن، مفهومی استعلایی از این مقوله ارائه کرده است. بنابراین تلقی، مفهوم جوهر همواره در نسبت با زمان و به ‌عنوان یکی از مقوّم‌های پیشینی ذهن مورد استفاده قرار می‌گیرد. ساختن تجربه، اتصال ضروری کیفیات در عین، حفظ هویت عین در طول زمان، یکنواختی طبیعت، حصول تصور کلی و متعین زمان و خدمت به دو اصل علیت و مشارکت، از جمله عملکردهایی است که مفهوم جوهر و اصل ثبات جوهر در رویکرد استعلایی ذهن ایفا می‌کند. در این نوشتار تلاش شده است این عمکردها تبیین و به منظور نشان دادن تأثیر ابتکارات کانت بر جریان‌های فلسفی معاصر، با برخی از دیدگاه‌های معاصر در فلسفه تحلیلی مقایسه شود.

در این نوشتار، نخست نگاهی کوتاه به مهمترین دغدغه فکری فیلسوفان یونانی پیش از ارسطو داریم، که می تواند زمینه و خاستگاهی برای اندیشه جوهر باشد؛ سپس اشاره ای به موضع گیری ارسطو در برابر دو جریان فکری پیش از خود، افلاطونیان و مادیگراها، خواهیم داشت. پس از آن خواهیم کوشید رای ارسطو در باب مساله جوهر، دومعنایی که وی از جوهر ارایه می دهد، و ویژگی های جوهر به معنای نخستین را بر اساس دو کتاب مقولات (ارگانون) و متافیزیک او گزارش کرده، و در برخی موارد تحلیل و نقد کنیم.

ارسطو آموزه ماده اولای خود را برای تبیین تغییر و به ویژه کون و فساد ارائه می دهد و نخستین جایی که می توان در آن از این آموزه به عنوان خاستگاه آن سراغ گرفت، علم طبیعت ارسطو است. سه بخش نخست مقاله حاضر به تبیین این آموزه ارسطو بر وفق تعلیم وی در آثار مربوط به علم طبیعت (طبیعیات (فیزیک) و در کون و فساد) می پردازد و نشان می دهد که ارسطو بنا به چه دلایلی چیزی همچون ماده اولی را وارد علم طبیعت خود ساخته و معنا و مقصود وی از آن چه بوده است. سپس نویسنده در بخش پایانی این مقاله می کوشد نشان دهد که ارسطو، دست کم در این آثار مربوط به علم طبیعت خود، نتوانسته تبیین قابل قبول و به دور از تناقضی از آموزه ماده اولی و حتی وجود چنین چیزی به عنوان زیرنهاد نهایی همه اشیاء به دست دهد.