جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن، کتاب مقدس الهی است که از سوی خداوند برای هدایت بشر نازل شده و از زمان ظهورش تأثیرات عمیقی بر زندگی انسان‌ها و تحولات فرهنگی و اجتماعی جوامع بشری گذاشته است. این گنجینه الهی بی‌همتا امروز در دسترس همگان قرار دارد و انسان معاصر بیش از هر دوره دیگری نیازمند راهنمایی‌های این کتاب آسمانی است. تنها در پرتو نور قرآن است که تاریکی‌های گمراهی از بین می‌روند و روشنایی حقیقت آشکار می‌شود. از این رو، شناخت قرآن و روش‌های دستیابی به معارف آن، امری ضروری برای بهره‌گیری از هدایت این کتاب الهی است. در عصر حاضر، در مقابل راه توحید، جبهه‌ای از کفر و دین‌ستیزی مدرن قرار گرفته است و مسلمانان امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازگشت به قرآن و آموزه‌های آن هستند. علوم قرآن، پایه و اساس تمامی علوم اسلامی به شمار می‌روند که در پرتو قرآن کریم، قرائت، فهم و تفسیر آن رشد یافته و موجب جلب توجه مسلمانان به دانش‌های گوناگون شده‌اند.علوم قرآنی اصطلاحی است در حیطه مسائل مرتبط با تفسیر ؛ همچنین می توان گفت طریقی است به دریافت بهتر از محتوای قرآن. مباحثی چون مکی مدنی بودن سور، وحی و نزول قرآن، اسباب النزول، مدت و ترتیب نزول ، جمع و تالیف قـرآن، حجیت و عدم تحریف قرآن، مساله نسخ در قرآن، پیدایش متشابهات در قرآن، اعجاز قرآن و مسائلی از این دست در دانش علوم قرآنی مورد بحث قرار می‌گیرند. غالب کتب نگاشته شده در زمینه علوم قرآنی ، مباحث را بصورت کلی و گاه پراکنده بیان کرده و از بیان آنها به صورت منسجم و بر مبنای یک سوره کامل اجتناب نموده اند.به دیگر سخن کتب علوم قرآنی نگاشته شده تا کنون موضوع محور هستند و نه سوره محور! در این پژوهش سعی بر آنست که پس از بررسی کتب معتبر در حوزه علوم قرآنی، مباحث مطرح شده در خصوص هر یک از سور مبارکه گردآوری شود. لازم به ذکر است در این پژوهش از پرداختن و طرح مباحث تفسیری تا حد امکان اجتناب خواهد شد و عمدتا تکیه بر مباحثی مانند عام و خاص ؛ مطلق و مقید و غریب القرآن و سایر مباحث است . ذکر این نکته ضروری است که سعی می شود تمام مباحث علوم قرآنی مربوط به هر آیه به دقت بررسی خواهد شد . آنچه در این پژوهش مورد نظر است بطورجامع همه مباحث مطرح شده در اتقان سیوطی است بگونه ای که با مباحث تفسیری خلط نشود. در این پژوهش مباحث علوم قرآنی مطرح شده در دو سوره ق و الذاریات به ترتیب آیات مورد بررسی قرار می گیرد تا از این رهگذر بتوان علوم قرآنی سوره محور بدست آید.

در آیات 29-16 سورۀ قاف عباراتی در مورد وسوسۀ انسان و احاطه علم خداوند به احوال انسان در دنیا و آخرت ذکر شده که زمینه‌ساز برخی اختلاف نظرات تفسیری شده‌است. به نظر می‌رسد که پیش‌فرض‌هایی که به خاطر روایات متعددی که در شرح این آیات و دو فرشته موکل وجود دارد، برخی مفسران و مترجمان را دچار سوءبرداشت در فهم آیات کرده است. پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که آیا آیات سوره قاف در کتب تفسیری به نحو جامعی تبیین شده است؟ روش این مقاله، تحلیلی انتقادی با رویکرد انسجام متن است. بنابراین با مشخص نمودن نقاط اختلاف نظر و بررسی اقوال مختلف و تأکید بر انسجام آیات، تبیینی سازوار از این آیات ارائه می‌گردد. بر اساس یافته‌های پژوهش، باید گفت بر خلاف قول مشهور، منظور از واژه متلقیان در سورۀ قاف، دو فرشتۀ کاتب حسنات و سیئات نبوده بلکه مراد دو جنبه الهی و نفسانی انسان است که در حال تخاصم در حالت حدیث نفس هستند و این تخاصم در روز قیامت با همان ابعاد به شکل دیگری ظهور پیدا می‌کند. به این ترتیب باید گفت که این بخش از سورۀ قاف، تصویری منسجم از جنبۀ دنیوی و اخروی وسوسه درونی انسان و آگاهی خداوند متعال به جزئیات آن، ارائه می‌دهد.