جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با وجود اینکه تمام شواهد اصیل تاریخی و متنی گواه است که عقیده به تحریف قرآن در میان شیعیان دو سه قرن نخست مطلقا شایع نبوده و بعدا هم در سده های کلاسیک اسلام این اندیشه تنها در بخش بسیار محدودی از عالمان شیعی امامی رواجی داشته است.

.

.

تفسير القرآن المجيد: المستخرج من تراث الشيخ المفيد رحمه‌الله، گردآورى مباحث تفسيرى از ميان آثار شيخ مفيد، توسط سيد محمدعلى ايازى است. اين اثر، از تفاسير كلامى و فقهى شيعه بوده كه در آن، شرح و تفسير برخى آيات قرآن، فراهم آمده است. شيخ مفيد در لابه‌لاى اين تفسير، پاره‌اى از احكام فقهى را توضيح مى‌دهد. اين تفسير به زبان عربى است. مجموعه آياتى كه شيخ مفيد در كتب مختلف خود، مورد بررسى قرار داده، نمايانگر روش خاص كلامى ايشان در مباحث تفسيرى است، كه قبل از وى سابقه نداشته است. به همين انگيزه، تصميم بر آن شده تا به مناسبت هزارمين سال درگذشت ايشان و برپايى همايش جهانى در تجليل از شخصيت بى‌نظير وى، مجموعه بحث‌هاى تفسيرى از كتب گوناگون ايشان جمع‌آورى و در قالب اثر حاضر، عرضه گردد، تا اين روش به نام ايشان ثبت شده و راهنمايى باشد براى قرآن‌پژوهانى كه بخواهند بحث‌هاى كلامى را در تفسير قرآن پيگيرى نمايند... درباره محتواى اين كتاب، نكات زير شايان تأمل است: گردآورنده در مقدمه خود، به ابعاد مختلف تفسير شيخ مفيد و كار انجام‌شده در اين اثر پرداخته و شيوه تحقيق و منابع آن را بازگو كرده است. قبل از آن با بررسى شخصيت و عصر شيخ مفيد، روش ايشان بررسى و بيان شده است... شيخ مفيد خود كتاب تفسيرى مستقل تأليف ننموده، ولى استفاده زياد ايشان از آيات در مباحث كلامى، تاريخى و فقهى و مطرح كردن بعضى مسائل تفسيرى و قرآنى، نمايانگر توجه ايشان به اين‌گونه مباحث است... شيخ را مى‌توان مبدع سبك تفسيرى كلامى دانست، كه اصول و روش‌هاى خاص خود را دارد. به كار بردن روش استدلال قرآنى براى بيان مطالب و رد اشكالات و شبهات يا توضيح معتقدات، از خصوصيات اين سبك است... مناظرات مذهبى و بحث آزاد در مباحث اعتقادى مانند بحث با مشركين در توحيد، جدال با اهل كتاب در نبوت، مناظره با منكران معاد، گفتگو با منكرين عدل و رجوع به امام معصوم(ع) و اثبات غيبت امام عصر(عج)، از ديگر ويژگى‌هاى اين سبك بشمار مى‌آيد... تفسير شيخ مفيد از جهتى دربردارنده بسيارى از آراى فرق اسلامى و موضع‌گيرى‌هاى ايشان به‌عنوان يكى از بزرگ‌ترين علماى اماميه مى‌باشد؛ به تعبيرى ديگر، روش تفسير شيخ، روش كلامى - عقلى است. از اين جهت بايسته تدريس و تحقيق و محل توجه انديشمندان قرآنى است... روش شيخ در تعامل با نص قرآن، روشى است كه علماى اسلام در تفسير به آن اتفاق دارند. شاخصه‌هاى تفسير ايشان، از اين قرارند: الف)- تفسير قرآن به قرآن: آشكارترين روش شيخ در تعامل با آيات قرآن، تكيه بر آيات ديگر، در توضيح و تفسير آن است؛ با استناد به اينكه اجزاى قرآن ناظر و مفسر اجزاى ديگر آن است و اختلاف و باطلى در آن راه ندارد. وى در هر آيه، آيات مناسب و هم‌معنى و هم‌موضوع با آن را جمع‌آورى نموده و با تبيين ارتباط بين آنها، معناى مقصود را استنباط و آيات را تفسير مى‌نمايد... ب)- تفسير روايى: قاعده كلى در ديدگاه ايشان اين است كه در تفسير قرآن، از روايات وارده بايد استفاده نمود، اما مادامى كه با قرآن يا نص واضح ديگر، مخالفتى نداشته باشد، در اين مقام، تكيه او به روايت خواهد بود، اما اگر در روايت ترديدى وجود داشت، در اعتماد به آن ترديد خواهد كرد... استفاده ايشان از روايت به دو صورت است: گاه در تفسير نص قرآنى از آن بهره مى‌برد و گاه براى تأييد معنا و تفسيرى كه بيان كرده، به روايت استشهاد مى‌نمايد... اگر روايت با اصول عقايد و قواعد عقليه و حقايق تاريخى متواتر مخالفت داشت، به‌طور قاطع آن را رد مى‌نمايد و حق نقد سندى و عقلى آن را براى خود محفوظ مى‌دارد (مانند روايات ذيل آيه 157 اعراف در ذكر اشباح و خلق ارواح قبل از خلقت آدم(ع)، ص218 كتاب)... ج)- تفسير لغوى و شاهد ادبى: ايشان استفاده از معانى لغوى و شعر عربى را در توضيح معانى لغوى قرآن ضرورت واقعى مى‌انگارد. بر اين اساس، در جاهاى مختلف از آن بهره برده است (مانند تفسير آيه 171 سوره نساء، ص166 كتاب در معنى غلو)... د)- پرهيز از تفسير به رأى مذموم: شيخ مفيد مى‌فرمايند: «تفسير قرآن به رأى ممكن نيست و اعتقادات و هواهاى انسان‌ها را نبايد بر قرآن تحميل كرد». مراد ايشان از تفسير به رأى، تفسير بدون آگاهى و علم است و نيز مى‌فرمايد: «در تفسير، كنار گذاشتن حقيقت معنا و حمل آن بر مجاز و استعاره بدون دليل، باطل مى‌باشد». در مقابل، به تفسيرى كه مستند به لغت، برهان عقلى و شاهد روايى باشد، رو آورده است. ويژگى‌هاى تفسير شيخ را مى‌توان در مؤلفه‌هاى زير خلاصه كرد: مى‌توان ويژگى‌هاى مهم اين تفسير را به شكل زير دسته‌بندى كرد: الف)- بعد كلامى آن: اين تفسير از اين جهت، در بين تفاسير شيعه تاكنون بى‌نظير است. فقط فخر رازى در تفسير خود (آن هم دو قرن بعد از شيخ مفيد) به اين شيوه تمسك جسته است... اين ويژگى، بى‌شك تابع جوّ و فضاى عصر شيخ بوده، كه از يك طرف مناظره‌هاى علمى و عقيدتى و از طرفى هجوم بى‌سابقه عليه تفكر شيعى و فرصت شيخ در ردّ آنها رواج داشته است. از اين جهت، مرجع خوبى براى پژوهشگران آيات كلامى مى‌باشد... ب)- پرداختن به شبهات مختلف: با نظرى اجمالى به تفسير ايشان درمى‌يابيم كه در زمان خود، شبهات گوناگون فكرى را مطرح كرده و پاسخ داده‌اند. شبهاتى حاصل از نزاع‌هاى اهل سنت عليه شيعه در مورد افضليت حضرت على(ع)، عصمت، رجعت، متعه، نفاق بعضى صحابه، غيبت امام عصر(عج) و مسائل فقهى خلافى مانند، تحريم ذبائح اهل كتاب، مسح بر پا و مباحثى مانند شرور، خلق افعال عباد، حدود اختيار و اراده انسان و مباحثى با معتزله... همچنين مباحثى با اهل حديث از شيعه كه از طرف شيخ صدوق در اعتقادات مطرح شده‌اند، مانند، اراده الهى، هدايت الهى، منشأ عمل انسان، مفهوم بداء، عالم ذر، جايگاه عقل، خلق ارواح و...... بخشى از مباحث ايشان در مقابله با غلات است، از قبيل اينكه پيامبران(ع) و معصومين(ع)مانند ساير افراد بشر، لذت و الم را درك مى‌كنند و كبر سن و پيرى بر آنها عارض مى‌شود... ج)- دسته‌بندى خاص: چينش مطالب در اين كتاب، به‌گونه‌اى پيش رفته كه غالبا به مطالب مهم پرداخته شده و شكل موضوعى به خود گرفته است... بيان مطالب موضوعى ذيل هر آيه از طرف شيخ، بيشتر جنبه تطبيقى و استشهاد داشته؛ بدين منظور، گاه از بين چند موضوع، يكى انتخاب و در اين تفسير آورده شده است. در تفسير جمع‌آورى شده، مطالب به قصد تفسير، تأليف نشده و به‌طور طبيعى، تفسير كاملى مانند ساير تفاسير تأليفى كه به تمام زوايا و ابعاد آيات پرداخته باشد، نخواهد بود. از نظر انسجام نيز، انتظار يك تأليف منسجم را نبايد داشت؛ زيرا هر مطلبى از كتابى، گلچين شده است...

صیانة القرآن من التحریف تألیف آیت الله محمد هادی معرفت است که در مورد عدم تحریف در قرآن بحث می کند. با توجه به اینکه مساله تحریف ناپذیری قرآن از طرف علماء شیعه امری مسلم و قطعی است و اکثر قریب به اتفاق علماء بر این مطلب تصریح نموده‌اند، اما از آنجا که جناب حاجی نوری در کتاب فصل الخطاب ، مساله تحریف قرآن را (از طریق اخبار ) مطرح نموده و این موضوع، مستمسک مخالفین شیعه قرار گرفته و باعث شده که قول به تحریف شدن قرآن را به علماء شیعه نسبت دهند، مؤلف محترم در این کتاب، سعی نموده اولا: با ذکر اقوال علماء شیعه و ثانیا با بررسی کتاب فصل الخطاب (اعم از مدارک کتاب ایشان و روایاتی را که به آنها استناد نموده) ساحت شیعه را از این اتهام پاک نماید شکر الله مساعیه. این کتاب شامل یک مقدمه و ده فصل می‌باشد که فهرست مطالب آن به شرح ذیل است مقدمه کتاب: که در آن علت و هدف از نوشتن کتاب، بیان شده فصل اول: تحریف در لغت و اصطلاح. فصل دوم: خلاصه دلایل بطلان شبهه تحریف فصل سوم: بیان کلام بزرگان شیعه (پیرامون عدم تحریف قرآن) فصل چهارم: گواهی بزرگان اهل سنت به پیراستگی شیعه از قول به تحریف فصل پنجم: تحریف در کتب عهدین فصل ششم: تحریف در نزد فرقه حشویه فصل هفتم: تحریف در نزد اخباریون فصل هشتم: پندارهای صاحب کتاب فصل الخطاب (حاجی نوری) فصل نهم: کتابهایی که حاجی نوری به آنها اعتماد نموده فصل دهم: روایاتی که حاجی نوری در کتاب خود ذکر نموده است. کتاب صیانة القرآن من التحریف- پیرامون رد شبهه قول به تحریف است که از طرف اهل سنت به علماء شیعه نسبت داده شده است محور اصلی در این کتاب موضوع تحریف ناپذیری قرآن است که مؤلف محترم پس از تعریف تحریف و اقسام آن به نقد و بررسی کتاب فصل الخطاب حاجی نوری می‌پردازد. برخی از ویژگی‌های کتاب به شرح ذیل است: ۱- در فصل هفتم- ابتدا پندارهای حاجی نوری صاحب کتاب فصل الخطاب در خصوص تحریف قرآن را ذکر سپس مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. ۲- در فصل هشتم- کتابهایی را که حاجی نوری به آنها استناد نموده نقد و بررسی می‌نماید ۳- در فصل دهم- تعداد روایاتی را که حاجی نوری به آنها تمسک نموده ذکر و سپس از نظر سندی مورد بررسی قرار می‌دهد ۴- در فصل سوم: حدود ۳۰ قول از اقوال علماء شیعه از گذشته تا زمان حال (از شیخ صدوق رحمة ا. . علیه تا امام خمینی (قدس سره) را ذکر می‌نمایند که مساله تحریف ناپذیری قرآن را متذکر شده‌اند.

کتاب الحصون المنیعة فی الرد عَلی کتاب حوار هادیء بین السنة و الشیعة توسط حسن عبدالله علی به رشته تحریر درآمده است. مخالفین شیعه برای این که شیعیان را متهم به بطلان عقیده کنند اتهام های زیادی به شیعه وارد کرده اند در حالی که هیچ شیعه ای حتی از عوام الناس آنان به اینها اعتقاد ندارند. نویسنده در صدد بیان این شبهات و اتهامات وارده به شیعه و ردً آنان با استفاده از آیات و روایات می باشد. این کتاب شامل مقدمه و بیست و شش فصل می باشد. فصل اول: شبهه قول به تحریف قرآن, فصل دوم: شیعه و سنت شریف, فصل سوم: شیعه و تشیع, فصل چهارم: زیارت قبور و نماز و دعا در نزد شیعه, فصل پنجم: توسل و استشفاع و استعانت به صالحین و تبرک, فصل ششم: نقل جنازه و مشاهد شریفه, فصل هفتم: ردً علی شبهه التسمیه بعبد الحسین, فصل هشتم: قسم به غیر خدا, فصل نهم: عصمت ائمه (ع), فصل دهم: شیعه و غلو, فصل یازدهم: ردً عَلی محاوله الجنید إشراک زوجات النبی(ص) مع أهل بیت فی آیه التطهیر, فصل دوازدهم: ردً عَلی الجنید حول اتهامه الشیعه بالطعن فی عائشه, فصل سیزدهم: شیعه و صحابه, فصل چهاردهم: امامت عند الشیعه الإثنی عشریه, فصل پانزدهم: محاوله الجنید إثبات وجود علاقه وطیده بین أهل البیت و بعض الصحابه, فصل شانزدهم: اتهام الجنید الشیعه بأنهم قتلوا الحسین (ع), فصل هفدهم: زعم الجنید أن أهل بیت ذمًوا شیعتهم, فصل هجدهم: نکاح المتعه, فصل نوزدهم: بداء, فصل بیستم: التقیه, فصل بیست و یک: فریضه الخمس, فصل بیست و دوم: سجود عَلی التربه, فصل بیست و سوم: الجمع بین الصلاتین, فصل بیست و چهارم: عقیده شیعه فی المهدی المنتظر, فصل بیست و پنجم: شهادت لعلیِ بالولایه فی الأذان وحی عَلی خیر العمل, فصل بیست و ششم: صلاه الجمعه می باشد. نویسنده می گوید: شیعیان اعتقادات راسخ خود را به برکت پیروی از اهل بیت پیامبر(ص) و تبعیت از قرآن دارند. و اعتقادات خود را از هیچ کسی غیر از اهل بیت نگرفته اند چرا که اهل بیت پیامبر و قرآن دو ثقل بزرگی هستند که پیامبر اسلام به امت خود به امانت گذاشته است و مادامی که از این دو پیروی کنند دچار گمراهی نمی شوند.

کتاب فضیحة الجانی عثمان الخمیس علی محمد التیجانی توسط سید امیر محمد کاظمی قزوینی به رشته تحریر در آمده است. دکتر محمد تیجانی از علمای بزرگوار شیعه که جزء مستبصرین است و در جوانی افتخار تشرف به مذهب حقه تشیع پیدا کرده است. ایشان پس از شیعه شدن با تکیه بر قلم روان و بیان شیوا و مستدل توفیق پیدا کرده اند جمع زیادی را به مذهب تشیع مشرف سازند که عدد آنها از هزاران نفر هم عبور کرده است. این امر بر شیوخ متعصب وهابی بسی گران آمده و به جای نقد علمی محتوای کتب ایشان ابتدا به دنبال ترور شخصیتی و حجو ایشان و سپس در صدد نقد های مقرضانه و جهت دار تالیفات ایشان می باشد که در راستای این اقدامات تالیف کتاب کشف الجانی عن محمد تیجانی نوشته عثمان الخمیس وهابی می باشد.این کتاب از آنجا که مالامال از دروغ افتراء و توهین است در میان اصحاب تزویر و تعصب مورد توجه قرار گرفته است. نویسنده این کتاب در صدد جواب کتاب ایشان است و سخنانش را نقد کرده است. این کتاب شامل مقدمه و موضوعاتی می باشد. در ابتدا به کذب و افتراء ابن تیمیه و ناصر بن عبدالله قفاری می پردازد. در ادامه مخالفت عثمان الخمیس با صحاح سته و مطالبی در باب تحریف قرآن می پردازد. در بخش های پایانی به نظرات عثمان الخمیس در باب آیه تطهیر، حدیث غدیر،عصمت انبیاء، سب امام علی علیه السلام، شجاعت ابی بکر و عایشه ام المومنین اختصاص یافته است.

کتاب حاضر به بررسی قرآن و صحت و اعتبار آن می پردازد. سوال از اینکه آیا کتابی که الا دست مسلمین هست واقعا همان کتابی است که خداوند نازل کرده است؟ دلیل حفظ قرآن از تحریف ظاهری و باطنی؟ قول به تحریف قرآن ، ادله شیعه برای نفی تحریف ، نقل روایات تحریف در بخاری و مسلم و... از جمله مطالب مطرح شده در کتاب می باشد که مصنف با ادله موجود ثابت می کند که قرآن بدون تحریف و همان کتابی است که خداوند بر پیامبر اسلام ص نازل کرده است.