جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان این پایان نامه فلسفه ی حج و اعمال آن از دیدگاه قرآن و سنت است که شامل پنج فصل به این ترتیب می باشد : فصل یکم : مفهوم و شرایط وجوب آن. معنی حج و تعریف آن، وجوب حج در قرآن و سنت، شروط وجوب حجة الاسلام. فصل دوم : فلسفه حج : 1- دین اسلام، دین انسان کامل 2- مساوات در اسلام 3- حج، نمایشی از سیر روحی انسان های کامل در مسیر تقرب به سوی خدا 4- حج و اتحاد 5- حج محل چاره جویی و حل مشکلات 6- کنگره حج، یک کنگره جهانی ( تفاوت کنگره حج با سایر کنگره ها) 7- حج و رجوع به طبیعت 8- حج و آیین جهانگردی 9- حج و جهاد 10- حج و پرورش معنوی. حج در قرآن و احادیث، گرایش مردم به کعبه، یک گرایش عادی نیست، و عبادت حج، جامع الامرین است. فصل سوم : فلسفه اعمال حج. فلسفه : میقات، احرام و تلبیه، فلسفه سعی میان صفا و مروه و نکته و رمز مکانی آن، وقوف در منا، رمی جمرات و قربانی، برداشت از آیات سوره حج در باب قربانی، فلسفه حلق و تقصیر. فصل چهارم : آداب حج : آداب پیش از فر سیدن حج، آداب در مراسم حج، آداب پس از حج، و آداب پس از بازگشت از حج. فصل پنجم : آثار فردی حج در احادیث و روایات و ، آثار اجتماعی آن که عبارتند از : 2-1- حج، تراکم قوای متکثره در نقطه واحده، و حج، سیر ارتقایی انسان به سوی عالم بالا است. 4-3- کعبه، ضامن بقای جامعه بشری و پناهگاه آن و خانه امن بشر است 5- حج، حق واجب خداست بر انسان و سپاسگذاری انسان به درگاه پروردگار است 6- حج، مایه قوت دین 7- کعبه، علم و نشانه اسلام 8- حج نابود کننده فقر و عصیان اجتماعی 9- تعطیل حج، مستلزم ضعف دین و استیلای کفار بر مسلمین است. واژه های کلیدی : 1- حج : قصد کرد، حج به زیارت کرد، با دلیل و حجت غلبه کرد، قصد طواف کعبه کردن، به زیارت کعبه رفتن، زیارت بیت الله در مکه که بر هر مسلمان بالغ و عاقل و تندرست اعم از مرد و زن بشرط داشتن استطاعت در تمام مدت عمر یک مرتبه واجب است. قاموس طبرسی می فرماید : آن در لغت به معنی قصد پی در پی و در شریعت قصد خانه خداست برای عمل. 2- تلبیه : پذیرفتن، اجابت کردن، لبیک گفتن در جواب کسی، لبیک گفتن در حج. 3- طواف : گرد چیزی گشتن، پیرامون چیزی گشتن، دور زدن، دور کعبه گشتن، رفت و آمد میان دو شیء را نیز طواف گویند که سعی بین صفا و مروه، دور زدن در اطراف آن دو نیست بلکه گردش میان آن هاست. 4- رمی : پرتاب کردن، انداختن. اعم از آنکه شیء باشد، مثل : تیر و سنگ و یا نسبت دادن چیزی به کسی باشد. راغب گوید : استعمال آن در دومی به طریق کنایه است. افکندن، تیر انداختن، سنگ انداختن. 5- سعی : کارکردن، کوشیدن، کوشش کردن(قصد کردن)، راه رفتن، دویدن، کوشید سعی کرد. 6- حلق : آرایش کرد، تراشید، اصلاح کرد. حلق : ترشید و اصلاح کرد، پرواز کرد و اوج گرفت و دور زد ، گلو ، راغب در مفردات گوید : اصل حلق به معنی گلو است و گویند : « حَلَقَه» یعنی گلوی او را برید سپس در قطع مو ( تراشیدن) بکار رفته است. 7- احرام : در حرم آمدن، آهنگ حج کردن، حرام آمدن چیزی، بر خود حرام کردن بعضی چیزها و کارهای حلال را چند روز پیش از زیارت کعبه و دو تکه جامعه نا دوخته که در ایام حج یکی را به کمر بندند و دیگری را به دوش می اندازند. 8- تقصیر : تقاصر، اظهار کوتاهی کردن، کوتاهی نمودن. 9- میقات : وقت، هنگام، وقت کار، جائی که برای اجتماع در آن تعیین وقت کرده باشند، مواقیت جمع و نیز محل احرام بستن حجاج، موضعی که حجاج در آنجا احرام می بندند. 10- قربان : در اصل مصدر است به معنی نزدیک شدن مثل : عدوان و نیز اسم به کار می رود مثل برهان و آن هر کار خیری است که بنده بوسیله آن بر خدا تقرب جوید چنانکه در مجمع و مفردات و اقرب الموارد گفته است. ع به ( فتح قاف) هر چیزی که بوسیله آن به سوی خداوند تقرب پیدا کند، آنچه در راه خدا تصدق کند مثل گاو، گوسفند و شتر که بکشند و گوشت آن را پخش کنند.

حج یکی از مهمترین و شکوهمندترین عبادتهای اسلامی است که دارای دو بعد ظاهری و باطنی می باشد. هر عملی در حج نکته ها و معارف فراوان و والایی دارد که هدف اصلی حج بوده و رسیدن به آن نیازمند دانایی و آموختن اسرار بی پایان حج است و در مجموعه حاضر سعی شده به این ضرورت مهم پرداخته شود. در آیات متعددی به اهمیت حج اشاره شده است و پیشوایان معصوم دین عظمت و جایگاه آن را در روایات فراوانی تبیین نموده اند در جامعه امروزی نیز بیانات ارزشمندی در وصف فریضه الهی حج از علماء و بزرگان دین موجود می باشد، که هر قسم به گونه بیان می نمایند : سفر حج معراج زائر و سیر او به سوی خداست بنابراین زائری که به اسرار حج آگاه نباشد حج کامل انجام نداده و اعمالش مطلوب نیست. گرچه حج یکی از فروع دین است اما با توجه به اسرار و رموز بی پایانی که در خود دارد تجلی گر اصول عقاید مسلمانان می باشد به گونه ای که رابطه ای تنگاتنگ بین این اصول و مناسک حج وجود دارد و می توان گفت حج تجسمی از اصول عقاید بوده و در برگیرنده دیگر فروع دین نیز می باشد. حج تنها مناسک ظاهری نیست ، بلکه سیر و سلوک باطنی و طی منازل روحانی است و هر یک از این منازل و مشاهد رازهای عرفانی ، اخلاقی ، تربیتی ، ارشادی خاص خود را در بر دارد و همین هاست که به حج معنا و روح می بخشد و دگرگونی اخلاقی و معنوی در زائر پدید می آورد . از سوی دیگر حج با تمام عظمتی که در خود جای داده است بدون زیارت امام? و اعلام ولایت به مقام شامخ ایشان امری ناقص بوده و حج حاجی زمانی کامل می گردد که به این مهم دست یابد . ویژگی این مجموعه نسبت به تحقیقات مشابه علاوه بر نوع تدوین و تقسیم بندی که در آن به صورت بدیع صورت گرفته این است که به دور از هر حاشیه و اضافه گویی به طور خاص به بیان اسرار حج پرداخته است. امید است که بتواند در جهت معرفت زائرین خانه خدا به خصوص نسل جوان، هر چند اندک مثمر فایده باشد .

به منظور ارتقای معنوی و شکوفایی اعمال فریضه ی عظیم حج، شناخت و معرفت اسرار و رموز این مناسک ضروری می نماید. در این مجموعه با سیری در آفاق نورانی قرآن و احادیث و سخن بزرگان به پیشینه،جایگاه، فلسفه و ابعاد حج پرداختیم. این مطالب در سه بخش، که هر یک دارای فصل های متعدد هستند، جمع آوری شده است. در ابتدا به بررسی چگونگی پیدایش کعبه، ویژگی های آن و این که چطور و چگونه مطاف قرار گرفت و نحوه ی شکل گیری و جایگاه و قلمرو وجوب و انواع حج، حج پیامبران و ائمه و نیز سرّ مقبولیت حج پرداخته شده است. در پایان بخش اول آثار شناخت اسرار بیان شده و در بخش بعدی اسرار و رموز اعمال این فریضه مهم،همچون:فلسفه ی احرام، تلبیه،طواف، سعی،وقوف،رمی،قربانی، حلق و تقصیر، تبیین شده است. در انتهای اثر، حج از بعد فردی و اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مد نظر قرار گرفته است. حج که تنها یکبار در زمان و مکانی شریف بر مستطیع واجب می شود،تنها عبادتی است که جامع چندین عبادت است و پیشینه ای به قدمت تاریخ دارد.این عبادت پر رمز و راز اگر مقبول خدای متعال قرار گیرد،علاوه بر اینکه درآخرت پاداشی جز بهشت ندارد،تأثیرات بسیار زیادی ازجمله:تطهیر روح،تربیت نفس و افزایش اعتماد به نفس، امیدواری بیشتر ،تندرستی،افزایش نشاط، کاهش تکبرو افزایش صبر،دوستی با انسان های بزرگوار،آشنایی با مشکلات جهان اسلام،انتشار اسلام و تشیع،افشاء نقشه های استکبار،اتحاد و انسجام اسلامی،اقتدار و بی نیازی مسلمین،تزکیه مال،افزایش رزق و روزی، ایجاد فرصت های شغلی، ریشه کن شدن فقر در جوامع مسلمان و...خواهد گذاشت. مسلماً ازعلل وجوب حج، دستیابی به ثمرات متعدد آن است. بدیهی است آگاهی داشتن از اسرار و فلسفه حج در مراحل متعدد و گوناگونِ این فریضه ی عظیم الهی، به تأثیرگذاری هر چه بیشتر آن کمک خواهد کرد.

در قسمتهاى پيشين اين مقاله، به تفصيل پيرامون ابعاد مهم حج از جمله: بعد معنوى و عرفانى، بعد فرهنگى و بعد سياسى سخن گفتيم. در بعد سياسى نيز مباحثى از جمله منافع حج، حج عامل قيام، برائت از مشركين در حج، حج و حكومت اسلامى را مطرح نموديم. اينك بررسى ابعاد ديگر حج از نظر خوانندگان گرامى مى گذرد.