جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مکتب‌های نوپدید دینی، پدیده‌هایی نوظهور هستند که تلاش دارند مفاهیم نهانی، باطنی، تغییرناپذیر و حتی جاودانی ادیان و مشرب‌های عرفانی را از منظری باز تعریف کنند که آن مفاهیم بدون اتصاف به سنت دینی و عرفانی خاص یا حتی با نیم‌نگاهی به سنت دینی خاص، لباسی صددرصد جدید بر قامت بپوشانند، لباسی که در بسیاری از موارد به ناچار متجانس با آن قامت هم نباشد. انسان یکی از این مفاهیم و زمینه‌ها است؛ چراکه از سویی در ادیان ابراهیمی، انسان بر صورت خدا آفریده شده و مجمع صفات الوهی است و از سوی دیگر به دلیل اهمیت موضوع، نقطه‌ی ضربه‌پذیر این ادیان نیز به حساب می‌آید؛ چراکه انسان‌شناسی مکتب‌های نوپدید دینی و ادعاهای ناظر به آن زمینه‌های خوبی را برای مفروض‌های جدید این مکاتب فراهم می‌آورد، از این‌رو شاید با محدود‌کردن بحث به یکی از سنت‌های دینی و برگرفتن یکی از مشرب‌های عرفانی ناظر به آن سنت دینی، قیاس و تحلیل مدعای فوق به لحاظ مقدماتی امکان‌پذیر شود. مقاله فوق با برگرفتن دین اسلام و سنت عرفانی پایه‌ریزی‌ شده توسط یکی از بزرگترین عارفان مسلمان (شیخ اکبر محی‌الدین ابن‌عربی (570 – 638 ق)) تلاش دارد شاخصه‌های کلی انسان‌شناسی عرفانی - آنهم به نحوی مقدماتی در این دستگاه معرفتی - را بازنمایی کند و در قیاس کلی با یکی از مکتب‌های نوپدید دینی یعنی جنبش پتانسیل انسانی، انحراف‌های موجود در این مکتب را با تکیه بر برخی مصادیق روانشناسانه و عرفانی ارائه کند.