جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق برآن است که با توجه به آیات قران کریم و دیگر منابع اسلامی به بررسی تحلیلی مسئله قساوت قلب از دیدگاه قران و روایات بپردازد. ضمن بیان تحلیلی وروشن از ابعاد مختلف درمورد قساوت قلب بااستفاده ازآیات وروایات ،اهمیت این تحقیق مشخص می شود . این پژوهش برآنست تابا استفاده از آیات وروایات به بحث تحلیلی درمورد قساوت قلب ،بررسی معنای قلب وقساوت درقران وروایات ،بررسی معنای قساوت ،بررسی عوامل قساوت ،بررسی درمان قساوت و...واهمیت وضرورت آن با استفاده از آیات قران وروایات بپردازد . روش تحقیق این پژوهش باتوجه به امکانات وهدف تحقیق روش توصیفی- تحلیلی است . پس از گردآوری اطلاعات از منابع و مآخذ مختلف روایی وقران کریم وتجزیه وتحلیل آنها نتایج زیر حاصل شده است : قساوت قلب حالتی است روحی وروانی که درآن قلب انسان به علت انجام اعمال خلاف دین و خلاف دستورات الهی ،واعمال منافی اخلاق ،دیگر حالت پذیرش حق وحقیقت درآن از بین می رود ،نسبت به گناه خشنود واز اعمال صالحه دور می شود ،مناظر رقت آور مثل دیدن مظلوم وگرسنگی یتیم و...هیچ نوع تغییری در اوحاصل نمی کند وصاحب چنین قلبی را خدا وعدۀ دوزخ داده است . قساوت یک بیماری روحی است ، یعنی ارثی نیست بلکه اکتسابی است و آن براثر اعمال خود شخص به وجود می آید.قساوت براثر یک سری عوامل به وجود می آید که قران کریم وروایات برای درامان نگه داشتن انسان ازآن این عواملی را بیان داشته اند .این عوامل عبارتند از : تکذیب آیات الهی ،غفلت، هوا پرستی ، ضلالت وعدم پذیرش اسلام، پیمان شکنی ، لجاجت در شرک ، کثرت گناه ، طول اَمل ،ظلم، ترک عبادت ، حرامخوری، پرخوابی ، پرخوری ، خاک ریختن بر قبر نزدیکان و... قساوت قلب همانند هربیماری روحی دیگر یک سری آثار وعواقب رادرپی داردکه شخص قاسی را به دوزخ درخواهد آورد .بعضی از این آثار عبارتند از : تحریف کلام الهی ،فراموشی نعمتهای خداوند ، القای فتنه در قلب به وسیلة شیطان، عدم خشوع در برابر خداوند، عبرت نگرفتن ، جمود العین ، دوری از خدا، شقاوت ، عدم استجابت دعا ، عقوبت دردناک ، مانع شدن از ریزش باران ، فراموشی علم ، محروم شدن ازرزق وروزی و... قساوت قلب خود مصادیقی دارد که به عنوان اشخاص وگروههای قاسی القلب از آنها یاد شده از جمله : ابوجهل ، ابولهب وفرزندانش ، منافقان، مشرکان ، اهل کتاب (یهود ونصاری)، اهل جحود وعناد از کفر. این بیماری بدون درمان نیست وباتوجه به اهمیت آن ،راههای پیشگیری ودرمان آن ازسوی قران کریم وروایات اسلامی بیان شده ،بلکه انسان بتواند به سعادت برسد.بعضی از راههای درمان عبارتند از : ذکر خدا ،دوری از گناه، یاد مرگ ، توجه به علم خدا وند، اشک ریختن ، نماز خواندن ، همنشینی با صالحان وعالمان ، رعایت حال قلب در مواقع مختلف، خوردن بعضی از غذا ها ومیوه ها ، موعظه ، تاریخ گذشتگان وتحولات روزگار ، سخنان تازة حکیمانه و...

در محیطی که موجبات غفلت از خدا و روز حساب بیشمار است و مردم بی خبر از عواقب شوم گنهکاری در وادی طغیان و عصیان شتابان می روند و با دست خود، تیشه به ریشه ی سعادت و شرف انسانی خود می زنند و عاقبت و منتهی الیه این زندگی گناه آلوده سر از عالمی سراسر ظلمت و وحشت در آورده و خود را معذب به عذاب سوزان خدا می سازند، در چنین محیطی وظیفه ی انسانی و اسلامی هر مسلمانی ایجاب می کند تا آنجا که ممکن است به هر وسیله ای در بیداری خود و جامعه کوشا باشد تا به سعادت نهایی برسد. آنچه در این سطور می خوانیم بصورت اجمال در فصل اول غرض از خلقت انسان و هدف نهایی انسان بیان می شود و همچنین انواع قلبها و حالات آن و ویژگی قلبها اشاره شده است . فصل دوم شامل تعریف قساوت و ویژگی قلب قسیّ و آثار گناه در دل و ویژگی های قلب قسی و همچنین نشانه نخستین درجه ایمان و ... پرداخته شده است که از آیات و روایات استفاده شده است. فصل سوم شامل عوامل ایجاد قساوت که شامل موضع گیری در برابر انبیاء الهی ، پیمانشکنی ، جدایی و دوری از مکتب وحی غفلت ، اصرار بر گناه، پرگویی، خوردن حرام و ... بیان شده است. فصل چهارم : آثار شوم بیماری بیان شده است که بدبختی جامعه از همین بیماری می باشد و همچنین در مورد خطر بیماری بحث شده است تا در بیدار ساختن مردم غافل و به هوش بودن انسانها کمکی شود و دلی بیدار گردد. فصل پنجم: راههای نورانی ساختن دل و رهایی از بیماری قساوت بیان شده است که از حوادث و آثار این بیماری مطلع و بیدار شده و به حال خود توبه کنند و ظلمت غفلت را از فضای جان بزدایند تنبهی پیدا کنند و در عاقبت شوم این زندگی آلوده خود بیندیشند و تا فرصت باقی است به اصلاح خود بپردازند و این ندای آسمانی قرآن را مکرر برخود و خاندان خود تلقین نمایند. « أَ لَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ ءَامَنُوا أَن تخْشعَ قُلُوبهُمْ لِذِکرِ اللَّهِ وَ مَا نَزَلَ مِنَ الحَْقّ ِ وَ لا یَکُونُوا کالَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَب مِن قَبْلُ فَطالَ عَلَیهِمُ الأَمَدُ فَقَست قُلُوبهُمْ وَ کَثِیرٌ مِّنهُمْ فَسِقُونَ » آیا هنگام آن نرسیده که گرویدگان ( ظاهری) دلهایشان به یاد خدا خاشع گردد و به انچه که از حق نازل شد بدان توجه کنند و مانند کسانی که پیش از این برایشان کتاب آسمانی تورات فرود آمد نباشد که دوره طولانی بر آنها گذشت و قلوب آنها زنگ قساوت گرفت و بسیار فاسق و خارج از وادی حق گشتند . آری! وقت آن رسیده و اینک گوش به فرمان حق باشید. حاصل گفتار این شد که اموری چند از مظاهر تمدن مادی در زندگی ما مسلمانان راه یافته و موجب پیدایش بیماری مهلک قساوت دل در مردم گشته است و یک نوع حالت صلابت و غلظت و سنگ دلی در جان ها پدید آمده و اهلیت تفهم و تأثر از مذاکرات معنوی و روحانی از قلب ها رخت بر بسته است بطوری که نه از، شنیدن آیات آسمانی قرآن تکان می خورند و نه از مواعظ آن گویی به فرموده ی قرآن حکم، از تخته سنگی کوهستانی نیز سخت تر گشته اند. « ثُمَّ قَست قُلُوبُکُم مِّن بَعْدِ ذَلِک فَهِیَ کالحِْجَارَةِ أَوْ أَشدُّ قَسوَةً » آری! این حال، حال قساوت است و بیماری مهلک بشر نطفه ی شقاء و بدبختی و هلاک ابدی ا نسان است که انسان را بسوی عذاب دردناک و سوزان منتهی می کند. «وَ مَنْ أَحْسنُ قَوْلاً مِّمَّن دَعَا إِلی اللَّهِ وَ عَمِلَ صلِحاً وَ قَالَ إِنَّنی مِنَ الْمُسلِمِینَ » کیست خوش سخن تر از آن کس که به سوی خدا بخواند و کردار نیک از خود نشان داده و بگوید من از تسلیم شوندگانم.

این پایان نامه تفسیری موضوعی درباره فلاح و خسران و بیان اوصاف و عواقب خاسران و رستگاران به شمار می رود. نویسنده در آغاز کلیاتی را در مورد چگونگی بهره برداری از قرآن آورده و آن گاه به تطبیق آن کلیات بر مبحث خسران و فلاح پرداخته است. از دیدگاه وی هر یک از واژه های قرآنی حاوی پیامی ویژه است که با دیگر پیام واژه های مشابه متفاوت است. به نظر او واژه فلاح بر نوعی رشد معنوی دلالت دارد و خسران چیزی فراتر از ضرر، یعنی سوختن سود و سرمایه است. بنابراین خاسران کسانی اند که سود و سرمایه را یک جا از کف داده اند و دچار یک نوع حرمان ابدی شده اند. نویسنده در بخش پایانی، به بیان راه های نیل به رستگاری و نجات از خسران پرداخته و راهنمایی های قرآن را در این باره یادآور شده است.

پایان نامه حاضر در نه فصل با این موضوعات به بررسی سیمای زیان کاران در آیات قرآن و روایات معصومین(ع) پرداخته است: معنای خسران و ضرر و تفاوت های آنها، سیمای خاسرین مانند فاسقان و پیروان شیطان و مصادیق خسران مبین در قرآن، خسران در دنیا و آخرت، خسران در دنیا، خسران در آخرت، عوامل خسران و زیانکاری از جمله کفر و شرک، مؤمنان صالح به عنوان کسانی که در مقابل خاسرین قرار دارند، عواقب خسران در قیامت.

مباحث این پایان نامه عبارتند از: مفهوم خسران درلغت، اقسام خسران، عوامل خسران، مراتب و درجات خاسرین، حالات انسانهای خاسر در دنیا، حالات انسانهای خاسر در آخرت و عوامل جلوگیری ازخسران.

مباحث این پایان نامه در هشت بخش با این عنوان ها آمده است: بخش اول، کلیاتی درباره یِ خسران: معانی لغوی و اصطلاحی خسران، دیدگاه هایِ موجود در مورد خسران; بخش دوم، حوزه هایِ خسران: خسران نفس، مصادیق خاسران در قرآن، خسران خانواده، خسران اجتماع; بخش سوم، تعابیر گوناگون خسران در قرآن: خسران مبین، خسران دنیا و آخرت، خسران حقیقی; بخش چهارم، شناخت خاسران و ویژگی هایِ آنان; بخش پنجم، عوامل خسران: عوامل درونی، عوامل بیرونی; بخش ششم، آثار و نتایج خسران در دنیا و آخرت; بخش هفتم، زمان بروز و ظهور خسران: هنگام نزول عذاب، روز قیامت، ظهور امام زمان(عج); بخش هفتم، راه هایِ جلوگیری از خسران.