جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اخلاق و تربیت اخلاقی یکی از نیازهای ضروری برای زندگی اجتماعی در جوامع بشری است. زیرا بدون اخلاق و تربیت اخلاقی انسان توانایی زندگی کردن در کنار یکدیگر را نخواهند داشت به همین دلیل حتی جوامع پیشرفته هم بدون اخلاق و تربیت اخلاقی ادامه زندگی را مشکل می‌دانند. مکاتب مختلف و جوامع مختلف بشری با توجه به نوع جهان‌بینی خود رویکرد متفاوتی به تربیت اخلاقی انسان دارد. در بین رویکردهای مختلف موجود درزمینه? تربیت اخلاقی، رویکرد دانشمندان مسلمان عقل محور مانند فارابی، خواجه طوسی و فیض، در این پژوهش موردتوجه قرار گرفت. هر یک از رویکردهای این دانشمندان به‌نوعی دارای صبغه دینی است؛ زیرا هدف نهایی آن‌ها از تربیت اخلاقی رساندن انسان به سعادت و سعادت نیز نزد آنان همان قرب الهی است. راه رسیدن به سعادت را هر سه دانشمند با اتفاق‌نظر ایجاد فضایل اخلاقی عفت، شجاعت، حکمت و عدالت می‌دانند و بر این عقیده‌اند تا در پرورش قوای نفس اعتدال ایجاد نشود امکان رسیدن به فضیلت و سعادت وجود ندارد. بنابراین برای تربیت صحیح اخلاقی توصیه می‌کنند که به حد وسط در پرورش قوا باید توجه شود، در غیر این صورت نه‌تنها فضیلت اخلاقی ایجاد نخواهد شد، بلکه رذیلت‌های اخلاقی در نهاد بشری به حد اعلی خود می‌رسند که جبران آن برای انسان سخت خواهد شد. در پایان این پژوهش کتب دین وزندگی دوره متوسطه بر اساس میزان توجه به شاخص‌ها و روش‌های تربیت اخلاقی موردنظر فارابی، خواجه طوسی و فیض کاشانی مورد تحلیل قرار گرفت.میزان اشاره به هر یک از فضایل چهارگانه(عفت،شجاعت،حکمت و عدالت) بدین شرح به دست آمد: در پایه اول به ترتیب %11.69، %13.9، %26.78، در پایه دوم %20.16، %16.88، %26.22 و درپایه سوم %18.42، %15.31، %23.17. با توجه به این که قوای شهویه و غضبیه در مراحل اول زندگی از سرعت رشد بیشتری برخوردار است که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد تا تعدیل گردد؛ اما نتایج نشان می دهد که میزان توجه به این فضایل با رشد افراد رابطه معکوس دارد. همچنین با توجه به تحقیقات انجام شده توسط محققین در ارتباط با روندافزایش سالانه مشکلات اخلاقی در جامعه و مقایسه آن با میزان توجه به مقوله تربیت اخلاقیدر کتب دین و زندگی دوره متوسطه کهبه طور مستقیم رسالت تربیت اخلاقی را بر عهده دارد، مشخص شد که میزان سازواری مطالب درسی کتب دین وزندگی این دوره تحصیلی با شاخص‌ها و روش‌های موردنظر بسیار اندک است. به‌عبارت‌دیگر به کسب فضیلت‌های اخلاقی و روش‌های کسب آن با توجه به مراحل مختلف رشد، در پایه‌های تحصیلی این دوره توجه کافی نشده است.