جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهمسأله‎ی وصایت و خلافت از انبیا، یکی از مسایل جنجالی و مهم در جهان اسلام است که اختلاف در آن تا به حال تبعاتی جبران نا پذیر داشته است. از اینرو، قاعده و قانون این مسأله را با مراجعه به قرآن، روایات ودیدگاه متکلمان مورد بررسی قرار دادیم، تا شاید در جهت کاستن از آن تبعات موثر افتد. بنابر روایات و بعض نقل های تاریخی اوصیای انبیا کسانی هستند که بعد از انبیای صاحب شریعت امر هدایت مردم را به عهده دارند. براساس نقل ایندو منبع، هر نبی ملزم به وصیت بوده و از برخی اوصیا؛ مانند شیث، یوشع بن نون، شمعون بن صفا و علی بن ابی طالب علیه السلام نام برده اند. در قرآن از این عنوان( وصایت انبیا) خبری نیست، ولی شواهد و قرائن فراوانی در این کتاب مقدس بر تأیید وصایت انبیا وجود دارد. عمدۀ آن قرائن و شواهد این است که امامت و خلافت به خاطر تحقق حاکمیت إلاهی و اتمام حجّت استمرار دارد. استفادۀ وصایت از این قرائن و شواهد به این صورت است که خداوند نبوت و امامت را در خاندان نوح و ابراهیم علیهما السلام قرار داده است. معنای این سخن این است که هیچ وقت بار امامت و نبوت زمین نمی‎ماند. کسانی که برای تحمّل نبوت و امامت برگزیده می‎شوند؛ یا به انتخاب مستقیم و بی واسطه است یا با انتخاب با واسطه( یعنی آن کسی خود اول به نبوت یا امامت برگزیده شده است نبی یا امام بعد خود را تعیین می‏کند). از صورت دوم، در روایات به وصایت تعبیر شده است. از اینرو، اوصیای انبیا یا نبی است یا امام. به همین جهت وصایت در روایات برای انبیا قانون ثابت إلاهی شمرده شده است و از اوصیا به خلفاءالله، حجّت إلاهی، امام، ولی و هادی تعبیر شده است. از ویژگی‏های دیگری که در روایات برای اوصیا بیان شده است عصمت و علم فرا بشری است. متکلمان شیعه، سلسله وصایت را قبول دارند و آن را مانند نبوت مقتضای حکمت خداوند می‎دانند و اوصیا را امام و حجّت خدا و وظیفه‎ی آنان را هدایت، پاسداری از دین و شریعت، نظارت برکردکار و افکار مردم. از اینرو، به لزوم و استمرار وصایت قائلند. در روایات برای لزوم واستمرار وصایت؛ جهات متعددی ذکر شده است؛ از جمله در نظام درتشریع حفظ دین، هدایت طالبان هدایت و اتمام حجّت برای معاندان و در نظام تکوین، واسطه‎‏ی دریافت فیض و رحمت خداوند است. لزوم استمرار وصایت مستفاد از آیات قرآن تحقق حاکمیت إلاهی و اتمام حجّت است. کلید واژه‎ها : بررسی‎کلامی، وصی و وصایت، امام و امامت، خلیفه وخلافت، ولی وولایت، حجّت، انبیا و نبوت.

ولایت یکی از اصول دین اسلام است و در تصوّف به معنای قیام عبد به حق در مقام فنای از نفس است، بر این اساس، بزرگان طریقت مولویّه هم به این موضوع پرداخته اند؛ طریقتی که در واقع، یکی از مشهورترین طریقت های عرفان اسلامی در قرن هفتم هجری است که در قونیه رشد و نمو یافته است.در این رساله، بررسی همه جانبه دیدگاه بزرگان طریقت مولویّه پیرامون موضوع ولیّ و ولایت مدّ نظر بوده که به طور کلّی ابتدا به جایگاه ولیّ و ولایت در متون اسلامی و عرفانی و سپس به آشنایی با بزرگان مولویّه پرداخته و در ادامه به مبحث ولیّ و ولایت در آثار فارسی بزرگان مولویّه توجّه شده است. در بخش بررسی دیدگاه های بزرگان طریقت مولویّه، موضوعاتی از قبیل: ضرورت وجود اولیاء، نحوه ارتباط با اولیای الهی، مراتب اولیاء، خصوصیّات مختلف اولیای الهی و مباحث دیگر بررسی شده است.بزرگان طریقت مولویّه با نگاهی دقیق، زوایای پنهان موضوع ولیّ و ولایت را آشکار کرده اند. آنان اولیاء را منوّر به نور حق می‌دانند که جایگاهی غیر قابل قیاس با دیگران دارند. بزرگان مولویّه، دارای عقایدی واحدند و همه آن ها نظرات یکدیگر را تأیید می کنند، البتّه ممکن است که گاهی در نوع بیان و شیوه نگرش، با هم متفاوت باشند، امّا این به معنای اختلاف در اندیشه آنان نیست؛ بلکه با مطالعه آثارشان، اتّفاق نظر در بین آراء و تفکّراتشان نمایان می گردد.