جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شیخ نجم الدین کبری (540 – 618ق) بنیانگذار طریقه صوفیه کبرویه یکی از شخصیت های کم نظیر در تاریخ تصوف ایران محسوب می شود که تأملات او در حوزه های انسان شناسی ، شناخت نفس و راه های مبارزه با آن بسیار حائز اهمیت است ، او که در دوره خود و در میان هم مسلکانش عالمی صاحب حال و مکاشفه و مشاهده در ملکوت و لاهوت بوده است در بحث پیرامون نفس گونه های مختلف خواطر نورانی و ظلمانی که در درون انسان جریان دارد را مورد بررسی قرار می دهد ، نزد او انسان که جوهره الهی دارد در این زندگی خاکی خود به ناچار جامه به جامه شیطان دوخته است ، او شیطان را بسیار قرین و موافق با نفس می داند که با سریان آتش هوا ، شهوت و شیطنت به حرکت در می آید ، او اعتقاد دارد در ساحت وجودی انسان یک سری صفات الهی و شیطانی درگیر است و شیطان را آتشی ناپاک و درونی می داند که همواره برای بقای خود نیازمند انسان است و انسان نیز اسیر هواهای نفسانی و این راهزن پلید نفس را تا زمانی که ناپاک باشد می فریبد و تحریک می کند . به اعتقاد شیخ انسان در دنیا خود حقیقی اش را گم کرده است و در حالت کوری به سر می برد مگر اینکه در مبارزه با نفس پرده از چشمان او برافتد اگر چه به باور او هیچ گوهری جز هم جنس خود را نتواند دید اما در راستای برونآمدن از کوری ، نجم الدین مبحث "غیبت" را مطرح می کند ، حالتی برخاسته از تصفیه وجود که سالک را قادر می سازد تا برخی از حقایق پنهان عالم را مشاهده کند. و حاصل آنکه آنکس که بمیرد به ارادت از صفات نفسانی و اوصاف ظلمانی که در شجره انسانیه است زنده گردانیده شود به حیات حقیقی و جاودان که فساد در آن راه ندارد.واژه های کلیدی : شیخ نجم الدین کبری ، نفس ، شیطان ، سیر و سلوک ، عرفان ، مراتب نفس