جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده : سنت پس از قرآن، دومین منبع استنباط احکام و معارف دین برای مسلمانان است. در میان منابع روایی شیعه کتاب «تهذیب الاحکام» اثر شیخ الطائفه محمد بن حسن طوسی یکی از منابع اصلی و از «کتب اربعه» است که مهمترین مجموعه های روایی شیعه را تشکیل می‌دهند. کشف مقصود روایات و چگونگی شرح و نقد آنها از مهمترین علوم مربوط به حدیث‌شناسی است که در اصطلاح علوم حدیث «فقه الحدیث» نامیده می‌شود. بررسی روشی که محدثین بزرگ در این شرح و نقد بکار برده اند می‌تواند در ارائه راهکارها و روشهای درک مراد روایات و شرح و نقد آنان بسیار راهگشا باشد. بر کتاب «تهذیب الاحکام» چندین شرح نوشته شده که یکی از آنها کتاب «ملاذ الاخیار» اثر علامه محمد باقر مجلسی است.در این مجموعه برآنیم تا با بررسی این شرح گرانقدر، روشهای علامه مجلسی در شرح و نقد احادیث را ارائه کنیم. این پژوهش در سه فصل اصلی، به علاوه پیشگفتار و خاتمه تدوین گشته است. در فصل نخست با عنوان زندگی‌نامه‌ها و آثار به معرفی اجمالی شیخ مفید و کتاب «المقنعه»، شیخ طوسی و کتاب «تهذیب» و علامه محمد باقر مجلسی می‌پردازیم. در فصل دوم با عنوان درآمدی بر علم فقه الحدیث به تعریف این علم و جایگاه آن در علوم حدیث اهتمام می‌ورزیم. فصل سوم با عنوان روشهای فقه الحدیثی علامه مجلسی در ملاذ الاخیار بخش اصلی این پژوهش را تشکیل می‌دهد. این فصل شامل دو بخش است: روشهای بیرونی و روشهای درونی. منظور از روشهای بیرونی روشهایی است که در آنها از عوامل خارج از خودِ حدیث در شرح و نقد آن استفاده می‌شود. این روشها عبارتند از: عرضه بر قرآن، عرضه بر سنت قطعی، عرضه بر عقل، عرضه بر مسلمات علمی و تجربی، عرضه بر مسلمات تاریخی، توجه به فضای صدور حدیث، توجه به اصل تقیه و در نهایت بررسی سند حدیث و نقد رجالی آن. اما روشهای درونی روشهایی است که در آنها از متن حدیث و عوامل درونیِ آن، در شرح و نقد روایت بهره می‌بریم. این روشها عبارتند از: بررسی لغوی حدیث، بهره از دانش صرف و دانش نحو، توجه به علم بلاغت، توجه به تصحیف و افتادگی در متن، توجه به نقل به معنا در روایات و تاویل حدیث در صورت نیاز. در هر بخش پس از بحث نظری نمونه هایی از کتاب «ملاذ الاخیار» ارائه می‌شود.