جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مفهوم هویت به معنای درک نسبتاً پایدارهر شخص از کیستی و چیستی خود در ارتباط با افراد و گروه‌های دیگر تعریف شده است که از طریق تعاملات اجتماعی فرد با دیگران در فرآیند اجتماعی شدن کامل می‌شود. به طور کلی هویت به دو بعد هویت فردی و هویت جمعی تقسیم می‌شود. مبنای اصلی هویت فردی تمایز از دیگران و مبنای اصلی هویت اجتماعی شباهت با دیگران است. هویت فردی به نظام شخصیت هر فرد تکیه دارد و شامل ویژگی‌های فردی و نقش‌های خاص هر فرد در زندگیش می‌شود. اما هویت جمعی انتساب یا عضویت فرد را در یک جمع یا گروه خاص نشان می‌دهد. هویت جمعی در پاسخ به ما کیستیم و چیستیم؟ و گروه‌های دیگر کیستند؟ مطرح می‌شود. این هویت تمایز جمعی از افراد را از جمعی دیگر نشان می‌دهد. هویت قومی، هویت طبقاتی، هویت دینی، هویت ملی و هویت فرهنگی مصادیقی از هویت جمعی هستند.برخوداری از دین و تعالیم مذهبی مشترک پایبندی و وفاداری به آن و اعتقاد و تمایل به مناسک و آیین‌های مذهبی فراگیر، در شکل دهی به هویت اجتماعی بسیار موثر است. امروزه هویت دینی یکی ازمهم‌ترین اجزاء هویت اجتماعی و یک منبع مهم اولیه هویت بخشی و معنا بخشی به بسیاری از مردم دنیاست. اسلام به عنوان یک دین الهی شاخص‌های یک هویت موفق را برای افراد تبیین کرده است. این شاخص‌ها را می‌توان از بین آیات قرآن و سخنان پیامبر مکرم (ص) اسلام دریافت کرد. هدف از پژوهش حاضر، ارائه تعریفی از هویت زن مسلمان با توجه به معیارهای دین مبین اسلام و بررسی میزان به تصویر کشیده شدن این هویت توسط سینمای دهه هشتاد ایران است. بدین منظور ابتدا مولفه‌های هویت زن مسلمان از بین آیات قرآن کریم و احادیث پیامبر مکرم اسلام (ص) اخذ گردیده و بعد از آن به دنبال این هویت در بین فیلم‌های سینمایی بوده‌ایم. چارچوب نظری این تحقیق مشتمل بر نظریه برجسته‌سازی رسانه و مبانی جامعه شناسی شناخت می‌باشد. تحقیق حاضر از نوع تحلیل محتوای کمّی می‌باشد. نمونه این تحقیق 94 فیلم از بین467 فیلم اکران شده دهه هشتاد بوده است که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شده‌اند. ابزار تحقیق، چک لیست محقق ساخته است و یافته های تحقیق توسط نسخه 16 نرم افزارspss سنجیده شده است. اعتبار تحقیق از نوع صوری می‌باشد و پایایی تحقیق با ضریب اسکات سنجیده شده است و رقم 79.2 بدست آمده است.نتایج تحقیق نشان می‌دهد سینمای ایران نقش مثبت و موثری در ارائه هویت زن مسلمان به جامعه نداشته است.بین دو نیمه‌ی دهه‌ی هشتاد از نظر ارائه پیام‌های هویتی تفاوت معناداری دیده نشده است. بیشترین پیام ارائه شده در حوضه ی زن و خانواده بوده است.

گرچه در گذشته به « روش شناسی » کمتر توجه ‌شده است، اما امروزه یکی از مسائل مهم و ضروری علوم است. اهمیت آن در ارتباط با علم تفسیر، که با کلام و سخن خداوند سر و کار دارد، البته ضرورت بیشتر دارد، چرا که دستیابی به روش درست تفسیر، جز با جدی گرفتن روش شناسی تفسیر ممکن نخواهد بود. ضرورت روش درست تفسیر زمانی آشکار می‌شود که بدانیم پیامبر اکرم(ص) تفسیر به رأی را با وجود دستیابی به حق، باطل اعلام کرده است، یعنی مهم روش درست تفسیر سخن خداوند است. این پایان‌نامه با عنوان « روش شناسی تفسیر سوره قیامت در پانزده تفسیر منتخب»، در مقطع کارشناسی ارشد، تلاشی در جهت توجه به این موضوع است. تلاشی که بتواند با شناخت مبانی و مستندات تفسیری تفاسیر منتخب، ملاک و میزانی برای تمایز روش تفسیری از گرایش تفسیری ارائه دهد. در فصل اول، روش‌ها و گرایش‌های تفسیری و همچنین تفاسیر منتخب را با بیان ساده و روشن ارائه دادیم. در فصل دوم نکات مهم تفاسیر منتخب در تفسیر سوره قیامت را تحت چهار عنوان قرائت، مفردات، قواعد ادبی و تفسیر مشخص کردیم. اما در فصل سوم با استفاده از قواعد روش شناسی تفسیر قرآن به نقد و بررسی تفاسیر منتخب در تفسیر سوره قیامت پرداختیم، و در پایان میزان کاربرد روش‌ها و گرایش‌های تفسیری در تفسیر سوره قیامت را آوردیم.

این پژوهش با موضوع بررسی سند و روایات موجود در تفسیر کنزالدقائق و بحر الغرائب، به هدف آشنایی هرچه بیش‎تر با این تفسیر گران‎قدر به عنوان یکی از مهم‎ترین تفاسیر اثری قرن دوازدهم، و نیز بررسی روایات تفسیری و اعتبارسنجی سند و محتوای آن‎ها در محدوده سوره حجرات می‎باشد.منابع مورد استفاده در این پژوهش، عمدتا در دو دسته منابع اصلی رجالی شیعه و منابع روایی و تفسیری، جای می‎گیرند. بررسی اسناد و محتوای 105 روایت ذیل تفسیر این سوره در دستور کار قرار گرفت. فصل‎بندی، بر اساس تقسیم آیات سوره بر حسب موضوعات آن بوده است. بر این اساس فصل دوم، روایات مربوط به آیات 1 تا 6، به موضوع پیشی نگرفتن بر خدا و رسول او است، فصل سوم، روایات ذیل آیات 6 تا 12، با محوریت آداب اجتماعی جامعه مسلمانان است؛ آدابی که باعث قوام و ثبات جامعه اسلامی می‎شود. فصل چهارم نیز در بردارنده روایات ذیل آیات 12 تا 18 است که به موضوع وحدت و اتحاد جامعه اسلامی می‎پردازد و سپس ایمان و اسلام و شاخصه‎های ایمان را معرفی می‎نماید.در مجموع در این پایان‎نامه روایات شان نزول، و تمام روایانی که مرحوم مشهدی در ذیل سوره حجرات گرد آورده مورد بررسی سندی و محتوایی قرار گرفته و سند روایات مرسل بازسازی شده‎اند.به طور کلی، از تحقیقات انجام شده این نتایج حاصل شد: مرحوم مشهدی تمام سعی خود را در جمع روایات ائمه اطهار?، به کار گرفته و دقت نظر فراوانی در این امر داشته است و روایاتی را که گرد آورده است‎، اگر چه برخی از حیث سندی ضعیفند؛ اما مضمون قابل قبولی دارند.با توجه به قرائن، ظاهرا مولف این تفسیر، مرحوم مشهدی، روایات این محدوده را از مهم‎ترین و اصلی‎ترین منبع روایی آن، یعنی تفسیر نور الثقلین نقل کرده است(اگر چه از از منابع دیگر نام برده). البته چند مورد انگشت شمار را از تاویل الآیات الظاهره، تفسیر فرات کوفی و اصول کافی نقل نموده است. در مورد اسناد روایات باید گفت که علی‎رغم آن‎که گفته شده این کتاب به جهت ذکر اسناد بر کتاب نور الثقلین مزیت دارد؛ اما در محدوده سوره حجرات حتی یک مورد یافت نشد که این سخن را تایید نماید، اسناد تمام روایات بدون تفاوت، همانند نور الثقلین بیان گردیده‎اند.منبع اصلی مولف تفسیر در شرح آیات، تفسیر انوار التنزیل بیضاوی بوده است و موارد اندکی در جمع اقوال تفسیری را از تفسیر مجمع البیان مرحوم طبرسی سود جسته است. در این بخش نیز، گویا ایشان به دلیل پذیرش آراء بیضاوی و علاقه به ایشان، دقیقا مطالب تفسیر ایشان را نفل نموده‎اند و تنها در یک مورد (در سبب نزول آیه ششم)، شاهد عبارتی کوتاه از مرحوم مشهدی در جمع بین دو روایت سبب نزول، هستیم که در جای خود از آن بحث شده است .

بررسی نظریه قرآن‌کریم درباره نسبت دین و اخلاق، به استنباطِ پاسخ قرآن‌کریم به مساله‌ رابطه دین و اخلاق می‌پردازد و روشِ این بررسی تحلیلی است. هدف از این بررسی بهره‌گیری از نتایجِ آن در مطالعاتِ فقهی و تنظیمِ برنامه‌هایِ تربیتی است. مطالعه شواهدِ قرآنی نشان می‌دهد که دین از منظرِ معناشناختی، رابطه‌ای نزدیک با اخلاق دارد و واژه «الله» به عنوانِ واژه مرکزی در حوزه دین، با مفاهیمِ اخلاقی گره خورده است. همچنین مطالعه شواهدِ قرآنی نشان می‌دهد که دین از منظرِ معرفت‌ شناختی وابسته به اخلاق است و بسیاری از شرایع ریشه در اخلاق دارند اما از منظر غایت شناختی، دین تکمیل کننده اخلاق است. غایتِ نهایی دین تامینِ آرامشِ قلبی انسان است که بدونِ اخلاق ممکن نیست.آیاتِ قرآن‌کریم از وابستگی مفهومی اخلاق به دین دفاع نمی‌کنند و می‌توان مفهومِ اخلاق را با مفهومِ اعتدالِ نفسانی تعریف کرد اما آیاتِ قرآن کریم از وابستگی روان‌شناختی اخلاق به دین دفاع می‌کنند و بدونِ انگیزه‌های دینی نمی‌توان به تمامِ احکامِ اخلاقی عمل کرد.می‌توان از مطالبِ به ظاهر ضداخلاقی در قرآن‌کریم، تحلیل‌هایی ارایه کرد که سازگاری آنها با اخلاق روشن گردد. این تحلیل‌ها به طور عمده مبتنی بر تعریفِ صحیح از مفهومِ عدالت و مصلحت است.

تحقیق حاضر به تبیین و تحلیل ویژگیهای تعلیم و تربیت از دیدگاه علامه محمدتقی جعفری می‌پردازد. علامه جعفری صاحب نظری است که آراء تربیتی ایشان برگرفته از قرآن، نهج البلاغه و گاهی مثنوی معنوی است. مساله اساسی تحقیق موجود، از دیدگاه علامه جعفری آن است که چه ویژگی‌هایی برای تعلیم و تربیت مطرح می‌باشد؟ این تحقیق به روش تحلیلی – استنباطی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام گرفته است که در آن با جستجو در منابع اسلامی، منابع تعلیم و تربیت، کتب مرجع و تمامی آثار موجود علامه جعفری به بررسی موضوع تحقیق مبادرت گردیده است. استاد جعفری در مبحث تعلیم و تربیت چهار رکن را مطرح می‌کند. رکن اول: مبانی تعلیم و تربیت، رکن دوم: اهداف تعلیم و تربیت، رکن سوم: معلم و مربی، رکن چهارم: انسان مورد تعلیم و تربیت . مبانی فلسفی تعلیم و تربیت از نگاه علامه برچهار محور اساسی، انسان شناسی، معرفت شناسی، هستی شناسی، ارزش شناسی نهادینه شده است و همچنین فلسفه تربیتی اسلام مقبول ایشان می‌باشد. در اصول تعلیم و تربیت به یک سلسله اصول کلی و اصول اسلامی معتقدند که عبارتند از: اصل فعالیت، اصل تدریج‌، اصل ضرورت هماهنگی بین مدرسه و اولیا، اصل تفرد، اصل عمل و عکس العمل، اصل توازن عقل و احساس، اصل تذکر، اصل عزت، اصل کمال و همچنین ایشان معتقدند هر کس اصول تعلیم و تربیت را جدی نگیرد دچار پوچی خواهد شد. از نظر استاد در تعلیم و تربیت اهداف زیر پیگیری می‌شود. تعدیل احساسات خام و غرایز حیوانی و تصحیح اندیشه‌های غلط حاکم بر ذهن انسان، تلقین و قابل پذیرش ساختن واقعیات و آرمانهای عالی انسانی، توجیه و تفسیر قدرت، آشتی دادن انسان با خویشتن، در اهداف تعلیم و تربیت به سه ماده از جمله تعقل، قدرشناسی از فرهنگ، پرورش خلاقیت خیلی تاکید کرده‌اند و معتقدند معلمان باید احساسات خام متربی را آرام آرام به تعقل مبدل سازند تا او را به خود شکوفائی برسانند. هر اندازه انسان برای مواد و محتوای تعلیم و تربیت اهمیت بیشتری بدهد به همان نسبت برای یادگیری آن مواد بیشتر اقدام خواهد کرد و استاد موادی را برای تعلیم و تربیت عنوان کرده‌اند که عبارتند از: اهمیت درک و به کاربردن دانش، تماس با اندیشه‌های مهم، ارزشهای معنوی و اخلاقی، مهارتهای اصولی، کارآمدی شغلی، سازگاری بهتر بازندگی خانوادگی، رضامندی موثر، سلامت بدنی و روانی، تغییر شخصیت برای سودمند بودن به آگاهی و دانش و درک حقیقت، به وجود آوردن علاقه‌های پایدار، صلح جویی، تجدید مداوم و فهماندن اینکه بشر مقیاس جهان است و همچنین معتقدند مواد فوق کلیاتی هستند که مطلوبیت آنها مورد تردید نیست. آنچه باید مورد بررسی قرار گیرد بیان ملاکها، اصول و انگیزه‌های آن مواد می‌باشد و همچنین در مبحث روشهای تعلیم و تربیت به راهبردهای آموزش غیر مستقیم و مستقیم و آموزش تعاملی و روشهای تربیتی اسلامی تاکید دارند. روشهای غیر مستقیم عبارتند از: روش عبرت آموزی، روش تدریس مبتنی بر خلاقیت، روش الگویی و همچنین به روشهای تعاملی از جمله روش پرسش و پاسخ اشاره کرده‌اند و روشهای آموزش مستقیم به روشهایی مانند روش تکرار و تمرین، روش ابراز توانایی‌ها، روش تشویق و تنبیه، روش تربیتی تحریک به حقیقت جویی، روش پرورش هنر در پرتو احساسات تصعید شده اشاره کرده‌اند و برخی از روشهای تربیت اسلامی از جمله، روش یادآوری نعمت‌ها، روش تربیتی موعظه حسنه، روش تزکیه و ریاضت ، روش محبت و روش مراقبه و محاسبه را یادآوری کردند. از منظر استاد اولین و حقیقی ‌ترین معلم و مربی خداوند است پس انسان باید شایستگی احراز مقام نمایندگی خدا را از او بخواهد. همچنین در بحث معلم و مربی به سه بعد، از جمله بعد ماشینی، بعد غیر ماشینی، بعد فوق ماشینی یا بعد معنوی اشاره کرده‌اند و استاد جعفری بعد فوق ماشینی یا بعد معنوی را قبول دارند و برای این نوع معلمان شرایطی از جمله اخلاص، ایمان، آگاهی و دانش معلم، فعالیت معلم و مربی، عشق و علاقه به پیشرفت دانش آموزان، استمداد از خدا، کردار موثر از گفتار، سوال شایسته، انعطاف پذیری معلم را متذکر شده‌اند.

از آنجایی که ادعیه و مناجات های پیامبر عظیم الشأن اسلام و اهل بیت کرام او صلوات الله علیهم اجمعین مشتمل بر مضامین عالی عرفانی و توحیدی است، سخت مورد توجه و عنایت ویژه اهل تحقیق و بزرگان دین پژوه بوده و همواره معارف الهی مندرج در این ادعیه به عنوان منبع و مأخذ کمّلین از اولیاء الله برای نیل به مدارج کمال انسانی و سلوک معنوی واقع شده است. و چنانچه می دانیم؛ مباحث مربوط به اسمای حسنا و صفات علیای الهی نیز در آثار محققین از اهل عرفان و در سایر موضوعات عرفان نظری و علمی از جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ پس نگارنده نیز حسب ضرورت و اقتضای امر بر آن شد تا دعای عظیم الشأن سحر را که از امام باقر أبی جعفر محمد بن علی علیهم السلام روایت شده است و بزرگانی چون امام خمینی، سیّد ابوالحسن رفیعی قزوینی، میرزا حبیب الله شریف کاشانی و حاج محمد کریم خان کرمانی شرحی بر آن نوشته و گوشه ای از دقائق و معارف آن را به منصّه ظهور رسانده اند، به عنوان موضوع تحقیق برگزیند و با بررسی و مقایسه اهمّ شروح دعای مذکور، به تفحص و تعمق در مباحث عمده اسمای الهی یا همان کارفرمایان عالم هستی و احکام و دیگر مسائل مربوطه آن بپردازد. لذا مهم ترین سوالات این تحقیق حول مسائل اسماء الله و اوصاف ربّانیه از جمله حقیقت اسم، تقسیمات و مراتب اسمای الهی، اسم جامع، حقیقت اسم اعظم، مقام مشیّت، انسان کامل و ... خواهد بود. در این رساله شروح دعای سحر امام خمینی، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و ملا حبیب الله شریف کاشانی مورد مداقه و بررسی قرار گرفته و با نظر به سه جریان فکری حاکم بر آن ها، یعنی کلام، فلسفه و عرفان مبرهن و آشکار می گردد که وصول به حقیقت معانی دعای سحر بدون پذیرش و تلقی نظریه بنیادین عرفان یعنی «وحدت شخصی وجود» امکان ناپذیر است. همچنین بر مدققین و محققین بصیر، عیان خواهد شد که تنها حضرت امام خمینی است که در شرح خود بر اساس همین نظریه سیر نموده و بیش از دیگران در کشف حقایق دعای سحر و پرده برداشتن از اسرار توحیدی آن توفیق حاصل کرده اند.

وصیت نامه سیاسی- الهی امام خمینی مجموعه مدوّنی از اصول عقیدتی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نظام اسلامی می باشد. تاکنون هیچ مطالعه منحصراً زبانشناختی ای روی این وصیت نامه انجام نشده است. بررسی پیش فرضی وصیت نامه امام از نقطه نظر انواع پیش فرض (وجودی، واژگانی، ساختاری، واقعیت پذیر، واقعیت ناپذیر، خلاف واقع) در همین راستا است.«پیش فرضها، باورها و عقاید گوینده هستند؛ گزاره هایی که هنگام ادا کردنشان، او صحتشان را مسلّم می داند، یا به نظر برسد که مسلّم دانسته است». در تحلیل پیش فرضی یک متن رویکرد خاصی وجود ندارد و تحلیل، صرفاً توصیفی و مبتنی بر مفاهیم است. با توجه به سوالات مطرح شده( که مربوط به انواع پیش فرض و میزان بسامد آنها هستند) این نتاج حاصل شد: 1- وجودی (501مورد) > 2- ساختاری (333مورد) > 3- واژگانی(239مورد) > 4- واقعیت پذیر (61مورد) > 5- خلاف واقع (20مورد) > 6- واقعیت ناپذیر (11مورد). محوری ترین اندیشه های امام که حاصل تحلیل پیش فرضی وصیت نامه ایشان است، عبارتند از: ضرورت بکارگیری آموزه های قرآنی در کنار احادیث و روایات معصومین در همه شئون از کشورداری گرفته تا زندگی فردی، جمع میان سیاست و دیانت، وحدت میان حوزه و دانشگاه، وحدت علم و دین، بقای دولت و هرحزب حاکم نتیجه توجه و عنایت به مستضعفین، تفکیک میان اسلام ناب محمدی(ص) و اسلام تحریف شده، هماهنگی میان ولایت مطلقه فقیه با حکومت مردمی یا دموکراسی.

این پایان نامه، پژوهشی است: درباره ی «بررسی تطبیقی اصطلاحات عرفانی احوال و مقامات» در اُمّهات کتب عرفانی با نگرشی بر : اللّمع، رساله ی قشیریّه، شرح تعرّف، کشف المحجوب، مرصاد العباد، تذکره الاوّلیاء، مصباح الهدایه و ... . دو اصطلاح «حال و مقام»، از اصطلاحات اساسی و بنیادین در عرصه عرفان و تصّوف است و در عرفان اسلامی ایرانی از عمق و گستردگی برخوردار بوده و نقش بنیادین دارد.دست یابی به این مهّم، منوط به بررسی دقیق و به دست دادن تعاریف و توصیفات عالمانه از این دو اصطلاح و درجات آن هاست؛ که گامی اساسی در جهت شناخت فرهنگ و معنویت اسلام و ایران می باشد. اين پژوهش برآن است تا ضمن تعمّق وتحقيق در متون نثر كهن به شيوه ي توصيفي وتحليلي،به اصطلاحات((احوال ومقامات))بپردازد. در این تحقيق سعی شده است که با شیوه ای روشمند و با بهره گیری از متون عرفانی درجه اوّل و استفاده از پژوهش های انجام شده در این زمینه، به وجوه تمایز حال و مقام و مراتب آن ها، سیر تحولی این سلسله مراتب، تفاوت ها در تعریف و درجات حال و مقام، دیدگاه های عرفا و صاحب نظران در این موضوع و عوامل متعدد تأثیر گذار بر محتوا و مراتب این دو مقوله بپردازد.

این رساله به بررسی شبهه غلو در زیارت جامعه کبیره می پردازد. زیارت جامعه کبیره از جمله ذخایر بی‌بدیل روائی است که از اهل بیت عصمت و طهارت(ع) به دست ما رسیده است که لبریز از معارف ناب می باشد. این بخش از معارف که نسبتاً مورد غفلت قرار می گیرد، محتوای بسیار عمیق و دقیق فردی و اجتماعی، معرفتی و اخلاقی را در خود جای داده است.زیارت جامعه کبیره قطعاً از مهم ترین قله های معارف است که در بخش امام شناسی بی نظیر است.در گام نخست مفهوم زیارت بررسی می شود. سپس معنای زیارت، مشروعیت آن و آداب و ارکان و لوازم آن ذکر شده و در ادامه به شبهاتی پیرامون زیارت در نزد وهابیان پاسخ داده می شود.در مرحله بعدی خود زیارت جامعه به طور مفصل بررسی شده که شامل انواع زیارت های جامعه، محورهای زیارت جامعه، زیارت جامعه در گفتار دانشمندان، اهمیت زیارت جامعه و صحت سند آن می باشد. بحث بعدی در مورد غلو است، که معنای غلو، ملاک حد و میزان غلو و نشانه های آن، پیشینه ی مکتب غلو، مخالفت متکلمان امامیه با پدیده ی غلو و در پایان به این شبهه که آیا اعتقاد به کمالات حجج الهی غلو است یا خیر پاسخ داده شده است.فصل پایانی با عنوان زیارت جامعه و غلو است که فرازهایی از این زیارت که در نظر برخی افراد بوی غلو می دهد و در تعارض با آیات قرآن است پاسخ داده شده و ثابت شده که نه تنها هیچ گونه غلوی در عبارات زیارت جامعه دیده نمی شود، بلکه در سازگاری کامل با قرآن کریم است. و در پایان به برخی شبهات افرادی نظیر آقای سروش و کدیور که این زیارت را ساختگی و جعلی و مرامنامه ی شیعیان غالی پنداشته اند، به صورت مستند پاسخ داده شده است.

پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله از صحابه و سپس از تابعان، درباره اسباب نزول آیات قرآن، سوال می شد؛ بر این اساس، از آنان گاه اخباری در قالب روایات اسباب نزول گزارش ها شده است. از آنجا که تنها راه اطلاع از اسباب نزول، روایات می باشد و گذشته از اشکالات سندی، برخی از این احادیث، در محتوا و دلالت نیز خالی از اشکال نیستند، و تعارض این روایات با یکدیگر ذیل یک آیه یا سوره نیز، مشکلاتی جدی در بهره گیری از این روایات در فهم آیات ایجاد کرده است. لذا در این نوشتار محقق با روش توصیفی-تحلیلی روایات اسباب نزول جزء 30 قرآن کریم را گردآوری کرده و تمامی روایات این بخش را از هر دو جنبه سند و متن مورد بررسی، نقد و ارزیابی قرار داده است؛ در 37 سوره جزء سی ام قرآن کریم، ذیل 25 سوره، روایت اسباب نزول گزارش شده است که همگی از جهت سند - به جز طریق امام رضا علیه السلام در ذیل سوره لیل و طریق امام صادق علیه السلام ذیل سوره توحید - به دلیل یک یا چند اشکال رجالی و درایه ای از قبیل: ارسال یا انقطاع سند، به جهت حضور راویان ضعیف و مجهول در اسنادشان، عدم استناد روایت به صحابی شاهد نزول؛ غیر قابل قبول می باشند. متن این روایات نیز - به جز روایت امام صادق در ذیل سوره عبس و روایت وهب بن منبه و سعید بن میناء ذیل سوره کافرون- به دلیل یک یا چند اشکال محتوایی مانند: عدم صراحت تعبیر راوی برای بیان سبب نزول، ناسازگاری با سیاق سوره، عدم مطابقت با دیگر آیات قرآن، مخالف بودن با روایات ترتیب نزول، عدم سازگاری با تاریخ قطعی، عدم تأخر نزول آیات با واقعه، همزمان نبودن قصه با نزول آیات، مهم نبودن قصه، ناسازگاری با عصمت و مقام شامخ پیامبر صلی الله علیه و آله، وجود اضطراب و اختلاف روایات ذیل یک سوره، دچار ضعف می باشند و مورد قبول نیست. و می توان گفت اغلب آنان اجتهاد و تطبیق راوی بر آیات قرآن می باشد. لذا روایتی یافت نشد که به جهت سند و متن- هر دو با هم- صحیح باشند.