جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان در سیر تکامل خود با موانع و لغزش‏هایی از طرف شیطان رجیم مواجه است که از آن‏ها به دام‏های شیطان تعبیر می‌کنیم چرا که خود او قسم یاد کرده است با دام‏های رنگینش، انسان را از مسیر صحیح منحرف ساخته و مانع کمال و سعادت او شود. در کلام امام علی? دام‏های شیطان در ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. از منظر آموزه‌های دینی به ویژه امام علی? شیطان که دشمن اصلی انسان است، دارای دام‏های فراوانی است و هر کسی را به نوعی می‌فریبد و به گمراهی می‌کشاند.

این پایان‌نامه مشتمل بر چهار فصل می‌‌باشد که در فصل کلیات به بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی عدل و مفاهیم مرتبط با آن و همچنین با توجه به اینکه عدالت فضیلتی اخلاقی است به بررسی ماهیت اخلاق فضیلت و اینکه عدالت به عنوان ام الفضایل می‌باشد و تقسیم عدالتبه فردی و اجتماعی پرداخته شده است. در فصل دوم به بیان اعتدال در آیات و روایات، دیدگاه‌های اخلاق-شناسان درمورد اعتدال قوای نفسانی یا همان عدالت فردی، دیدگاه های اندیشمندان غربی و همچنین اعتدال از دیدگاه امام علی (ع) و فوائد اعتدال و مهم‌ترین عوامل به وجود آورنده اعتدال (خودشناسی- جهان‌بینی و رابطه دنیا و آخرت) پرداخته شده است. در فصل سوم پایان نامه به بیان نظرات سه تن از اندیشمندان غربی (افلاطون، ارسطو، جان راولز) در زمینه عدالت اجتماعی و همچنین دیدگاه های سه تن از اندیشمندان اسلامی (فارابی، امام خمینی(ره)، شهید مطهری) در حوزه عدالت اجتماعی و عدالت اجتماعی از دیدگاه امام علی (ع) در زمینه های سیاسی، اقتصادی، قضاوت و داوری و برخورد با دشمن پرداخته شده است. و بیان شده که مهم ترین عوامل تحقق عدالت اجتماعی 1- رهبر و حاکم عادل، 2- کارگزاران عادل، 3- مردم عدالت خواه می باشند. و اینکه عدالت فردی امام علی (ع) عامل عدالت اجتماعی او بوده است. در فصل پایانی این پایان نامه به رابطه بین عدالت اجتماعی و عدالت فردی و تأثیر عدالت فردی بر عدالت اجتماعی و برعکس تأثیر عدالت اجتماعی بر عدالت فردی پرداخته شده و بیان گردیده که مهم ترین عامل تحقق عدالت اجتماعی، عدالت فردی است و اینکه تحقق واقعی عدالت فردی و اجتماعی در حکومت امام زمان (عج) رخ خواهد داد. در زمینه عدالت اجتماعی کتاب هایی چون" عدالت اجتماعی" از سید قطب و "علی (ع) صدای عدالت انسانی" از جرج جرداق و مقالاتی نیز از قبیل "از عدالت فردی تا عدالت اجتماعی" از خانم زهرا خزاعی عضو هیئت علمی دانشگاه قم و "عدالت فردی اساس عدالت اجتماعی" از محمود لطیفی/ نشریه ی حمایت و "عدالت فردی در اندیشه ی امام خمینی" از محسن ایمانی وجود دارد.

عدل علوی که دربردارنده عدالت فردی و اجتماعی و اقتصادی است از مباحث مهم دین مقدس اسلام ، به نحوی که مهم ترین منبع آن قرآن و سنت بیان شده است، لذا دین مبین اسلام با قوانین متعالی خود روح تازه ای بر کالبد عدالت دمیده و در میان فرقه های مختلف اسلامی، به خصوص شیعیان امام علی(علیه السلام) را که اولین امام آنها است مظهر عدل و عدالت خواهی معرفی کرده است. به نحوی که در نهج البلاغه، عدالت اجتماعی را یک فلسفه و یا نظریه ی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی می داند که کمتر به آن پرداخته شده است. از دیدگاه امام علی (علیه السلام) عدالت از ارکان ایمان و در رأس همه ی ارزشهای اسلامی است و حکومتی که بر پایه ی عدالت بنا شود، ماندگار، مردمی و بر حق است. آن حضرت ملاک عدالت را در رضایت عموم می داند و در اجرای آن عواملی از قبیل حاکمان عادل و متقی، نظارت بر صاحب منصبان، رعایت حقوق متقابل مردم و حاکمان و ساده زیستی آنان را موثر می داند. از این رو، نوشتار حاضر به بررسی ارکان عدالت در اندیشه علوی پرداخته، تا راهگشایی باشد برای انسان هایی که جویای درک واقعی این مهم هستند و برای رسیدن به مدینه فاضله و جامعه عدل گستر تلاش می نمایند.واژگان کلیدی: امام علی، عدالت علوی، قرآن، حدیث.

موضوع مورد بحث، نقش حکومت در تربیت مردم از نظر امام علی× است. مسأله تربیت از اهداف متعالی خلقت و موجب رشد وکمال انسان‌ها می‌باشد و همواره مورد توجه انبیای الهی و ائمه اطهار^ بوده است و حکومت‌ها نیز که وجود آن ها جهت نظم و مدیریت جامعه امری ضروری است در این امر خطیر سهیم هستند. در حکومت اسلامی، کارگزاران باید با استفاده از ابزار حکومت در راه خدمت، هدایت، تربیت و رشد و تعالی مردم قدم بر دارند. تربیت نیز هم‌چون بسیاری از امور با عواملی از قبیل اراده فرد، محیط خانواده و اجتماع ارتباط تنگاتنگ دارد. برای توفیق در مسیر تربیت باید از راه و روش صحیح آن وارد شد و بسترها و زمینه‌هایی فراهم نمود تا موجب شکوفا شدن استعدادهای مردم و تقویت باورهای دینی آنان گردد. در این میان الگوی حکومتی امام علی × و رهنمودهای ایشان در جایگاه تربیت مردم رهگشاست که می‌توان در سه عرصه فرد، اجتماع و خانواده از ارشادات آن حضرت در راه رشد و تربیت مردم وهدایت آنان به سوی سعادت دنیوی و اخروی بهره برد. از آن‌جایی که از مهمترین وظایف حکومت دینی این است که با در اختیار گرفتن امکانات و نعمات الهی به هدایت و تربیت بپردازد، لذا هرگونه تخطی از این اصل و وظیفه دینی به مرور آسیب‌ها و آفاتی را نمایان می‌سازد که دامنه آن در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسیگریبان گیر مردم شده و سپس در طول زمان حکومت‌ها را نیز شامل میشود.مدیریت دینی در هر جامعه‌ای برای تربیت نیاز به شاخص‌ها و ضوابطی دارد تا حاکم با اطمینان و خاطری آسوده و با کم‌ترین آسیب و نقصی جامعه را مدیریت کرده، اهداف تربیتی را پیاده نماید. این شاخص‌ها در سنت علمی و عملی پیشوایان دینی و از جمله امام علی × ذکر شده و با استفاده از آن‌هاست که می‌توان به تربیت دینی مردم پرداخت. از دیدگاه امیر المومنین × از جمله حقوقی که حکومت ها بر عهده دارند تعلیم و تربیت مردم است و این که حکومت‌ها باید با استفاده از حسّ فطری تربیت پذیری مردم واستفاده از روش درست و استوار تربیت به انجام این وظیفه مهم بپردازند و اینکه در صورت سرپیچی از این مهم پیامدهای ناگواری از جهات مختلف هم‌چون رواج جهل و نادانی، فساد و تباهی و هلاکت، قدرت طلبی و آشفتگی در امور، از بین رفتن وحدت و خیر و برکات، تزلزل سطح عزت و کرامت متوجه مردم و موجب تضعیف و ناپایداری و یا اضمحلال حکومت خواهد شد.

چکیده:در تعاریف مختلفی که از سوی اندیشمندان از عرفان و سیاست شده، معمولا عرفان از مقوله عالم معنا و مربوط به بعد فطرت درونی انسان هاست و سیاست از مقوله عالم ماده و مربوط به زندگی مادی و دنیوی انسانها می باشد. ولی در مکاتب الهی این دو در پیوندی جدانشدنی باهم ارتباط می یابند و هریک بدون دیگری ارزش و اعتبار ندارد. زیرا در اسلام و آموزه‌های عرفان اسلامی شخص عارف باید در مسیر سیر و سلوکش سیر الی الخالق داشته باشد تا عرفان حقیقی و مثبت شکل بگیرد و باید این عرفان در جامعه معنا پیدا کند. براین اساس پژوهشگر در این پژوش پیوند عرفان و سیاست را بر مبنای سیره حکومتی و سیاستی امام علی (ع) توضیح و نشان داده که سیاست و حکومت بدون ارزش‌های الهی و عرفانی عاقبتی جز فرو رفتن در مادیات ندارد و این ارزش‌ها بر مبنایسیره ایشان در نهج البلاغه مقوم یک سیاست الهی است تا هدایتگر مردم جامعه به سوی تعالی و کمال باشد. بنابراین در سیره سیاسی امام علی(ع) عرفان و سیاست با هم دیگر در تلاقی بوده و پیوندی جدائی ناپذیر دارند و بدون توجه به بخش خودسازی (عرفان)، بخش جامعه سازی (سیاست و حکومت) در مسیر اصلی خودش شکل نخواهد گرفت.

چکیده:حق از جمله واژگانی است که در حوزه‌های گوناگونی مطرح می‌شود و در بحث از آن، می‌توان مسائل مختلفی را مورد نظر قرار داد. از آنجا که انسان به اقتضای حکمت خداوند موجودی بالفطره حقگراست و باید با گرایش ذاتی به عدالت، راه خویش را به سوی حق از میان راه های باطل بیابد، از این رو همواره رویدادهای پیرامون خویش را به حق و باطل تقسیم کرده، آنها را مطابق جهان بینی خود تفسیر نموده است زیرا حق، کمالی است که هر انسان سالمی به سوی آن گرایش دارد و از نقیض آن یعنی باطل می گریزد. آنچه در این مسیر ضروری می نماید، شناخت حق و باطل است، زیرا درگیری میان حق و باطل خواه درحوزه حیات فردی و خواه در حوزه حیات اجتماعی انسان، از همان آغاز موجودیت او برقرار بوده است از این رو لازم است معیارهایی در اختیار او گذاشته شود تا به کمک آنها بتواند به راحتی حق را بشناسد و باطل حق نما را نیز تمیز دهد. با مراجعه به خطبه ها، نامه ها و حکمت های امام علی علیه السلام در مجموعه نفیس نهج البلاغه به خوبی می توان دریافت که حق و باطل به عنوان دو مبحث کلیدی در این مجموعه مطرح گردیده و به شرح و بسط شاخصه ها و سایر نکات ضروری درباره آن ها پرداخته شده است. به عبارت دیگر حق از اساسی ترین و کاربردی ترین مفاهیم نهج البلاغه و از واژگان بسیطی است که گسترده ترین مصادیق را دارد و موضوعات کلیدی بسیاری در خصوص آن مطرح گردیده است به طوری که شناخت جامع ویژگی ها، ابعاد و مصادیق حق و همچنین شناخت و خصائص باطل و موانع حق بر اساس مستندات موجود در مجموعه شریف نهج البلاغه، کمک فراوانی در برخورد با مصادیق حق و باطل به منظور تشخیص جایگاه سقیم از صحیح خواهد داشت. این نوشتار معیار های شناخت حق و باطل را براساس تعاریف عرضه شده در گفتارهای امام علی علیه السلام و آن هم در مجموعه گرانسنگ نهج البلاغه بیان می نماید و نتیجه می گیرد که اصلی ترین مبانی و معیار های شناخت حق از باطل، «قرآن»، «اهل بیت علیهم السلام»، «فطرت» و «عقلانیت» است که با تمسک به آن ها می توان رهیافتی صحیح و البته دقیق از مکاتب مختلف بشری به دست آورد.کلید واژه:امام علی(علیه السلام)، حق، باطل، فتنه، فطرت

چکیده:در فصل اول بعد از تعریف مفاهیم گفته شد، دو نظریه در بحث حکومت اسلامی است:1.

چکیده ندارد.

در بررسی ملاک ها و معیار های موثر در سنجش اخلاق از منظر امام علی (ع) به مواردی دست یافتیم که توجه به آن ها جهت اصلاح امور اخلاقی کارساز و ضروری می نماید. از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد: نسبت قرابت با اعتدال، رابطه نیت و عمل، انطباق با شرع و عقل، حب و بغض ها، لازم و ملزو م ها، نسبت ارزش گذاری با موقعیت های ظاهری، تاثیر عامل زمان در حسن و قبح رفتارها، بهره مندی از حکمت، سیاست در گزینش، مصلحت اندیشی، توجه به کیفیت نه کمیت.از سوی دیگر عواملی چون فقدان بصیرت، بدعت ها، شبهات، فتنه های ایجاد شده در جوامعبه گسترش رذایل دامن می زنند که شناخت آن ها و آشنایی با نحوه مقابله با آن ها می تواند به رفع رذایل کمک کند. از جمله شیوه های کسب فضایل و رفع رذایل را می توان تقوا، یاد مرگ، جهاد دانست که در نهایت باعث تبدیل رذایل به فضایل خواهند شد. در ادامه بحث به مصادیق کلی و جزیی متخلقین به فضایل و رذایل اخلاقی که در نهج البلاغه به طور واضح و صریح بیان شده؛ توجه شده است.برای تبیین مرزهای فضایل و رذایل ابتداقوای چهار گانه که در وجود انسان نهادینه شده است، مورد توجه قرار گرفت و در نهایت حد افراط و تفریط هر کدام بررسی شده؛ و سرانجام به حد وسط و اعتدال هر کدام اشاره شد؛ که این حد وسط، همان مرز تبدیل فضایل به رذایل می باشد. که باید مورد توجه جدی قرار گیرد.کلید واژه ها: اخلاق، امام علی(ع)، فضایل اخلاقی، رذایل اخلاقی، مرزهای اخلاقی.

در این پژوهش ابتدا تحلیلی در باره ی اخلاق اجتماعی و نظریات مختلف دراین حوزه وهمچنین نظر اسلام در زمینه اخلاق اجتماعی آورده شده ؛ سپس بر پایه منابع تاریخی و نهج البلاغه به بررسی اخلاق اجتماعی کوفیان پرداخته شده و ضمن آن زمینه های رفتار اجتماعی مردم کوفه شناسائی گردیده است. تر کیب نا همگون جمعیتی قبائل، در کنار به قدرت رسیدن اشراف تازه مسلمان، تبدیل ارزش های مذهبی به ارزشهای مادی، پرداختن به فتوحات با ترویج اندیش? کسب غنائم از سوی فاتحان برای رهائی از عواقب سیاسی انحراف مسیر خلافت، مهاجرت اقوام گوناگون به کوفه و عدم تعمیق تربیت وآموزه های دینی در میان تازه مسلمانان، احیاء تعصبات قومی نژادی و دوری مردم از مفسران حقیقی قرآن زمینه را برای شکل گیری رفتار های نا هنجار و رنگارنگ مردم کوفه همچون دنیا طلبی، عدم ولایت پذیری، بازگشت به آداب ورسوم جاهلی، تفکر قبیله ایفراهم آورد. بنابر این لازم بود علاوه بر بررسی این رفتارها به علل وعوامل شکل گیری آنها هم توجه شود. همچنین موضع گیری های امام علی(ع) در مواجه? با این نوع اخلاق اجتماعی و چگونگی برخورد با آن که حاوی درس های عبرت آموزی برای جامعه ی اسلامی می باشد نیز مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است.