جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از عوامل مهم در نحوه شکل گیری ساختار داستانی، ترتیب رخدادهای آن داستان است که ذیل عنوان عنصر زمان بررسی می شود. رمان پیکر فرهاد اثر عباس معروفی نیز اثری است که زمان حقیقی و ذهنی را مبنای اصلی روایت خود قرار می دهد. نویسنده در روساخت رمان، داستانی واحد را با سه زمان متفاوت بیان می کند، اما سیر خطی روایت را درهم می شکند، به گونه ای که اغلب، روابط و نظم زمانی رویدادها مبهم می ماند و به این ترتیب، زمان ارزش کمی خود را از دست داده، به تدریج از روایت محو می شود.در این مقاله سعی شده ترتیب رویدادها و زمان روایی در این رمان بررسی شود و اینکه نویسنده چگونه با به کارگیری مشخصه هایی از جریان سیال، ساختار ذهن و آشفتگی شخصیت زن قصه را روایت کرده است، ویژگی هایی مانند اغتشاش زمانی و مکانی، تداعی آزاد، حذف نویسنده از متن و در نظر گرفتن نقشی برای خواننده در روایت به دلیل نمایش مستقیم ذهنیاتی مشوش و خاطرات سیال بدون سانسور - که همان لایه های پیش گفتار ذهنی است - و بهره گیری از تک گویی درونی و حدیث نفس در بخش هایی از داستان، شعرگونگی، ابهام ذهنی و دشواری یافتن معنایی قطعی برای رمان که نویسنده برای ایجاد شگرد روایی خاص به کار گرفته است.

بی گمان، هر نویسنده ای با شگرد روایی و دستور زبان خاص خود داستانی با شکل جدید پدید می آورد. در این راه گاه از الگوهای روایی کلاسیک، مدرن و پسامدرن استفاده می کند و گاه نیز با هنجارشکنی، شیوه نوینی را در دنیای داستان ایجاد می کند. عباس معروفی با شگرد روایی خاص خود و پیروی از الگوی روایی مدرنی، رمان پیکر فرهاد را نوشته و برخی از مولفه های پست مدرنیسم را در داستانش مورد توجه قرار داده است؛ به گونه ای که این مولفه ها داستان او را به دنیای رمان های پست مدرن نزدیک می کند. پیکر فرهاد رمانی است که از هر گوشه آن صدای متنی به گوش می رسد و در بطن هر ماجرایی شخصیتی تاریخی به چشم می خورد. نویسنده با چنین تمهیدی بسیاری از سخنان خود را در میان سطور داستان می گنجاند و آشکارا احساس خود را به شخصیت های تاریخی داستانش نشان می دهد. او در بحث بینامتنیت، آنجا که آگاهانه این مولفه را به کار می گیرد، بیشتر به آثار شاعران و نویسندگان دلخواهش نظر دارد. فروغ فرخزاد، احمد شاملو و صادق هدایت و بیش از همه آثار نظامی مورد توجه معروفی هستند. علاوه بر این دو مولفه، او اصل عدم قطعیت را - که مهمترین ویژگی پسامدرن است - در داستان مبنا قرار می دهد. در واقع، اساس پیکر فرهاد بر رویا، ابهام و تردید است. هیچ چیز در این داستان قطعی نیست. همه حوادث در فضایی خواب زده و رویاگونه می گذرد و راوی داستان روایتگر حوادثی است که هنوز رخ نداده است.