جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب مثنوی شریف، معنویت و شرافت خود را مدیون عوامل مختلفی است که شاید استفاده ها و استنادهای متنوع و هنری صاحب مثنوی از قرآن کریم، در راس آن عوامل قرار داشته باشد. یک دسته از بهره های معنوی و درس های معرفتی و پربسامد مولانا از کتاب حق تعالی نیز بی گمان از راه دقت و تامل در احوال و اقوال پیامبران الهی حاصل شده است.نوشتار حاضر می کوشد برخی از این درس ها و نکته یابی های عرفانی - اخلاقی مولانا را، با محور و موضوع اتحاد و همانندی انبیا، در حد مجال و مقال، کشف کند و تبیین نماید. از این رو،‌ نگارنده در بخش اول مقاله به معرفی و دسته بندی مباحث مربوط به اتحاد و همانندی انبیا در قرآن، به عنوان ماخذ نظری و اصلی مولانا در این باره پرداخته است. با عناوینی مثل اتحاد و همانندی انبیا در مبدا دعوت، اهداف و وظایف مشترک در بعثت و پیام انبیا، و همانندی یا اتحاد قرآن با کتاب های پیشین؛ و سپس، تجلی و تاثیر همین موضوع در مثنوی، در بخش دوم یا متن مقاله بازنمایی می گردد، با عناوینی مثل همانندی در شخصیت، همانندی در دعوت و همانندی در هدف انبیا، که هر کدام در بخش های کوچک تر، به همراه نمونه های مشخص بررسی و تبیین شده است.سخن تازه این گفتار آن است که مخاطبان کتاب مثنوی، کتاب مثنوی، می توانند با پیروی از شیوه معنوی و معرفتی مولانا در استفاده از کتاب الهی، به «سر صحف» واقف آیند، و با کشف و درک همانندی ها و همسانی های (دعوتی و شخصیتی) انبیای الهی، به عوامل و دلایل مهم و با استحکامی جهت تقریب مذهبی و تفاهم بین الادیانی دست پیدا کنند، و با این معرفت حیات بخش، ریشه بسیاری از اختلافات و جنگ های دینی و عقیدتی در جهان خاکی را شناسایی و رفع سازند، و در نهایت به زندگی مسالمت آمیزتر، انسانی تر و الهی تری دست پیدا نمایند.

مبانی قرآنی قیام امام حسین(علیه السلام) و اصول ارزشی حاکم برآن از موضوعات ناب و مورد توجه امروز جهان اسلام است و تا وقتی که بین قرآن و عترت و همچنین بین نهضت مقدس عاشورای حسینی و مبانی قرآنی هماهنگی بر قرار نشود، تفرقه و دو دستگی ها در جهان اسلام التیام نمی یابد. عده ای می خواهند فقط با تمسک به قرآن خود را از اهل بیت عصمت و طهارت بی نیاز بدانند و هر گونه توسل و استشفاع به ذوات مقدسه چهارده معصوم را شرک و شیعیان مخلص اهل بیت(علیه السلام) را مشرک و بیگانه از اسلام معرفی کنند. از طرف دیگر، جدایی مراسم عزاداری سید و سالارشهیدان از برهان های قرآنی و روایی باعث نفوذ خرافات و تحریفات و نیز حربه ای برای دشمنان قسم خورده شده است. پس چگونه می توان مراسم و مجالس حسینی را بدون مبانی و هدایت قرآنی نهضت عاشورا برگزار کرد و چگونه می توان کشتی نجات امت اسلام را بدون معرفی ناخدای آن به ساحل امن و روشنایی هدایت کرد؟ این تحقیق با عنوان « مبانی قرآنی قیام امام حسین(علیه السلام)» از یک پیش درآمد و سه بخش تشکیل شده است. در این رساله نخست به عنوان پیش درآمد، بحث مفهوم قیام و جهاد اسلامی و همچنین شناخت اجمالی از امام حسین(علیه السلام) بیان شده است. در بخش اول به سه موضوع جهاد در اسلام، سیمای امام حسین(علیه السلام) در قرآن و روایات و مبانی قیام امام حسین(علیه السلام) از منظر سنّت پرداخته شده است. در بخش دوم قیام امام حسین(علیه السلام) از منظر قرآن در شش فصل بررسی شده است: 1. امام حسین(علیه السلام) مفسر، وارث و مجری احکام قرآن، 2. نقاط مشترک بین قرآن و امام حسین(علیه السلام)، 3. سیره سیاسی، اخلاقی و اجتماعی امام حسین(علیه السلام) در پرتو قرآن، 4. تجلی قرآن در کلام امام حسین(علیه السلام) در طول نهضت، 5. انطباق رفتارهای امام حسین(علیه السلام) با قرآن در طول نهضت 6. اصول قرآنی حاکم بر نهضت حسینی(علیه السلام). در بخش سوم، پنج شبهه مورد بررسی قرار گرفته است که عبارتند از: 1. آیا اطاعت از حاکم ستمگر واجب است ؟ 2. آیا قیام امام حسین(علیه السلام) جنگ قبیله ای بود؟ 3. آیا حادثه عاشورا معلول جنگ های صدر اسلام بود؟ 4. آیا قیام امام حسین(علیه السلام) مصداق القای نفس در تهلکه است؟ 5. آیا گریه بر کشته شدگان درقیام امام حسین(علیه السلام) از دیدگاه قرآن مشروع است؟

با پیروزی انقلاب اسلامی و شکل گیری نظامی با ماهیت دینی علاوه بر پیامدها و آثاری که در صحنه سیاسی و خارجی به دنبال داشت از جهت اندیشه و نظر نیز تبیین و توضیح مبانی و ساختار حکومت اسلامی، به صورت یک ضرورت و از مهمترین عوامل تدام بخش حاکمیت دینی، اهتمام و تلاش علمی علاقه مندان به انقلاب را طلب می نماید و این رساله تلاش دارد با الهام از آیات قرآن که مهمترین منبع و در حکم قانون اساسی اسلام می باشد، جهان بینی و مبانی و اصول نظام سیاسی اسلام را به صورت استدلالی مورد بحث قرار دهد و پس از ابطال این فرضیه که قلمرو دین به آبادانی آخرت محدود می شود و سیاست و اداره حکومت تدبیر و مدیریت زندگی و معیشت دنیوی را پوشش نمی دهد، و اثبات اینکه در اندیشه اسلامی سیاست بخشی از هدایت کلی است که دین متکفل آن شده است، مبانی و اصول اعتقادی و نظری نظام سیاسی اسلام را به همراه آثار آن بیان گردیده است و سپس ساختار و کیفیت شکل گیری نظام سیاسی و حکومت اسلامی در دوران های مختلف توضیح داده شده است.

پژوهش حاضر قصد دارد دیدگاه قرآن را در رابطه با نحوه تعامل پیامبر(ص) با یهودیان صدر اسلام ونیز دیدگاه قرآن را در رابطه با نبرد نهایی مسلما نان با یهودیان آخر الزمان آشکار سازد. در این اثر سعی شده است، سیره پیامبر اعظم(ص) در مواجهه با یهودیان عصر خویش (بنی قینقاع، بنی نضیر، بنی قریظه و خیبر) به ویژه تحلیل جنگهایی که با آنها داشته اند، بر اساس مستندات قرآنی به همراه گزارشهای کتب تاریخی معتبر، مورد بررسی قرار گیرد. جهت طرح این بحث مقدمتاً مباحثی کلی در باب جهاد، ویژگی های بنی اسرائیل در قرآن و زمینه های نبرد با یهود، ذکر شده است. دیدگاه قرآن در رابطه با سرانجام قوم یهود که در آیات 4 الی 7 سوره اسرإ به آن اشاره شده است، نیز از دیگر اهداف این پایان نامه می باشد. لذا در فصل آخر، پیشگویی قرآن از دو انحراف اجتماعی بنی اسرائیل در آخر الزمان که منجر به فساد و برتری جویی این قوم در زمین می گردد، مورد بررسی قرار گرفته است. که به دنبال این دو فتنه و فساد، خداوند بندگانی مؤمن و نیرومند را بر ایشان مسلط ساخته تا آنها را سخت مجازات کنند و آنان را به کیفر اعمالشان برسانند.

این پژوهش شامل تبیین جنبه اجتماعی مواردی از هنجارهای اخلاقی از دیدگاه قرآن کریم، نهج البلاغه و احادیث دیگر معصومین? است. در این مجال، هنجارهایی مورد نظر قرار گرفته اند که حالت زیربنایی دارند یا پژوهش گران کمتر به آن توجه داشته یا در جامعه مورد بی مهری قرار گرفته اند. این پژوهش به روش کتاب خانه ای انجام گرفته است و پس از کلیات که در دو بخش مقدمه علمی و پیش درآمد عرضه می شود، به بحثی در مورد مطالب کلی اخلاق و سپس معرفی هنجارها می پردازد. در نهایت، با بررسی ارتباط تعدادی از هنجارهای اجتماعی اخلاقی، ارتباط میان آن ها را اثبات می کند.

رساله حاضر به بررسی چگونگی پاسخ گویی قرآن به نیازهای زمان پرداخته و شامل چهار فصل با این مباحث است: فصل اول، پیش فرض ها: ختم نبوت، جامعیت قرآن، جهانی و جاودانگی قرآن، وحیانی بودن الفاظ قرآن، ربط قرآن به فرهنگ عصر نزول؛ فصل دوم، عمق و ژرفای قرآن نخستین رمز جاودانگی آن: ژرفای قرآن در روایات و آیات و نگاه دانشمندان، امکان راهیابی به ژرفای قرآن، ضوابط راهیابی به ژرفای قرآن، زمینه های راهیابی به ژرفای قرآن، بهره گیری های بی ضابطه از بطون، بطون قرآن و مشکل فهم های متکثر؛ فصل سوم، پیوند جاودانه قرآن و عترت دومین رمز جاودانگی قرآن: اکمال دین خاتم با تشریع اصل امامت، ثمرات اصل امامت در حیات جاودانه قرآن؛ فصل چهارم، اجتهاد مستمر رمز سوم جاودانگی: اجتهاد در لغت و اصطلاح و روایات و آیات و نگاه دانشمندان، حجیت ظواهر قرآن، شرایط اجتهاد در قرآن، منابع اجتهاد در قرآن، نقش زمان و مکان در اجتهاد، هویت ثابت انسان در جریان زمان، ابزار کارآمدی اجتهاد در بستر زمان.

قرآن کریم و مسألة استعمال الفاظ آن در بیش از یک معنا با این انگیزه آغاز شد تا راهی برای جمع میان تفسیرها و برداشتهای مختلف و چندگانه از برخی آیات را نشان دهد. این موضوع که بیشتر شکل توصیف و تحلیل به خود گرفته در شش فصل تنظیم شده است. مهمترین نکته فصل اول (کلیات) ارایه تعریفی خاص از معنا و تنقیح جایگاه بحث است و فصل بعدی نیز بر همین تعریف مبتنی شده است. در فصل دوم تا حدی تاریخچة بحث گزارش و سعی شده در ضمن آن تطوراتی که در حوز استعمال لفظ در بیش از یک معنا که یک اصطلاح سنتی و اصول فقهی است رخ داده، نیز گستره های این موضوع بررسی و برای خواننده معرفی شود. در فصل سوم میاحثی به بحث گذاشته شده که به گمان مؤلف نوع موضع گیری دربارة آنها در نتیجه بحث اثر مستقیم دارد. این مباحث عبارتند از: تأثیر ویژگی های گویندة سخن در نوع سخن او، تأثیر ویژگی های شنونده در نوع سخن گوینده، تأثیر تاریخ و جغرافیای قرآن بر استعمال لفظ در بیش از یک معنا، و تعدد معنا و معیارهای آن. فصل چهارم به گزارش دلایل موافقان و مخالفان استعمال لفظ در بیش از یک معنا اختصاص داده شده است. در این فصل که کاملا رنگ بحثهای اصول فقهی سنتی به خود گرفته است در مجموع پنج نظریه معرفی شده و ادله هر یک به اشاره یا تفصیل گزارش شده است. در فصل پنجم نمونه هایی از استعمال لفظ در بیش از یک معنا به صورت کاملا تحلیلی و توصیفی به بحث گذارده شده است و از طرح نمونه های نقضی نیز غفلت نشده است و بالاخره در فصل ششم نمونه هایی از این نوع استعمال در روایات رسیده از معصومان مورد تحلیل قرار گرفته است. در دو فصل اخیر همان تعریف ارایه شده از معنا در فصل اول به عنوان یک اصل بر تحلیل نمونه ها سایه انداخته است. در پایان این تحقیق در مجموع دو نتیجه گرفته شده است: نخست آن که نزاع میان دانشمندان در جواز و عدم جواز استعمال لفظ در بیش از یک معنا در بسیاری از حوزه هایش همچون مفهومها، مدلولهای التزامی، معانی باطنی، معانی کنایی، مجاز، استعاره و بخشی از مباحث ادبی،نزاعی لفظی می باشد. به این معنا که معانی برداشت شده در دایرة این حوزه ها مورد پذیرش همة مفسران اسلامی می باشد با این اختلاف که برخی آنها را از مصادیق استعمال لفظ در بیش از یک معنا دانسته و برخی این گونه ندانسته اند. دوم آنکه جواز و عدم جواز استعمال لفظ در بیش از یک معنا به صورت یک قاعدة کلی غیر مقبول می نماید. سپس دو ملاک برای جواز استعمال الفاظ قرآن در بیش از یک معنا معرفی شده است؛ یکی عدم ناسازگاری معانی متعدد لفظ با نصوص آیات محکم، دیگری عدم ناسازگاری با روایات قطعی معصومان علیهم السلام

عنوان نوشتاری که پیش رو دارید « قرب الهی از دیدگاه آیات و روایات» است. هدف از این پژوهش بیان تقرب به خداوند است که در سایه آن همه کمالات، زیبایی ها، لذت ها و سعادت ابدی به وجود می آید. ما در این پژوهش به دنبال این هستیم که بیان کنیم یک انسان چگونه و از چه راه هایی می تواند به خداوند تقرب پیدا کند. در آیات و روایات برای تقرب انواعی ذکر شده که نوع اول آن که تقرب خدا به بنده است، خدای متعال به واسطه بخشیدن نعمت ها و فیض رساندن به بنده به او نزدیک می شود. نوع دوم که تقرب بنده به خداوند می باشد که به واسطه آن انسان می تواند خود را در جوار قرب الهی نزدیک و زمینه رسیدن به کمال برای او فراهم شود. خداوند متعال برای دعوت بندگان به سوی خود با بیان های گوناگونی آن ها را مورد خطاب قرار داده و این سبب به وجود آمدن مراتبی برای قرب بندگان به خداوند گردیده است. شخص مقرب به مراتب قربش از اوصافی برخوردار می شود که متضمن آثاری در او می شود از جمله: بندگی خدا، خضوع و خشوع در برابر خداوند و اجتناب از گناه و تکبر و... عواملی باعث تقرب به خدا می شود از جمله: نماز، قرآن، عمل صالح، انفاق، جهاد در راه خدا و... و در مقابل موانعی هم در این راه ذکر شده از جمله: دنیاطلبی، پیروی از شیطان و هوای نفس و... می توان اشاره کرد. مقربان در قرآن از جایگاهی خاص برخوردار می باشد که از آن به عنوان حریم امن الهی یاد شده، به گونه ای که کسی که به خداوند نزدیک شود خداوند به او نظر رحمت می افکند و در نتیجه از عذاب دردناک نجات می یابد و غرق در نعمت های او می شود. مزیت این پژوهش در مقایسه با دیگر آثار در این است که مطالب را به صورت منسجمی در منابع مختلف قرآنی، روایی، اخلاقی گردآوری کرده و باعث می شود دستیابی به مطالب را راحت تر کند.

این پایان نامه با هدف معرفی ابعاد گوناگون قرآن بر اساس آیات و روایات در پنج فصل با این موضوعات تنظیم و تدوین یافته است: فصل اول، نام های قرآن: قرآن، کتاب، فرقان و ذکر؛ فصل دوم، اوصاف قرآن: حکیم، موعظه، احسن الحدیث، نور، تبیان کل شی ء، عربی، مصدق،...؛ فصل سوم، ویژگی های قرآن: جهانی بودن، جاودانگی و. . ؛ فصل چهارم، نزول دفعی و تدریجی قرآن؛ فصل پنجم، فضیلت قرآن و آداب تلاوت آن.

این پایان نامه در چهار بخش با این موضوعات نظام و نگارش یافته است: بخش اول، شرح حال کلینی؛ بخش دوم، جایگاه قرآن در روایات کلینی: یادگیری قرآن، چگونگی خواندن قرآن، ثواب خواندن قرآن، عمل به قرآن، محتوای قرآن، نزول قرآن بر یک حرف، امتیاز قرآن بر سایر کتب، چگونگی ختم قرآن، آثار و فضایل قرآن، شأن نزول بعضی از سور؛ بخش سوم، تفسیر و تأویل در روایات کافی: معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر و تأویل و رابطه ی میان آن دو، گونه های تفسیر در روایات کافی (پاسخ به سئوالات قرآنی، توضیح مفردات و استدلال به آیات قرآن)، گونه های تأویل در روایات کافی (مراد متکلم، مصادیق، لوازم کلام)؛ بخش چهارم، تحریف قرآن در روایات کافی؛ معانی تحریف، ریشه ی تفکر تحریف، عقیده ی علمای شیعه در مورد تحریف، استدلال شیعه بر تحریف ناپذیری قرآن، بررسی اشکالات وارد بر روایات کافی، بررسی نمونه هایی از روایات کافی حاکی از شبهه ی تحریف