جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از دیرباز محققان شیعه و سنی به بررسی باطن قرآن اهتمام داشته اند و تفسیر باطنی کم و بیش حیات خود را در میان مسلمانان حفظ کرده، و البته تحولاتی نیز پذیرفته است. در طول تاریخ تفسیر امامیه، روش برخی مفسران چنین بوده که در کنار تفسیر ظاهری، با استفاده از روایات اهل بیت (ع) اشاره ای به بطن آیه نیز داشته باشند، اما کتابی که به طور خاص تمام این روایات را در خود داشته باشد، کمتر یافت می شود. با وجود این، برخی صاحب نظران غیرشیعه کتاب مقدمه تفسیر مرآه الانوار و مشکاه الاسرار، تالیف ابوالحسن شریف عاملی اصفهانی (قرن 12) را به عنوان «تفسیر باطنی» نگاشته شده توسط شیعیان و مرجع مهم آنان انگاشته، و دلیلی برای انتساب باطنی گری محض به شیعه قلمداد کرده اند. در این مقاله، ضمن معرفی کتاب و مولف، به بررسی شبهه فوق پرداخته می شود و مشخص می شود که مولف آن، به هر دو بعد ظاهر و باطن قرآن توجه داشته است؛ ضمن آنکه اثر به دست آمده، صرفا مشتمل بر روایاتی در حوزه باطن پاره ای از آیات است و هرگز معرف تفسیر کاملی از قرآن بر پایه رویکرد باطنی نیست. این کتاب در میان عالمان شیعی چندان شناخته شده نیست و نمی تواند مرجع تفسیری آنان بوده باشد. ضمنا شبهه انتساب مرآه الانوار و مشکاه الاسرار به عنوان مقدمه تفسیر البرهان، وجه علمی مناسبی ندارد.