جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب مقدس زمانی دراز به‌عنوان یگانه منبع بزرگ ادبی فرهنگ کهن خاور نزدیک شناخته می‌شد و امروزه نیز، به‌رغم گذر زمان و کشف آثار ادبی بسیار در دنیای مشرق زمین، این کتاب همچنان به‌عنوان یکی از بزرگترین مآخذ حوزه‌ی فرهنگی یاد شده به‌شمار می‌آید. کتاب مقدس همواره مورد توجه عالمان و ادیبان و مورخان بوده است، خصوصاً در جهان غرب که فرهنگ آن به انحای مختلف از این کتاب تأثیر پذیرفته است. یهودیان و مسیحیان کتاب مقدس را مرجع دینی خود می‌شمارند، پس این کتاب همچنان زنده و بالنده، به حیات خود ادامه می‌دهد و منبع تغذیه‌ی روحی و معنوی بخش عظیمی از بشریت مسکون در کره‌ی ارض است. از این لحاظ، صرف‌نظر از نوع نگرشی که می‌توان به محتوای دینی این کتاب داشت، باید آن را جزئی از میراث عظیم فرهنگی بشر دانست. کتاب مقدس به‌صورت امروزین خود مشتمل بر کتاب‌ها یا فصولی است که به دو رده‌ی کلی تقسیم می‌شوند: نخست کتاب‌های قانونی اول که تشکیل‌دهنده‌ی تمامی کتاب‌های مقدس رایج‌اند؛ و سپس کتاب‌های قانونی ثانی که تنها کاتولیک‌ها معتبرشان می‌شمارند، اما یهودیان و به پیروی از ایشان پروتستان‌ها، آن‌ها را مجعول می‌دانند. کتاب‌های قانونی ثانی مشتمل بر هفت کتاب طوبیا، یهودیت، اول و دوم مَکّابیان، حکمت سلیمان، یشوع بن سیرا، باروک، و بخش‌هایی از کتاب‌های اِسْتَر و دانیال است. این کتاب‌ها که در هیچ‌یک از ترجمه‌های فارسی دو قرن اخیر کتاب مقدس برگردانده نشده‌اند و ترجمه‌ی کهنی نیز از آن‌ها در دست نیست، اینک به روش نوین، همراه با پانوشت‌های تفصیلی و ارجاعات حاشیه‌ی صفحات، در اختیار پژوهندگان و علاقه‌مندان متون دینی قرار می‌گیرند.

در تاریخ زبان فارسی نقاط ناشناخته ای وجود دارند که ادراک و شناخت آنها جز با بررسی متون فارسی در دوره های مختلف تاریخی امکان پذیر نیست. به همین جهت در پژوهش حاضر، به بررسی ویژگی های زبانی متن دانشنامه علایی ابن سینا به عنوان یکی از متون مهم نثر فارسی قرن پنجم پرداخته شده است تا علاوه بر آشنایی با آن، سبک و طریقه نوشتار زبان فارسی در آن زمان نیز بررسی می شود. برای دستیابی به این هدف، پس از بررسی مطالعات انجام شده بر متون زبان فارسی کلاسیک و معرفی آثار فارسی ابن سینا، انواع نثرهای فارسی – به ویژه نثر دوره سامانیان، و شیوه های واژه گزینی ابن سینا در حوزه علوم نظری معرفی شده اند و سپس داده های گرد آمده از کتاب دانشنامه علایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند.

در متون کهن گاهی به عبارت یا کلمه ای بر می خوریم که با مراجعه به فرهنگ های لغت، امکان دریافت معنای مناسب برای آن وجود ندارد. همچنین گاهی مصححان متون کهن در خواندن متن و ارائه صورت مناسبی از یک واژه درمی مانند و تصحیح قیاسی برمبنای قواعد نحوی و بلاغی نیز راه به جایی نمی برد. در این موارد، گاه می توانیم به کمک اطلاعاتی از زبان ها و گویش ها و آداب و رسوم و نام ابزارها یا مسائل محلی به حل این معضلات بپردازیم. در این مقاله کوشیده ایم برای تصحیح و تبیین مفهوم اصطلاحات و واژه هایی چون ایواره، بره بزه، اخره و اوغرات، سکال، سرهول، برمه کردن، کوز، گاو کیلی، نچ کردن و ناوری، در متون تاریخی و ادبی به کمک اطلاعات محلی و گویش لری، خصوصا گویش روستای نقده از توابع شهرستان تویسرکان، پیشنهادهای تازه ای عرضه کنیم.