جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علّیت، مفهومی بس مهم درما بعد الطبیعه است.در اثبات این مدّعا یادآوری می‌کنیم فیلسوفان از دیرباز، کثیری از قواعد و استدلالهای خود را بر آن استوار کرده‌اند.نقّادی هیوم از علّیت این رأی را در میان آورد که این رکن رکین فلسفه، نه آن چنان که فیلسوفان می‌پنداشتند، بی‌خلل و استوار است.کانت: آتش این نقّادی را تیزتر کرد و نقّادی هیوم از علّیت را به کل ما بعدالطبیعه تسرّی داد.حاصل نقّادی کانت، فتوای او به افلاس مابعدالطبیعه بود.لکن متعاطیان مابعدالطبیعه، از این نقّادیها نهراسیدند واز اعتقاد راسخ خود به علّیت دست نکشیدند.در قرن بیستم، پاره‌ای اکتشافات در علم فیزیک- خاصه در فیزیک هسته‌ای و مکانیک کوانتومی- ازنو در این اعتقاد راسخ به علّیت رخته افکند و فیلسوفان را به کندوکاو دوباره در آن برانگیخت.از فیلسوفان که بگذریم ، خود فیزیک‌دانان نیز از رهگذر این کندوکاوها، به دو دستة هواداران و مخالفان علّیت تقسیم شدند.حجم انبوهی از مکتوبات فلسفی، در قرن بیستم ، موقوف تحلیل علّیت در علم و پیآمدهای فلسفی آن شده است، و توان گفت که علّیت، چندی است از برج عاج مابعدالطبیعه به زیر آمده و روی به حضیض حاصل‌خیز تجربه آورده است.مقاله‌ای که پیش روی خواننده است شرح و توضیح مختصری است درباب علّیت در فیزیک قرن بیستم و پیآمدهای فلسفی آن.