جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«الامامه و السیاسه» یکی از قدیمیترین و موثقترین آثار نوشته شده به زبان عربی است. این کتاب بخشهایی از آن را در تاریخ طبری و کامل ابن اثیر می توان دید. کتاب‌ پس‌ از خطبه‌ ، با ذکر فضایل‌ دو خلیفه نخست‌ آغاز می‌شود، سپس‌ به‌ مسأله سقیفه‌ و خلافت‌ ابوبکر می‌پردازد، اما به‌ طور کلی‌، اخبار و روایات‌ مربوط به‌ دوره خلافت‌ ابوبکر و عمر بسیار مختصر و تنها با اشاره‌های گذرا آمده‌ است‌. مؤلف در این کتاب تنها به بیان رویدادها پرداخته است و تقریباً در هیچ جای کتاب - مثلاً آنجا که به موضوع جانشینی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می پردازد - دست به داوری و قضاوت نزده است. نویسنده‌ از دوره خلافت‌ امیرالمؤمنین‌ علی‌ (علیه السلام) روایات‌ متعدد و مفصلی‌ آورده‌ است. مولف که فردی سنی ماجرای سقیفه و رویدادهای دوران امام علی (علیه السلام) را به آن خوبی به تصویر می کشد و در جای جای کتاب خود حق رابه جانب آن امام می دهد و حتی در یک مورد واژه «امام» را درباره امیر المومنین به کار می برد. البته در این مورد نیز باید توجه داشت که مؤلف از عالمان اهل سنت شمرده می شود و در بیان پاره ای از وقایع تاریخی راه احتیاط پیموده است و چنان که باید آنها را به تصویر نکشیده و از نقل پاره ای از حوادث خودداری ورزیده است. اما به یقین می توان گفت که وی از آن حوادث بی اطلاع نیست چرا که برخی از آن موارد را در کتاب «المعارف» آورده است. ذکر حوادث‌ مربوط به‌ ادوار خلفای بنی‌امیه‌ تا واپسین‌ ایشان‌، به‌ اختصار ادامه‌ می‌یابد. موضوع‌ ظهور عباسیان‌ را مؤلف‌ با عنوان‌ «بدء الفتن‌ و الدولة العباسیه‌» آغاز کرده‌ است‌. در این‌ بخش‌ نیز همچون‌ بخش‌ نخست‌، مؤلف‌ به‌ اختصار، به‌ ذکر حوادث‌ دوران‌ حکومت‌ چند خلیفه نخست‌ عباسی‌ پرداخته‌ است‌ و در پایان‌ ذکر وقایع‌ خلافت‌ هارون‌الرشید می‌گوید که‌ در نقل‌ اخبار مربوط به‌ خلافت‌ عباسی‌، پس‌ از هارون‌الرشید، سودی نمی‌بیند، زیرا از این‌ پس‌ « زنادقة عراق‌ » بر خلافت‌ استیلا یافتند. با این‌همه‌، در کوتاه‌ترین‌ عبارات‌ از ماجرای جانشینی‌ مأمون‌ و جنگ‌ او با امین‌ بر سر خلافت‌ یاد کرده‌ است‌. جلد دوم مربوط به دوران خلافت یزید معلون تا دوره حکومت مامون عباسی می باشد

در ذيحجه سال 63 هجری، به دنبال شورشی در مدينه، كارزاری ميان سپاه يزيد و مدنيان در شرق مدينه رخ داد كه به اعتبار محل وقوع آن، واقعه حَرِه ناميده شد. اين واقعه هزينه های سنگينی، به ويژه برای مردم مدينه در برداشت. گذشته از تخريب، غارت و كشتار وحشتناكی كه صورت گرفت، هتك حرمت و رفتار غير اخلاقی بی سابقه اي سر زد كه به آسانی توجيهی برای آن نمی توان يافت. خشونت های اعمال شده از سوی شاميان، تنها در زمان درگيری نبود، بلكه حتی پس از شكست مدنی ها، هم چنان ادامه داشت. اين كه به راستی چه علل و عواملی موجب بروز اين واقعه گرديد و چرا شاميان به رفتاری روی كردند كه نه تنها با هيچ يك از موازين دينی، اخلاقی و انسانی هم سازی نداشت، بلكه با سنت های عربی نيز توجيه پذير نبود؟ در اين مقال كوشش مي شود تا علت يا علل واقعی رخداد حَرِه واكاوی شود و طبعاً منطق رفتار شاميان نيز تا حدی ذيل آن مفهوم می گردد، هر چند اين سخن به معنای تاييد عمل آنان نيست. فرضيه اصلی نوشتار آن است كه عميق شدن فاصله ميان انتظار مردم مدينه و آن چه در اختيار داشتند، موجب شورش آنان و به دنبال آن شكل گيری واقعه حَرِه گرديد و در نگاه شاميان اين اعتراض، سر بر آوردن رقابت كهن عربی بود كه سرسختانه می بايست سركوب شود.