جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اختصاص، یکی از ابواب دو دانش نحو (عربی) و معانی است که در نحو عربی، احکامی خاص دارد. در کتاب های بلاغت معمولا در معانی مجازی ندا در مقوله انشا از آن بحث می شود؛ اما در مواضع دیگری نیز از آن سخن به میان می آید. در علم معانی، اختصاص یعنی حصر کردن چیزی یا کاری در کسی، یا انفراد و انحصار کسی یا چیزی به کاری یا امری، شیوه کاربرد آن در فارسی با عربی متفاوت است. در این گفتار به انواعی از شیوه کاربرد آن در فارسی و اغراض آن پرداخته ایم.

مسلّم است که برای تحقق یک ترجمه مطلوب، شناخت سطوح مختلف زبانی که در متن مبدأ به‌کار رفته، بایسته است. یکی از این سطوح سطح بلاغی (در اینجا علم «معانی») است که اگر مترجم از پیچ و خم آن آگاه نباشد، در بیان مراد گوینده/نویسنده به خطا خواهد رفت. بنا بر این علم معانی با فن/علم ترجمه پیوندی تنگاتنگ دارند.در این رساله که شامل یک مقدمه و چهار فصل است، نخست و در مقدمه به اهمیت مباحث بلاغی به‌ویژه مباحث «علم معانی» پرداخته شده؛ همچنان‌که از نوع و سبب تقسیم‌بندی مباحث علم معانی نیز سخن رفته است. آنگاه در فصل اول حالات اِسناد خبری و مسند الیه بیان شده است. فصل دوم از احوال مسند و متعلقات فعل و در فصل سوم از شیوه‌های قصر/حصر و نیز انواع کلام انشائی و ترجمه آنها به فارسی سخن گفته است؛ و نهایتاً فصل چهارم به مباحث فصل و وصل و ایجاز و اطناب و مساوات پرداخته شده است. در پایان هر بخش و هر فصل نیز نتیجه‌گیری آمده است.روش تحقیق چنین بوده که نخست احوال مختلف عارض بر کلام ـ که نمود آن در اجزای آن یعنی: مسندٌ الیه، مسند و متعلقات فعل است ـ بیان گشته و سپس با بیان چگونگی ترجمه هر یک از این موارد، نظریه مطرح‌شده، بر مثال‌هایی که خطیب قزوینی و تفتازانی به‌ترتیب در تلخیص المفتاح و مختصر المعانی زده‌اند، تطبیق گشته است. همچنین طرق حصر که بسیار هم پرکاربرد است، نخست در زبان عربی و سپس فارسی بیان شده، آنگاه شیوه ترجمه هر کدام، با تطبیق بر مثال‌های این دو کتاب و آیات قرآن ذکر گردیده است. انواع مختلف کلام انشائی نیز به همین گونه مطرح و مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. و نهایتاً مبحث فصل و وصل، همچنین ایجاز و اطناب و مساوات در عربی بیان شده و با تطبیق آن با فارسی، در قالب نمونه‌های مطرح‌شده در این دو کتاب و تکیه بر آیات قرآنی، شیوه ترجمه هر کدام ذکر گردیده است.نتیجه‌ای که این پایان‌نامه به آن رسیده آن است که به سبب مشابهت مباحث علم معانی درزبان عربی و فارسی، بیشنیه مطالب مطرح در بخش معانی، قابل ترجمه به فارسی است. تنها چند مورد از این مباحث، به سبب متفاوت بودن ساختار زبان فارسی از عربی، قابلیت انتقال ندارد. به عبارت دیگر، ساختارهای فارسی در این موارد، مشابه با عربی نیست. این مباحث عبارتند از: التفات، قلب، کَلّا، ایجاز حذف، ضمیر شأن و قصه، بدل اشتمال. در این موارد ناگزیر یا باید ساختار را تغییر داد یا افزوده‌های ترجمه‌ای بسیار آورد.

چکیده? پایان‌نامه:اغراق یکی از آرایه‌های ادبی است که در بیشتر کتب بلاغی عربی و فارسی، افراط در توصیف کسی یا چیزی تعریف و به سه مرتبه?‌‌ مبالغه، اغراق و غلو تقسیم‌ شده است. وضوح استفاده‌? بلاغیون نخستین فارسی از کتب بلاغی عربی در طرح مباحث تئوریک بلاغت فارسی، زمینه‌? بررسی سیر تطبیقی و تاریخی این آرایه را در بلاغت عربی و فارسی فراهم می‌کند. نیز می‌توان در تبیین کارکردهای بلاغی اغراق از مفاهیم ویژه‌? زبان‌شناسی همچون برجسته‌سازی و آشنایی‌زدایی سود جست و از اغراق به عنوان یکی از ابزارهایی که منجر به ساختارشکنی می‌شود، نام برد. اغراق غالباً در حیطه‌? علم بدیع جای‌گرفته، در حالی که ویژگی‌ها و کارکردهای‌ آن منطبق با معیارهای علم بیان است و با شاخه‌های مختلف آن ارتباط مستقیمی دارد. از طرفی موضوعات و ویژگی‌های ژانرهای ادبی به گونه‌ای است که از اغراق به عنوان یک شیوه‌? بیان مهم و پرکاربرد استفاده می‌شود. در این پژوهش به سیر تاریخی اغراق در در بلاغت عربی و فارسی پرداخته و چشم انداز روشنی از این آرایه در گذر زمان ارائه کرده‌ایم. با بررسی اغراق از جنبه‌های دلالت معنایی، ادای معنای‌ واحد به طرق‌ مختلف و ارائه‌? تصویر که از ویژگی‌های اصلی علم بیان و صور بیانی هستند، آن را یکی از صور بیانی دانسته، و با بررسی صنایع بدیعی و بیانی که با اغراق همراهند، مشخص کرده‌ایم که کدام آرایه‌ها و صور بیانی، تحت کدام قواعد منجر به ایجاد اغراق در کلام ‌می‌شوند. سپس موضوعات و ویژگی‌های ژانرهای ادبی را یکی از دلایل گسترش اغراق در ادبیات هر دو ملت برشمرده و به تبیین کارکردهای اغراق از منظر مباحث نقد ادبی پرداخته‌ و در پایان به این نتیجه رسیده‌ایم که غراق یک شیوه‌? بیان قدرتمند، زیبا و پرکاربرد است که جهت بزرگداشت امر یا پدیده‌ای به کار می‌رود و اساس آن بر کذب نیست.