جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف اسلام سعادت و رستگاری تمام ملل روی زمین است. ایدئولوژی مترقی و کامل و سازنده اسلام، جامعه را در مسیر تکامل مطلوب قرار داده و همگام با آن با مکتب ها و رژیم های استعماری به نبرد بر می خیزد تا آنها را کاملا نابود سازد. اسلام نمی خواهد حکومت های ظالم و فاسد که دست غارت و چپاول به اموال ملت های مظلوم دراز کرده اند و آنان را در ضعف و زبونی نگاه داشته اند، و راه تکامل مادی و معنوی را بر آنان بسته اند را به حال خود واگذارد. به همین خاطر هدف نهایی و جهان شمول خود را، استوار ساختن حکومت عدل و پایه های آن بر زیربنای ایدئولوژی توحید قرار داده است. این هدف عالی با در دست داشتن پرچم توحید و عدل در مقابل پرچم های کفر و شرک و بت پرستی و سیستم های طبقاتی دنبال می شود. آنچه در اسلام مطرح است، همان کوشش های همه جانبه برای نشر آیین توحید و شکستن بت ها و معبودهای قلابی، و مستقر ساختن حکومت الهی در روی زمین است، و نه جنگ و قتل و خونریزی و استعمارگری، و اگر هم روزی پیروان خود را برای مقابله و نبرد با دشمنان دعوت می کند از این نظر است که کوبیدن دشمن مزاحم، یکی از مصادیق کوشش های اسلامی برای استقرار توحید و حکومت الهی و حق و عدالت در روی زمین بوده و هست. بنابراین هر نوع کوشش و فعالیت، که کمک مؤثر به انتشار اسلام و تجدید عظمت مسلمانان بنماید، بطور مسلم از مصادیق واقعی جهاد بوده و هرگز جهاد اسلامی در چارچوب خاصی محدود نمی شود. اسلام مانند آیین رومیان قدیم و یهود و نازیها در چهارچوب جامعه و نژاد محصوی نیست؛ بلکه برای عموم جهانیان است و مسلمانان به پیروی از تعالیم اسلام وظیفه دارند در راه نجات توده های مردم جهان نسبت به برنامه های زندگی بکوشند. فطرت انسان حکم می کند که علف های هرزه و عضوهای فاسد اجتماع باید قطع شوند تا زمینه برای نجات و سعادت توده های محروم فراهم آید. و این مهم محقق نمی شود مگر با جهاد اسلامی، و ما در این تحقیق سعی کرده ایم تا حد توان به بررسی علل وجود این قانون در دین اسلام و آداب و قوانینی که بر آن مرتب می شود بپردازیم تا روشنگر مسیر و هدف اسلام در این وادی باشد. در این تحقیق که پیش رو دارید به بررسی موضوع جهاد از دیدگاه های مختلف پرداخته شده است و در فصول مختلف اقسام جهاد و فلسفه وجود آن در اسلام و همچنین آداب مختلفی که در قرآن و سنت برای آن بیان شده و از منابع مختلفی گردآوری شده است، بیان گردیده و تا آنجا که در توان بوده کوشش شده است هیچ مطلبی بدون استناد به منبع و مرجع آن آورده نشود.

این کتاب مجموعه ای ارزشمند از سخنان و نصایح حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و اهل بیت آن حضرت علیهم السلام می باشد. تحف العقول از زمان نگارش تاکنون، در طول هزار سال، پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه بوده و در مجموعه های روایی خود از آن روایت نقل کرده و به آن استناد نموده اند. مؤلف می گوید: «پس از آن که دیدم علمای شیعه درباره فقه و حلال و حرام کتاب های فراوانی نگاشته اند، بر آن شدم تا مجموعه ای پدید آورم که در آن سخنان حکمت آموز و موعظه های پیامبر اکرم و اهل بیت آن حضرت جمع شده باشد؛ تا گنجینه ای برای مراجعه خودم و برای علاقه مندان به خاندان رسالت باشد». همان طور که مؤلف کتاب گفته، سلسله سند روایات به دلیل اختصار، حذف شده است. با این وصف، چون بیش تر این روایات آداب و حکم است، خود گواه بر درستی آنهاست. تحف مشتمل بر روایات مربوط به آداب، حکم، پند و اندرزهای منقول از پیامبر و امامان ـ غیر از امام دوازدهم ـ است. روایات آن از منابع معتبر شیعه و سنی است و لذا کتاب مورد قبول و تأیید فریقین قرار گرفته است و هیچ کس در آن اختلافی ندارد. روایات بر اساس ترتیب مقامات حجت های الهی تنظیم شده است، یعنی از پیامبر شروع شده و در امام حسن عسگری ـ علیهم السلام ـ پایان یافته است. در پایان، آن مناجات قدسی از حضرت موسی و حضرت عیسی ـ علیهم السلام ـ و مواعظی از حضرت مسیح در «انجیل» ذکر شده است که می تواند باعث توجه مسیحیان و یهودیان به این کتاب شود. حسن ختام کتاب، سفارشنامه مفضل بن عمر (از اصحاب امام صادق ـ علیه السلام ـ) به شیعیان است.

کتاب الکافی یکی از مهمترین کتابهای حدیثی و نخستین کتاب از کتب اربعه شیعه است که توسط ابو جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق کلینی نوشته شده است. سومین بخش از الکافی که به «روضة کافی» شهرت دارد، روایات مربوط به موضوعات مختلف و متنوع، بدون هیچ ترتیب و نظم خاصی گردآوری شده‌ است. مرحوم کلینی اخباری متفرقه که برخی از آنها گلبنی است در فهم حقائق و تحصیل معرفت و بعضی چون سروی است در بیان حسن سیرت، قسمتی دیگر داستان شیرین و درست و عبرت انگیز و اخباری مژده بخش و فرح خیز است، در این کتاب جمع آوری کرده‌ اند. چون کلینی کتاب الکافی خود را کامل ساخت و فصول آن را در هر ماده پرداخت، احادیثی فراوان به جا ماند شامل، سخنرانیها و نامه هائی از ائمه علیهم‌ السلام و آدابی از صالحان و حکمت هائی نغز و ابوابی از دانش، صرف نظر کردن از آنها روا نبود بدین جهت این مجموعه را از آنها فراهم کرد و آن را الروضة نامید.

«الإختصاص»، مجموعه‌ ای متنوع از احاديث معصومان (ع) در حوزه عقايد، سيره و تاريخ، حكمت و اندرز، اخلاق و آداب، فضایل اهل بیت و نقایص مخالفان آنان، معجزات و كرامات می باشد. درباره نویسنده کتاب، اختلاف نظر هست و شیخ مفید، جعفر بن حسين المؤمن و أبو علی أحمد بن الحسين بن أحمد بن عمران، در منابع مختلف نویسنده آن شناخته شده‌ اند. برخی، این کتاب را به نویسنده‌ ای ناشناخته منتسب کرده اند. در این میان شهرت انتساب «الإختصاص» به شیخ مفید از دیگران بیشتر است. كتاب «الإختصاص» موضوع واحدی ندارد و مؤلف در مقدمه کتاب به این نکته اشاره کرده است. وی می‌ گوید: «این کتاب را تألیف و تصنیف کرده، در گردآوری‌ اش زحمت بسیار کشیدم و در آن گونه‌ های مختلف احادیث و روایات برجسته و آثار نیکو و حکایات در موضوعات بسیار در مدح افراد و فضیلت آنان و مراتب علما و درجات و فهم آنها وارد کردم.»

«الحكايات في مخالفات المعتزلية من العدلية»، املاى شيخ مفيد بر سيد مرتضى به زبان عربى است كه در آن، آراء و عقايد معتزله را نقد و فرق بين اماميه عدليه را با آنها بيان مى‌ كند. كتاب، در زمان حيات شيخ مفيد نوشته شده است و در واقع جواب‌ هاى ايشان است به سؤال‌ هاى سيد مرتضى. قسمت پايانى كتاب، متشكل است از دوازده روايت از ائمه كه شيعيان را به امورى توصيه كرده‌ اند. اكثر اين روايات، روايات اخلاقى و تعليم آداب صحيح اسلامى مى‌ باشد.

نهاد تعلیم و تربیت یکی از نهادهای گسترده و مهم اجتماعی و برجسته‌ترین هدف تشکیل آن، پرورش و آماده‌سازی نسل جوان برای ورود به اجتماع و پذیرش نقش‌های گوناگون است؛ از این‌رو شناخت روابط درست میان عناصر اصلی این نهاد، یعنی شاگرد و استاد می‌تواند یاری‌گر آن در رسیدن به اهداف خود باشد. خداوند متعال در آیاتی از سورۀ مبارکۀ کهف، داستان «جست‌وجوی مراد» توسط حضرت موسی(ع) (پیامبر اولوالعزم الهی) و یافتن استاد و همراهی با وی را به طور موجز بیان کرده است. در این پژوهش برآنیم تا با بررسی دیدگاه‌های مفسران از وجوه مختلف عرفانی، اخلاقی، اجتماعی و ... پیرامون این آیات و بهره‌گیری از روایت‌های تفسیری ذیل آن به برترین آداب شاگردی و استادی دست‌یابیم و منشور اخلاقی والایی برای فضاهای آموزشی در این رابطه ارائه کنیم. اشتیاق موسی(ع) در یافتن فردی آگاه‌تر از خود، علی‌رغم نیل او به مقام نبوت و کلیم‌اللهی، کوشش و پشتکار و تحمل مشقت‌های بسیار این راه، نشان‌ از اهمیت بالای فراگیری دانش و توجه به آداب آن در هر مقطعی از زندگی به ویژه بایستگی جست‌وجوی استادی شایسته دارد. برپایۀ آموزه‌های آیات یادشده، مهم‌ترین آداب شاگردی عبارتند از اظهار تواضع، کسب اجازه از استاد، اطاعت از استاد و رعایت ادب پرسش و در مقابل، احساس تکلیف استاد در مقابل افراد جویای علم، احترام به ارزش‌های ذاتی شاگرد، آگاه ساختن دانشجو نسبت به دشواری‌های پیش‌رو و اتخاذ روش آموزشی درست و متناسب با ظرفیت دانشجو نیز گوشه‌ای از آداب استادی برگرفته از این آیات است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

یکی از نظام های هنجاری بسیار مهم در هر جامعه و جهان های فرهنگی، آداب اجتماعی است. هویت انضمامی، بین الاذهانی، نسبی و متغیر بودن و کارکرد های صوری آداب موجب شده تا این بخش هنجارین، به رغم اهمیت از حوزه مطالعات محققانه به دور مانده و یا در حاشیه موضوعات فقهی، حقوقی و اخلاقی به اجمال ملاحظه شود. پرسش از چیستی، چرایی و ضرورت، انواع، نقش و کارکرد، مبانی نظری، وجوه اشتراک و افتراق آن با سایر نظام های هنجاری همچون اخلاق، فقه، قانون، عرف، و استحسانات زیباشناختی، عمده ترین پرسش هایی است که انتظار می رود شاخه های مختلف علوم اجتماعی به تناسب علایق و جهت گیری های رشته ای خود بدان توجه کنند. این نوشتار درصدد است تا نسبت مفهومی، نظری، زبانی و کارکردی میان اخلاق و آداب اجتماعی را به مثابه دو نظام هنجاری با محوریت منابع دینی و منابع معرفت دینی مورد واکاوی و تحلیل قرار داده، به برخی نتایج کاربردی متناسب با اقتضائات جامعه موجود دست یابد. روش مطالعه، تحلیل محتوای گزاره های مربوط در متون و منابع دینی و علمی با روش تفسیری است.

جریان زندگی انسان در بستر لحظه ها، همانند سفری است که از مبدایی آغاز شده و به سوی مقصدی در حرکت است. این سفر می تواند تنها شامل زندگی روزمره وی باشد که در این صورت، تولد، لحظه آغاز و مرگ پایان آن خواهد بود؛ و نیز می تواند شامل سفر معنوی انسان باشد که در این صورت نادانی ای که آدمی با خود از شکم مادر آورده، مبدا سفر، و آراستگی به کمالات انسانی مقصد آن خواهد بود. در این سفر هر یک از مراحل کمال، به منزله یکی از منزلگاههاست.از سوی دیگر، سیر در آفاق و انفس برای آدمی عبرت آموز است و انسان می تواند از طریق، آنچه بر دیگران گذشته، آینده خود را حدس بزند و مسیر زندگی اش را به سوی کمال، آگاهانه انتخاب نماید. در اندیشه های اسلامی بارها به سفر دستور داده شده و از فواید، آداب، لوازم و شرایط آن سخن به میان آمده است. در این مقاله که به شیوه سندکاوی اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شده و به صورت توصیفی- تحلیلی یافته ها ارائه شده اند، تلاش شده است برخی از مهمترین جلوه های سفر مورد بررسی قرار گیرد.

جهان، انسان و قرآن داراى ظاهرى است و باطنى و این از معارف عمیق دینى و قرآنى و برخى روایات، برداشت و استفاده مى شود. تمام اعمال انسان، غیر از پوسته ظاهرى، داراى عمق و باطن اند. شریعت نیز چنین است و باطن آن طریقت و حقیقت است. در بخش دوم این نوشتار، به تبیین باطن تمامى منازل و مراحل حج پرداخته شده و اسرار احرام، طواف، نماز طواف، سعى، عرفات، مشعر و منا در ادامه آمده است. در پایان نیز این نکته مورد تأکید قرار گرفته که «حج انفسى» توحید واقعى است.