جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

شاخص‌ترین چهره دین که امامت را هم در درون خود می‌پروراند و نیز منبعی که معدن همه کمالات و اساس همه خیرات است حقیقت ولایت است. از این رهگذر شایسته است این جریان عمده هستی به درستی شناخته و مورد توجه قرار گیرد. بارزترین و در عین حال کامل‌ترین چهره ولایت بعد از شخص ارزشمند پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم), همانا وجود مبارک حضرت امیرالمومنین علی(علیه السلام) است که تجسّم همه خیرات و تمثّل همه کمالات است. آنچه در پیش رو دارید، نگاهی به کتاب ارزشمند ینابیع الموده لذوی القربی بوده است، که توسط قندوزی با توجه به مشرب و مسلک حنفی ایشان و با رویکرد بررسی فضائل اهل بیت علیهم السلام، به خصوص امام علی علیه السلام نگارش یافته است. نظر به اهمیت موضوع و عنایتی که ایشان به بررسی این بحث داشته است، در این نوشتار به بررسی کتاب ایشان پرداخته و به ذکر چند نمونه از قبیل بررسی احادیث ثقلین، غدیر، منزلت و ... پرداخته ایم. شایان ذکر است که برای تکمیل بحث و از انظار دیگر دانشمندان نیز استفاده نموده ایم، و تلاش کرده ایم تا بحث را با توجه به آیات قرآن تتمیم و تکمیل و مستند سازیم.

اين مقاله با روش توصيفى ـ تحليلى و از رهگذر شناسايى آثار قرآنى زيدبن على، جايگاه وى را در علوم قرآن و تفسير بازگشوده است. كاربرد «حليف القرآن» درباره وى نشانگر پيوند استوار او با قرآن است. زيد داراى قرائتى مشهور بوده كه برخى آن را در كتابى مستقل جمع آورده اند. «مدخل الى القرآن و تفسير لمواضع مختارة منه» زيد، علاوه بر مباحث مقدماتى لازم براى تفسير، مشتمل بر تفسير برخى آيات مى باشد. احتمالاً «تفسير سورة الفاتحة و بعض آيات القرآن» منسوب به وى، درس گفتارهاى او در مدت پنج ماه زندانى بودنش در كوفه مى باشد. همچنين احتمالاً «الرد على القدرية من القرآن» منسوب به وى، همان «الرد على المجبرة» است كه در ضمن مجموعه كتاب ها و رسائل زيد منتشر شده است. زيد «الصفوة» را به منظور اثبات برترى اهل بيت عليهم السلام با تكيه بر آيات قرآن نگاشت و در «كتاب القلة و الكثرة» كه نگاشته خود زيد يا به املاى اوست، ملاك حقانيت نبودن اكثريت را از منظر قرآن اثبات كرد. «تفسير غريب القرآن» در صورت صحت انتسابش به زيد، نخستين تأليف در غريب القرآن خواهد بود.

تكفير از آن دست مسائلى است كه هيچ گاه از ميان امت اسلامى رخت برنبسته است. در اين ميان، گاه و بيگاه مكتب تشيع هم متهم به تكفيرى بودن گرديده است. از جمله كسانى كه به صورت منظم و در قالب يك كتاب اين اتهام را بر شيعه وارد ساخته، عبدالملك شافعى است. براى بررسى تأثيرهاى مخرب اين اتهام بر سيماى مكتب تشيع در ميان اهل سنت و نيز نقش تخريبى آن در وحدت امت اسلام، اين پژوهش صورت گرفته است. اين پژوهش با روش توصيفى ـ تحليلى، به سراغ روايات محل استناد رفته و با دسته بندى آنها نشان داده كه تنها عده قليلى از منتسبان اهل سنت (نواصب) از نظرگاه شيعه، خارج از اسلام دانسته شده اند و عامه اهل سنت از نظر شيعيان مسلمان هستند.

پیوند قرآن و عترت مهم‏ترین تدبیر پیامبر به منظور نگه‏دارى ساحت قرآن کریم است که اگر از همان آغاز مورد بى‏مهرى قرار نمى‏گرفت، هرگز آن‏همه تشتت فکرى، تفرقه مذهبى، اختلاف عقیدتى و سست‏پندارى در تفسیر معارف پدید نمى‏آمد. سوگمندانه باید پذیرفت، آنچه در قرن‏هاى نخستین تاریخ اسلام بر سر منابع روایى و آثار حدیثى آمد و تنگناهاى عظیمى که براى اهل‏بیت علیهم‏السلام و ارائه معارف قرآنى پدید آورد، سبب شد که امت اسلامى آن‏گونه که باید از این چشمه زلال بهره‏بردارى ننماید. اهل‏بیت علیهم‏السلام مفسّران و حامیان واقعى قرآن هستند و قرآن نیز بر مقام والاى عصمت آنها و دوستى مردم نسبت به ایشان تأکید دارد؛ از جمله آیات «مودّت» و «تطهیر» بر فضیلت و موقعیت ویژه اهل‏بیت پیامبر علیهم‏السلامدلالت دارند و تمام مفسّران شیعه و جماعتى از مفسّران اهل‏تسنن بر آن تأکید ورزیده‏اند. البته عده‏اى براساس کینه‏هاى دیرین یا گرایش‏هاى مذهبى، براى در ابهام ماندن دلالتشان با استناد به برخى از روایات، شبهاتى نسبت به مدلول آنها وارد کرده‏اند. این مقاله درصدد آن است که نشان دهد هیچ‏یک از این شبهات وارد نیست و دلالت این آیات بر آن روشن است.

اصل تقیّه مسئله ای است که به اندازه عمر بشر قدمت دارد ، چرا که وجود شیطان و ایادی وی و در پی آن وجود انسان هایی که برخلاف خواست خدا و حجّت های خدا و در عین دشمنی با آن ها بوده اند ، قدمتی به اندازه عمر بشر دارد . پس دانستن معنی و مفهوم تقیّه و زمان و مکان و موارد رعایت یا عدم رعایت آن به نحوی که مورد رضای حق باشد ، برای همگان لازم و ضروری است .برای دست یافتن به چنین الگو و راهکار سودمندی که نتیجه اش رضای خدا و ارتقاء درجات اخروی است ، هیچ راهی جز رجوع به آیات قرآن و سخنان مستند معصومین علیهم السّلام و نیز رجوع به سیره و سنّت و تاریخ زندگانی ایشان که الگویی برای همگان است ، وجود ندارد .چرا که اگر جز این باشد ، هر فرد بر اساس ایده ها و عقاید و سلیقه شخصی خود که دستخوش نادانی و حبّ ذات و سودجویی های دنیوی و القاءات شیاطین هم می شود ، نظر داده و هر کس روش و راه و نوع و زمان و مکانی را برای رعایت تقیّه برمی گزیند . این نوشتار بر اساس مطالعه کتابخانه ای و توصیفی و تحلیلی به روش فیش برداری و سپس تنظیم بخش ها و فصول ، جمع آوری شده است .ولی قبل از نقل تاریخ می بایست در بخش اوّل به مقدّماتی چند از جمله معانی تقیّه و اقسام تقیّه و غیره با عنوان « گفتارهایی پیرامون تقیّه » پرداخته می شد تا به این طریق بخش دوّم یعنی « تحلیل تاریخی تقیّه » که نمونه های تقیّه در اعصار مختلف تشیّع است ، بیشتر و بهتر درک شود . در بخش تحلیل تاریخی تقیّه سعی بر آن شده که تواریخ بر اساس ترتیب وقوع بیان شده و تا غیبت کبری ادامه یابد .

در «حدیث امان»، رسول خدا صلی‌الله علیه وآله با تشبیه اهل‌بیت علیهم‌السلام به ستاره‌های آسمان، وجود آنان را سبب امنیت امت خوانده‌اند. متن مشهور این حدیث «النجوم امان لاهل السماء و اهل‌بیتی امان لامتی» است. باوجوداینکه این حدیث در روایات اهل سنت از طریق پنج راوی از رسول‌الله صلی‌الله علیه وآله گزارش‌شده، ولی مورد تضعیف برخی نویسندگان قرار گرفته است. بر اعتبار مشهورترین نقل آن، دلایل چندی وجود دارد؛ اما به فرض اگر آن‌ها را نیز نپذیریم، می‌توان گفت کثرت طرق نقل، جبران‌کنندۀ ضعف برخی رجال آن بوده و صدور این حدیث را از پیامبر صلی‌الله علیه وآله به اثبات می‌رساند؛ زیرا محدثان اهل سنت روایاتی با این شرایط را پذیرفته‌اند. درنتیجه این حدیث بر اساس قواعد رجالی اهل سنت حجت خواهد بود.