جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نیازهای فرهنگی- اجتماعی از جمله بارزترین نیازهای معنوی است که در حال حاضر، توجه دولت ها، سازمان ها و موسسات فرهنگی- اجتماعی را به خود جلب کرده است، به طوری که تلاش می کنند تا در قالب برنامه های مختلف، طیف وسیعی از این نیازها را پاسخ دهند. توفیق این سازمان ها در وهله نخست منوط به داشتن اطلاعات دقیق از نیازهای احساس شده و ابراز شده توسط مخاطبان می باشد. به همین جهت، انجام مطالعات مختلف جهت سنجش نیازهای اقشار مختلف مردم ضرورت پیدا می کند و نیازسنجی دختران نوجوان به عنوان یکی از اقشار آینده ساز نظام حائز اهمیت می گردد. این پژوهش با روش پیمایش و انتخاب نمونه 502 نفری از دانش آموزان دختر مقاطع راهنمایی و متوسطه شهر اصفهان به شناسایی و گروه بندی انواع نیازهای آنان و سطح بندی این نیازها پرداخته است. نتایج تحقیق نشان می دهد نیازهای عاطفی- روانی در مرتبه اول، نیازهای اجتماعی در رتبه دوم، نیازهای اقتصادی در رتبه سوم و نیازهای فرهنگی در مرتبه چهارم قرار دارند. دختران نوجوان، شرکت در فعالیت های تفریحی (اردو و مسافرت) را به عنوان گزینه اول نیازهای فراغتی اعلام کرده اند. خانواده، مهم ترین گروه مرجع دختران می باشد و آنها تمایل دارند تا مورد توجه بیشتری از سوی خانواده ها قرار گیرند. به بیان دیگر برای آنان همدلی و برقراری روابط صمیمانه اولویت بیشتری نسبت به تزریق پول و تامین امکانات دارد.

اصفهان، یکی از شهرهای تاریخی ایران در دوران اسلام به دلیل موقعیت ویژه اش به خصوص در زمان حکومت صفویان، رونق خاصی در معماری یافت. این شهر که از سوی  شاه عباس به پایتختی برگزیده شد؛ از مساجد، کاخ ها، پل ها، خیابان ها و باغ های زیادی بهره مند شد؛ و توسعه آن در زمان شاه عباس دوم همچنان ادامه یافت.با ظهور شاه عباس اول عصر زرین معماری صفوی آغاز شد. این معماری گرچه درخشان ترین عصر معماری ایران نبوده، عصر اعتلای معماری ایران است. در معماری صفویه بر خلاف دوره های اولیه معماری، رنگ و تزیین نقش بسیار مهمی دارد و بناهای بسیاری از این دوره به جای مانده، که اگر چه به لحاظ اصولی معماری در خور توجه نیستند؛ از لحاظ تزیین و شکل ظاهری بسیار زیبا و بی بدیلند. از این رو، بناهای اصفهان در این دوره منبع مهمی برای بررسی عنصر تزیین در معماری اسلامی ایران به شمار می رود. کاخ های زیبایی مانند کاخ عالی قاپو، هشت بهشت و چهل ستون و مساجد مشهور و مهمی همچون امام، شیخ لطف اله، شکوه تزیینات معماری دوره صفوی را نشان می دهند. ارامنه، یکی از آن گروه هایی است که از سوی شاه عباس اول صفوی به اصفهان مهاجرت داده شده اند. آن ها برای فراهم آوردن زندگی مادی و معنوی خود در پایتخت صفویان نیاز به مبانی فرهنگی خاص خود داشتند. در این راستا، احتیاج به مراکز عبادی، آن ها را بر آن داشت، تا با کسب اجازه از دربار صفوی نسبت به ساخت کلیسا اقدام نمایند. از کلیساهای دوره صفوی در اصفهان می توان به کلیسای وانک، بیت اللحم، سنت ماریا، سنت پیتر و ... اشاره کرد. هنرمندان در تزیین این کلیساها، متاثر از سبک معماری صفویه بودند و حتی از آرایه های هنر معماری اسلامی در آراستن کلیسا نیز بهره مند شده اند. در این مقاله تاثیرپذیری این آرایه ها از تزیینات معماری دوره صفوی مطالعه می شود. از این رو، هدف های اساسی مقاله به شرح ذیل است.1- شناخت ویژگی های معماری کلیساهای ارامنه اصفهان و معماری اسلامی دوره صفوی2- بررسی میزان و نوع تاثیرپذیری تزیینات کلیساهای ارامنه اصفهان از معماری دوره صفوی در این مقاله سعی شده، به سوالات زیر پاسخ داده شود:1- تزیینات معماری کلیساهای ارامنه اصفهان چگونه از معماری اسلامی دوران صفویه تاثیر پذیرفته است؟2- نحوه به کارگیری عناصر تزیینی معماری دوره صفوی، در چه مکان هایی از کلیسا مشاهده می شود؟گردآوری مطالب این مقاله، با استفاده از داده های تاریخی، اسناد، عکس ها و تصاویر موجود و تنظیم و تدوین مقاله به روش توصیفی، تحلیلی و مقایسه ای صورت گرفته است.

دوره صفویه با پایتختی اصفهان، دست آوردهای قابل توجهی را به ارمغان گذاشته است.در این میان هنر کتاب آرایی در مکتب اصفهان، در بردارنده نمونه های کتاب های مصور ارزشمند هنری است.شاهنامه نگاری نیز از سنت ها و سیاست های فرهنگی حاکمان ایرانی بوده است.که بر اساس روش مرسوم سفارش مصورسازی نسخه ای از شاهنامه، با هدف تجلیل و کرامت سلطنت، توسط حاکمان ایرانی، صادر می گردند. موزه های هنری داخلی و خارج ایران شاهنامه های مصور زیادی از دوره صفویه در خود محفوظ دارند که هر یک در تحلیل تحولات نقاشی مکتب اصفهان نقشی مهم ایفا می کنند.در این میان شاهنامه رشیدا، یکی از نسخه های مهم خطی مصور این دوره که هم اکنون در کاخ موزه گلستان تهران نگه درای می شود جهت بررسی انتخاب شده است.نگاره های شاهنامه رشیدا دارای ترکیب بندی و رنگ بندی قابل توجهی است که نمایانگر تبحر نگارگر آن است.همچنین خوشنویسی زیبای آن حکایت از مهارت کاتب دارد.این نسخه بالغ بر 93 تصویر دارد.البته در این مقاله تنها آن دسته تصاویر مرتبط با جنگ های تن به تن رستم پهلوان انتخاب گردیده و با توجه به سبک و ویژگی های نگارکری آن بررسی شده است.اهداف مقاله؛1- بررسی موضوعی و زیبایی شناسی نگاره های نسخه شاهنامه رشیدا، با موضوع نبردهای تن به تن رستم 2- دستیابی به شاخصه های سبکی نسخه رشیداسوالات مقاله:1- در تصویرپردازی شاهنامه رشیدا، نگارگر چه ویژگی هنری را مدنظر داشته است؟2- زیبا شناسی و مضامین نبردهای تن به تن رستم در شاهنامه رشیدا دارای چه شاخصه هایی هستن؟

بررسی نگرش مدیران شهر اصفهان نسبت به مطالعه غیردرسی دانش آموزان با هدف تعیین نمره کلی و تفکیکی نگرش مدیران در سال 82 به روش پیمایشی و شیوه اجرای ارسالی، روی نمونه 210 نفری از مدیران مدارس سه دوره تحصیلی شهر اصفهان که با روش نمونه گیری «تصادفی طبقه ای متناسب با حجم» انتخاب شده بودند، صورت گرفت. مهمترین یافته های حاصل از 146 پرسش نامه برگشت داده شده عبارت است از:

ایران کشور فرهنگ و هنر و شعر و ادب محسوب می شود و عالمان و شاعران فراوانی در این کشور دیرینه و دانش پرور ظهور داشته اند؛ اما سهم همه شهرها و مناطق این کشور پهناور در این عرصه برابر نیست. سهم استان اصفهان در حوزه فرهنگ و ادب و هنر ممتاز است. یکی از دانش های زبانی ای که استادان این خطه بدان پرداخته اند و گوی سبقت را از دیگر مناطق ربوده اند، دانش دستورنویسی و پرداختن به مسایل زبانی است. علمی که به جهت فنی و دقیق بودن آن، اهتمام بدان کمتر بوده است. مقایسه آثار برآمده در ادب فارسی به شکل کتاب و یا مقاله نشان میدهد که نسبت این تحقیقات به پژوهش های زبانی بسیار بیشتر است و مسایل زبانی کمتر مورد عنایت قرار گرفته است. این مقاله می کوشد تا نقش موثر تنی چند از استادان اصفهانی را در این عرصه بنماید و با یادکرد و توصیف کار مشاهیر سنتی و جدید این خطه در این دانش فنی، سهم آنان را در این باره باز نماید. دانشی که پرداخت بدان در تحلیل متون و پی بردن به زوایای پنهان و هنری آن بسیار موثر است و متاسفانه در پژوهش ها مغفول مانده است.

جریان غالب بر ادبیات عصر صفوی، به دلیل قرار گرفتن در متن حکومتی ایدئولوژیک، رگه های نیرومندی از فرمالیسم را در بطن خود نهفته دارد. فرم گرایی و نگرش غیر ایدئولوژیک و سنت ستیزی و مبارزه به شیوه های غیر سیاسی و تساهل و تسامح و نگرش فرامذهبی و فراملیتی که از خصوصیات این ادبیات است، در واکنش به رویه های کاملا وارونه با این گونه شاخصه ها، در ادبیات این دوره مطرح گردیده است. بر اساس این ذهنیت و در واکنش به زمانه و زمینه های فرهنگی آن است که در ادبیات این دوره، پیچیدگی و دگر اندیشی و مضمون یابی و منطق تمثیلی و استقلال و فقدان وحدت در ابیات و نوآوری در همه موضوعات از اهمیت اساسی برخوردار شده است. چون همه این ویژگی ها در فرهنگ ساده و سنتی و یک  رنگ و تقلیدگرانه حاکم بر جامعه به فراموشی سپرده شده است. البته تاثیر نقدهای محفلی در قهوه خانه ها و گویش فارسی زبانان هندوستان و خلاقیت های شماری از شاعران اصفهان و شهرهای پیرامون آن را بر شکل گیری این سبک نیز نباید به فراموشی سپرد.

مشاهده متن زرتشتیان، مسیحیان و یهودیان به عنوان «اهل کتاب» همواره در سرزمین های اسلامی و در کنار مسلمانان زیسته اند. این همزیستی از آغاز منوط به شروطی بوده که در قرارداد مربوط به «اهل ذمه» مورد پذیرش آن ها قرار گرفته است. در این قرارداد برای اقلیت ها در ایجاد فضاهای شهری و آثار معماری شروطی معین شده است. اینکه شروط قرارداد ذمه چگونه و تا چه میزان در شکل معماری و فضاهای شهرهای ایران بازتاب یافته، پرسش اصلی این تحقیق است. بنابراین، دو محله تاریخی یهودی نشین (جوباره) و مسیحی نشین (جلفا) انتخاب شده و مورد بررسی های نظام مند نگارندگان قرار گرفته است. انتخاب این دو محله به این دلیل است که از دوره صفوی تا کنون پیوسته مورد استفاده بوده و فضاهای معماری آن ها تقریبا سالم و قابل مطالعه باقی مانده است. در تحلیل داده های میدانی روشن شد که درپی افزایش قدرت فقیهان در دوره صفوی، اقلیت های ساکن در شهرهای ایران چاره ای جز اجرای شروط مطرح در قرارداد ذمه را نداشته اند. تفاوت های موجود در بافت معماری و فضای شهری دو محله جلفا و جوباره اصفهان نشان می دهد در کنار مسائل مذهبی، شرایط متفاوت سیاسی پیروان این دو مذهب سبب شده که در دوره صفوی، جوباره تنزل کند و جلفا دوره اوج خود را بگذراند. همچنین، با تیکه بر داده های تاریخی می توان گفت میزان اعمال شروط یادشده به عوامل متعددی از جمله جایگاه سیاسی یهودیان و مسیحیان و نقش حامیان بین المللی آن ها بستگی تام داشته است.

یادگار نویسی و یادگار نگاره از پدیده های مهم فرهنگ انسانی در طول تاریخ است که قدمتی همپای زندگی بشری دارد. میل به جاودانگی و بقا اگرچه عامل ابتدایی این امر تلقی می گردد اما بزودی با ساخت اماکن مذهبی و بناهای با شکوه سلاطین نگارش یادگاری ها در این اماکن که گمان می رفت دیرپاتر و جاودانه تر از ابنیه متعارف اند رواج یافت. بویژه در اماکن مذهبی این امر با نوعی قداست و احترام به خاطره معنوی صاحبان بقاع و مقبره ها جدی گرفته شد.یادگارنویسی ها علی رغم موجز و خلاصه بودنشان بسیار پر محتوا و بیان روانشناسی دوره های تاریخی اند و همچنین از حیث ایدئولوژی و مذهب حاکم در دوره مورد نظر بسیار ارزشمنداند اما اطلاعات و منابع زیادی از آنها موجود نیست. بر موارد ذکر شده ارزش های هنری و جاذبه بصری آن را هم باید افزود که می توانست وسوسه ای برای عام وخاص در همراهی با آیات و عبارات دینی در یادگار نویسی باشد. بقعه پیر بکران از مهمترین بناهای دوره ایلخانی است که موقعیت خاص آن از لحاظ قرار گرفتن در مسیر راه های ارتباطی محلی و فراتر از آن اعتقاد به مقام معنوی این مکان، مومنان و زائران را همواره در خود پذیرا بوده است. پیوند یادگار نویسی های این بقعه تاریخی با مفاهیم مذهبی و شعائر دینی از یکسو و توجه به روانشناسی تاریخی مردمانی که در گذشته از زندگی و روزگارخود به صراحت سخن رانده اند از ویژگی های این یادگارنویسی ها است. این مقاله در واقع مدخلی بر یادگار نویسی در بقاع اصفهان است که در صدد است با پژوهشی میدانی در این موضوع، ارزش های مغفول یادگار نویسی ها را تحلیل و ارزیابی نماید.